کشیدن دندان عقل یکی از چالش‌هایی است که پای خیلی از افراد را به دندان‌پزشکی باز می‌کند. مشکلات دندان عقل می‌تواند بر روی بهداشت و سلامت دهان و دندان و حتی زیبایی آن‌ها تاثیر زیادی بگذارد. بنابراین؛ لازم است در مورد این موضوع به اندازه کافی آگاهی داشته باشیم تا بتوانیم در صورت ایجاد مشکل، بهترین تصمیم را بگیریم.
در این مقاله به چالش‌ها، فرایند و سوالات مهمی مانند چرا باید دندان عقل را کشید، پاسخ می‌دهیم. قبل از شروع، به ارائه توضیحی کوتاه در رابطه با دندان عقل می‌پردازیم.
فهرست مطالب
دندان عقل چیست؟
دندان عقل یا سوم، در قسمت پشتی دندان‌های فک بالا و پایین قرار دارد. این دندان‌ها آخرین دندان‌هایی هستند که در دهان ظاهر می‌شوند، و سن بروز آن‌ها معمولا بعد از ۱۷ سالگی است. هر فرد چهار دندان عقل دارد: دو دندان در فک بالا و دو دندان در فک پایین.
گاهی ممکن است که این دندان‌ها به دلیل فضای محدود در دهان یا جهت رشد نامناسب، باعث ایجاد مشکلاتی مانند درد لثه، عفونت و … شوند. در برخی مواقع برای خارج کردن دندان سوم، به مداخله پزشکی نیاز پیدا می‌کنیم.
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل نهفته به دندانی گفته میشود که در موقعیت نامناسبی گیر کرده است و نمی‌تواند به شکل درستی رشد کند. این وضعیت معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که فضای کافی برای بیرون آمدن دندان عقل در دهان وجود نداشته باشد. دندان نهفته ممکن است منجر به مشکلاتی مانند درد، ورم، عفونت، تحریک لثه یا فشار به دندان‌های اطراف شود.
چرا باید دندان عقل را کشید؟
دلایل مختلفی برای کشیدن دندان عقل بالا و پایین وجود دارد. لازم است که این تصمیم توسط دندانپزشک گرفته شود. در ادامه به برخی از این دلایل اشاره می‌کنیم:
فضای محدود در دهان
در دهان بسیاری از افراد، فضای کافی برای درست رشد دندان عقل وجود ندارد. این موضوع ممکن است باعث فشار زیاد به دندان‌ها یا کج شدن آن‌ها شود.
دندان عقل نهفته
اگر دندان عقل به‌طور کامل و درست، در دهان فرد ظاهر نشود، ممکن است مشکلات مختلفی مانند درد، ورم، عفونت و برخورد با دندان‌های کناری را به وجود آورد. معمولا دندانپزشک در این مواقع برای درمان عفونت دندان و سایر مشکلات، گزینه جراحی را پیشنهاد می‌دهد. در قسمت‌های بعدی مقاله، به طور کامل در این‌باره توضیح می‌دهیم.
درد و عفونت
یکی از مهم‌ترین و ملموس‌ترین پاسخ‌ها به سوال چرا باید دندان عقل را کشید، احساس درد است. همان‌طور که گفتیم دندان عقل ممکن است باعث ایجاد عفونت و درد لثه و دندان شود؛ به خصوص هنگامی که به صورت نهفته رشد می‌کند.
آسیب به دندان‌های اطراف
دندان سوم در صورتی که فضای کافی نداشته باشد، باعث به خطر افتادن سلامت دندان‌های همسایه میشود؛ به همین دلیل باید در اولین فرصت کشیده شود.
دسترسی سخت برای رعایت بهداشت
دسترسی به دندان عقل به دلیل موقعیتی که دارد، دشوار است و همین موضوع رسیدگی به بهداشت و تمیزی آن را مشکل می‌کند. این مسئله ممکن است باعث تجمع پلاک‌ها و در نتیجه مشکلات دهانی شود.
مراقبت‌های لازم بعد از کشیدن دندان عقل
رعایت نکات مراقبتی پس از کشیدن دندان برای به حداقل رساندن عوارض، کم شدن درد و آرامش شما بسیار مهم است. بهتر است که توصیه‌های لازم را از دندانپزشک خود بپرسید تا او با توجه به شرایط شما، نکات لازم را بگوید. با این وجود، معمولا مهم‌ترین مراقبت‌های لازم شامل موارد زیر میشود:
گاز را روی لثه خود نگه دارید
برای کنترل خونریزی پس از کشیدن دندان عقل، حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه گازی را که جراح روی لثه شما گذاشته است، روی محل جراحی نگه دارید.
