دندان درآوردن نوزاد یکی از مراحل بسیار مهم رشد کودک است که با علائم مختلفی همراه بوده و نیازمند مراقبت و توجه بسیار زیاد است. معمولا نوزادان در سنین مختلف بین 3 تا 7 ماهگی شروع به دندان درآوردن میکنند.
این فرآیند ممکن است باعث بیماری یا بیقراری کودک شود. هرچه با این فرآیند و علائم دندان درآوردن آشنایی بیشتری داشته و نشانههای آن آگاهتر باشید، میتوانید در این مسیر کمک بیشتری به کودک خود بکنید.
در این مقاله قصد داریم اطلاعات کاملی در زمینه علائم دندان درآوردن نوزاد، زمان آن، علائم و نشانهها و روشهای کاهش درد، تب و بیقراری کودک هنگام در آوردن دندان در اختیار شما قرار دهیم.
فهرست مطالب
چه زمانی دندان در نیاوردن نوزاد خطرناک است؟
زمان دندان درآوردن نوزاد در کیسهای مختلف، متفاوت بوده و به عوامل مختلفی وابسته است. نوع تغذیه، ضخامت لثه، مصرف مختلف داروها و حتی ژنتیک میتواند بر روی زمان دندان درآوردن نوزاد اثرگذار باشد.
بر اساس اطلاعات موجود در این زمینه، دندان درآوردن نوزادان بین 4 تا 15 ماهگی اتفاق میافتاد. در برخی از مواقع ممکن است رویش اولین دندان حتی تا 15 ماهگی نوزاد هم تاخیر داشته باشد که جای نگرانی نخواهد داشت.
در صورتی که رویش اولین دندان نوزاد تا زمان 18 ماهگی به تاخیر بیفتد، حتما باید به یک متخصص دندان پزشک کودک مراجعه کنید.
اگر دندان درآوردن نوزاد با تاخیر بیش از حد روبرو شود و حتی بیشتر از 18 ماهگی طول بکشد، عوارض مختلفی مانند تغییر شکل استخوان فک و صورت نامتقارن، دندانهای دائمی کج، ایجاد کیست، مشکل در جویدن غذا و … به وجود میآیند.
از این رو برای جلوگیری از بروز این عوارض، توصیه میکنیم حتما به زمان درآوردن دندان توجه داشته باشید.
علائم دندان درآوردن نوزاد
همانطور که گفته شد زمان رویش دندانها در نوزادان متفاوت است اما با علائمی همراه بوده و مادر یا دندانپزشک میتواند با معاینه لثه این زمان را تشخیص دهد. اما علائمی وجود دارد که با مشاهده آنها متوجه میشویم نوزاد در حال دندان درآوردن است.
این علائم معمولا 5 روز قبل از درآمدن دندان در کودک ظاهر میشوند. برخی از رایجترین علائم دندان در آوردن کودک (teething symptoms) در زیر آورده شدهاند:
جویدن اشیاء توسط نوزاد
رویش دندانها باعث ایجاد درد در لثه کودک میشود. همین امر باعث میشود کودک با جویدن اشیاه مختلف و ایجاد فشار بر روی لثه به دنبال کاهش درد ایجاد شده باشد.
کم شدن اشتهای کودک
درد رویش دندانها مانع از خوردن و آشامیدن شده و معمولا در زمان درآمدن دندانها اشتهای کودک بسیار کم میشود.
ریزش آب دهان بیش از حد معمول
یکی از رایجترین نشانههای رشد دندانها در کودکان، آبریزش دهانی است. رشد دهان باعث افزایش ترشح بزاق میشود.
کم خوابی و گریههای بیش ازحد
درد لثهها باعث بیقراری و کم خوابی کودک میشود. علاوه بر آن اگر کودک شما بیش از حد معمول گریه میکند، دلیل آن میتواند رشد دندانها باشد. این بیخوابی و درد به دلیل ایجاد تورم در لثهها و درد خروج دندان از آنها ایجاد میشود.
تورم لثهها
هنگام رویش دندانها، لثه با پارگی، قرمزی و تورم همراه میشود زیرا لثه باید شکافته شده تا دندان از آن خارج شود. به همین دلیل تورم لثه از علائم دندان درآوردن است.
کج خلقی
پارگی لثه و درد ایجاد شده در دهان کودک باعث میشود کودک شما بداخلاق و بهانه گیر شود. در این موراد میتوانید با روشهای مختلف او را سرگرم کنید تا حواسش از درد دندان پرت شود.
تب کودکان برای دندان
در زمان دندان درآوردن دمای بدن کودک افزایش یافته که اصطلاحا به آن تب دندان درآوردن گفته میشود. اگر بیقراری کودک افزایش یابد و تب او به بالای 38 درجه برسد حتما باید به پزشک مراجعه کرده و داروهای لازم برای کودک تجویز شود.
علائم درد و ناراحتی برای رشد دندانها معمولا چند روز بیشتر طول نمیکشد. معمولا دندانهای بزرگ با درد و علائم بیشتری همراه هستند.
ترتیب دندان درآوردن نوزاد چگونه است؟
دندان درآوردن نوزاد را میتوانیم یکی از مهمترین مراحل رشد بدانیم؛ به همین دلیل خیلی از پدران و مادران، به دنبال عکس مراحل دندان دراوردن نوزاد هستند تا بتوانند این مرحله را به خوبی مدیریت کنند.
روند رشد دندانها معمولا با یکی از دو دندان میانی آغاز میشود که در نوزادان مختلف میتواند زمان متفاوتی داشته باشد. ریشه زدن دندان را میتوانیم به عنوان اولین مرحله از دندان درآوردن نوزاد بدانیم.