از کمپرس یخ استفاده کنید
برای کاهش ورم در صورت خود، می‌توانید از کمپرس یخ استفاده کنید. برای این کار یک کیسه یخ را در حوله‌ای تمیز بپیچید، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی صورت خود «طرف دندان کشیده‌شده» نگه دارید، سپس ۲۰ دقیقه آن را برداشته و صبر کنید، و در نهایت دوباره این مراحل را تکرار کنید.
داروهای تجویزشده را مصرف کنید
داروهای مسکن یا آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده را طبق دستور جراح یا دندانپزشک خود در ساعت‌های گفته‌شده مصرف کنید. از مصرف خودسر دارو اکیدا خودداری فرمایید.
استراحت و محدود کردن فعالیت‌ها
پس از کشیدن دندان، حداقل تا ۲۴ ساعت استراحت و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. فعالیت بدنی ممکن است خونریزی را افزایش دهد و روند بهبودی را به تاخیر بیندازد.
از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید
حداقل تا ۲۴ ساعت از مصرف سیگار، الکل و کافئین خودداری کنید. تمام این موارد می‌توانند باعث ایجاد اختلال در فرایند بهبودی شما شوند. برای مثال، سیگار باعث ضعیف شدن خون‌رسانی، ورود میکروب به بدن و در نتیجه آلوده شدن زخم شود.
رژیم غذایی مناسب را رعایت کنید
بهتر است در چند روز اول، غذاهای تند و سفت مصرف نکنید. به جای آن، می‌توانید از غذاها و خوراکی‌های نرم و مایع مانند سوپ، ماست، پوره سیب‌زمینی و اسموتی استفاده کنید. از آن‌جایی که مصرف نوشیدنی با نی، باعث کنده شدن لخته خون و تاخیر روند بهبودی شما میشود، تا چند روز از نی استفاده نکنید.
بهداشت دهان را رعایت کنید
ممکن است توصیه‌های بهداشتی با توجه به شرایط مختلف، متفاوت باشد. به طور کلی بهتر است که پس از ۲۴ ساعت، به آرامی دهان خود را با محلول آب نمک «ترکیب نصف قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم» بشویید. همچنین در طول دوره بهبودی اولیه از دهانشویه استفاده نکنید.
از دست زدن به جای دندان خودداری کنید
از لمس محل دندان کشیده‌شده با انگشتان یا زبان خودداری کنید. این کار می‌تواند منجر به ورود باکتری و تحریک زخم شود.
با دندانپزشک خود تماس بگیرید
اگر میزان درد، خونریزی، ورم و سایر علائم شما غیرعادی یا بسیار شدید بود، حتما با دکتر خود تماس بگیرید.
در نهایت فراموش نکنید که روند بهبودی هر فرد ممکن است متفاوت باشد، بنابراین؛ پیروی از دستورالعمل‌های خاص دندان‌پزشکتان ضروری است.
کشیدن دندان عقل به چه صورت است؟
برای کشیدن دندان عقل بالا و پایین، لازم است که در مرحله اول به دندانپزشک مراجعه کنید. پس از گرفتن رادیوگرافی «عکس از دندان»، دندانپزشک با توجه به شرایط شما، بهترین راه‌حل را پیشنهاد می‌کند.
برای خارج کردن دندان عقل، معمولا دو راه وجود دارد: کشیدن دندان و جراحی دندان عقل. در ادامه هر کدام را بررسی می‌کنیم تا تفاوت جراحی و کشیدن دندان عقل را متوجه شوید.
برای کشیدن عادی دندان عقل، مراحل زیر را باید طی کنید:
- بررسی رادیوگرافی توسط دندانپزشک
- ضدعفونی محل کشیدن
- بی‌حس کردن دندان و لثه
- تقسیم کردن دندان به قطعات کوچک‌تر برای کشیدن آسان‌تر «در صورت لزوم»
- خارج کردن دندان
- ضدعفونی کردن محل کشیدن
- بخیه زدن «در صورت لزوم»
- قرار دادن گاز استریل روی لثه
جراحی دندان عقل چگونه است؟
جراحی دندان عقل راه دومی است که برای خارج کردن دندان به کار گرفته میشود. اگر به روش معمولی نتوانند دندان را بکشند «مثل وقتی که دندان نهفته است»، مجبور به جراحی می‌شوند.
مراحل جراحی تفاوت زیادی با کشیدن ساده ندارند. در حقیقت مهم‌ترین تفاوت آن، برش دادن لثه «و گاهی استخوان» برای خارج کردن دندان است. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از جراحی نام آن را به پزشک خود بگویید.
عوارض نکشیدن دندان عقل
از آن‌جایی که کشیدن این دندان نسبت به دندان‌های دیگر، درد و چالش‌های بیشتری دارد، عوارض آن برای بسیاری از افراد سوال است. در ادامه به بررسی عوارض کشیدن و نکشیدن دندان عقل می‌پردازیم.
عوارض نکشیدن دندان عقل
عوارض نکشیدن دندان سوم عبارت است از:
- عفونت لثه
- پوسیدگی دندان
- احساس درد
- ایجاد کیست و آبسه در دهان و دندان
- کج شدن دندان‌ها
- آسیب دیدن دندان‌های همسایه
عوارض کشیدن دندان عقل
اگر خارج کردن دندان را به دندانپزشک و جراح ماهر و کاربلد بسپارید، هیچ عوارضی را تجربه نخواهید کرد. با این وجود، عوارض احتمالی کشیدن این دندان شامل موارد زیر می‌شوند:
- احساس درد با وجود استفاده از مسکن‌ها
- متوقف نشدن خونریزی پس از ۲۴ ساعت
- ماندگار شدن بی‌حسی
- کنده شدن لخته و ایجاد حفره خشک
- تب
- آسیب دیدن دندان‌های کناری
هر کدام از موارد بالا را تجربه کردید، لازم است به متخصص مراجعه و نسبت به درمان آن اقدام کنید.
بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل
بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل بالا و پایین ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. با این وجود، دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند که در بازه ۱۷ تا ۲۵ سالگی، برای ارزیابی وضعیت دندان عقل به متخصص مراجعه کنید. دندانپزشک پس از مشاهده رادیوگرافی و وضعیت دندان‌های عقل، درباره کشیدن یا نگه‌داشتن آن‌ها تصمیم می‌گیرد.
هزینه کشیدن دندان عقل
هزینه کشیدن دندان عقل به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- مهارت و تخصص دندانپزشک
- موقعیت دندان
- میزان پیچیدگی فرایند کشیدن
- موقعیت مکانی مطب دندانپزشک
- میزان پوشش بیمه درمانی
بعد از کشیدن دندان عقل چه بخوریم؟
پس از خارج کردن دندان عقل، لازم است به توصیه‌های پزشک خود در رابطه با رژیم غذایی عمل کنید. به طور کلی بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
- غذاهای مایع و نرم بخورید. مانند پودینگ، سوپ، غذاهای مخصوص کودکان و …
- برای کاهش التهاب و ورم، خوراکی‌های سرد و یخ مصرف کنید. مانند بستنی، ماست و …
- از مصرف غذاهای تند و پر از ادویه اجتناب کنید.
- از طرف مقابل دندان کشیده‌شده، بخورید.
- از نی استفاده نکنید.
- از مصرف غذاهای مکیدنی خودداری کنید.
کشیدن دندان عقل بالا راحت‌تر است یا پایین؟
فک پایین قدرت و استحکام بیشتری نسبت به فک بالا دارد؛ به همین دلیل کشیدن دندان‌های عقل پایین سخت‌تر از دندان‌های بالایی است. البته این موضوع به عوامل دیگری، مانند جهت رشد آن‌ها در دهان فرد نیز بستگی دارد.
کشیدن دندان عقل، چه تاثیری بر صورت می‌گذارد؟
خارج کردن دندان عقل باعث ایجاد التهاب و ورم در یک طرف صورت شما میشود، اما جای نگرانی نیست. تاثیر کشیدن دندان عقل به صورت موقت است، و بعد از چند روز به طور کامل خوب میشود.
کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی چه اهمیتی دارد؟
اگر قصد انجام ارتودنسی دارید، بهتر است قبل از شروع درمان، دندان‌های عقل خود را بکشید. کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی به دلایل مختلفی از جمله ایجاد فضای کافی در دهان، جلوگیری از عفونت، فشار و ارتودنسی‌های دیگر انجام میشود.
جمع‌بندی
دندان عقل یا سوم، آخرین دندانی است که در بزرگسالی «بعد از ۱۷ سالگی» ظاهر میشود و در بسیاری مواقع، به کشیدن و جراحی نیاز پیدا می‌کند. از جمله دلایل کشیدن این دندان می‌توان به نبود فضای کافی در دهان، ایجاد درد و عفونت، نهفتگی دندان و آسیب به دندان‌های اطراف اشاره کرد.
پس از کشیدن دندان عقل بالا و پایین، لازم است به نکات مراقبتی مانند استفاده از گاز و کمپرس یخ، استراحت کردن، مصرف دقیق داروهای تجویزشده و رعایت رژیم غذایی عمل کرد. در پایان، تاکید می‌کنم که هر فرد ممکن است تجربه تقریبا متفاوتی از فرایند کشیدن این دندان داشته باشد، بنابراین؛ پیروی از توصیه‌های دندانپزشک امری ضروری است.