در واقع رشد دندان در ابتدا از ریشه شروع میشود و این موضوع، یکی از اولین علائم دندان درآوردن نوزاد است.
بعد از اینکه ریشه دندان در وضعیت خوبی قرار گرفت، نوبت به رشد دندان به سمت لثه میرسد. به مرور زمان رشد دندان از سمت زیر لثه افزایش پیدا کرده تا اینکه تبدیل به یک تاول سفید میشود.
در این زمان شما میتوانید دندان نوزاد خود را از روی لثه مشاهده کنید. بعد از محل تاول سفید، مینای دندان رشد کرده و شما میتوانید اولین دندان فرزندتان را ببینید.
بعد از این مرحله، رشد دندان معطوف به مینا و آج دندان میشود تا در نهایت به شکل یک دندان کامل درآید. فرایند رشد دندانهای نوزاد از سه ماهگی شروع شده و تا حدود 30 ماهگی ادامه پیدا میکند.
دندانهای مختلف مطابق با برنامه زمانی خاصی در دهان رشد میکنند. در واقع میتوانیم ادعا کنیم رشد هر کدام از دندانها بر طبق برنامه زمانی خاصی انجام میشود که مطابق زیر است.
| 6 تا 10 ماهگی | دندانهای پیشین مرکزی پایینی |
| 8 تا 12 ماهگی | دندانهای پیشین مرکزی فوقانی |
| 9 تا 13 ماهگی | دندانهای پیشین جانبی فوقانی |
| 6 تا 10 ماهگی | دندانهای پیشین جانبی تحتانی |
| 13 تا 19 ماهگی | دندانهای آسیاب اول |
| 16 تا 22 ماهگی | دندانهای نیش |
| 25 تا 23 ماهگی | دندانهای آسیاب دوم |
زمان دندان درآوردن نوزاد
همانطور که در بالا اشاره شد نوزادان در زمانهای مختلفی دندان در میآورند و این موضوع به ویژگیهای کودک بستگی دارد.
اما به طور معمول در بین سن 3 تا 7 ماهگی و گاهی اوقات تا 12 ماهگی دندان درآوردن کودک آغاز میشود. با توجه به شرایط مختلف اگر کودک شما دیر دندان درآورد نیازی به نگرانی نیست.
البته رشد مو، ناخن و استخوانهای کودک به صورت نرمال و طبیعی باشد جای نگرانی برای رشد دندانها نیز وجود ندارد. اما اگر تا سن 18 ماهگی هیچ اثری از رویش دندانها مشاهده نکردید، حتما به دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.
گاهی اوقات و در وضعیت نسبتاً نادر کودک ممکن است با یک یا چند دندان متولد شود؛ به این دندان، ناتال گفته میشود. گاهی اوقات نشانهای از وجود سندروم مطرح میشود که حتما باید با پزشک مشورت کنید. در برخی موارد دندان پیش از مرخص شدن کودک از بیمارستان کشیده میشود.
علت زود دندان درآوردن نوزاد
رشد دندان کودک همانند سایر فعالیتها مانند راه رفتن یکی از فرآیند رشد کودک است. این مسئله نیز بر اساس جدول رشد صورت میگیرد.
فرقی ندارد کودک چه زمانی دندان دربیاورد، شاید زودتر از موعد، شاید در زمان درست و گاهی نیز دیرتر از موعد دندان درمیآورد. زود دندان درآوردن به هیچ عنوان نباید با نگرانی برای والدین همراه باشد.
والدین هیچ کنترلی بر روی زمان رویش دندانهای کودک ندارند. البته زمانی که کودک دندان در میآورد، مادر را هنگام شیردهی اذیت میکند. همین امر ممکن است باعث از شیرگرفتن کودک شود.
در هر صورت کودک بر اساس ویژگیهای ژنتیکی خود دندان در میآورد. اما گاهی اوقات ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند زایمان زودرس که کودک نارس به دنیا میآید بر روی زمان رشد دندانها تأثیر بگذارد.
علائم درآوردن دندان های دائمی در کودکان
از شش سالگی به بعد، رشد دندانهای دائمی کودک شما شروع خواهد شد؛ از این رو شما باید نسبت به علائم دندان دراوردن در این سن، آگاهی داشته باشید تا به اشتباه این دندانها را به عنوان دندان شیری در نظر نگیرید.
در برخی از مواقع ممکن است کودک در زمان درآوردن دندان دائمی هیچگونه علائم خاصی نداشته باشد؛ اما گاهی مواقع این علائم باعث اذیت کودک شده و آرامش او را صلب میکنند.
از جمله اصلیترین علائم درآوردن دندان دائمی میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- درد را میتوانیم به عنوان اولین و رایجترین علامت در نظر بگیریم؛ درد در زمان جویدن غذا و یا نوشیدن مایعات ممکن است وجود داشته باشد.
- التهاب به دلیل قرار گرفتن لثه بر روی دندان دائمی هم یکی دیگر از علائم دندان درآوردن در این سن به شمار میرود.
- تب تا 38 درجه هم یکی دیگر از نشانههای درآوردن دندان دائمی است.
- در این روند ممکن است گونههای کودک رنگ گرفته و به قرمزی متمایل شود.
- به وجود آمدن لکههای قرمز هم از دیگر علائم این فرایند محسوب میشود.
- گریه، پرخاشگری و بیتابی هم از تغییرات خلق و خوی کودک در روند درآوردن دندان هستند.
- افزایش بزاق و خارش گوشها هم از دیگر علائم رشد دندانهای دائمی و کرسی هستند.
- سردرد، گوشدرد، درد فک و … هم میتوانند در این بازه زمانی تا حد زیادی باعث اذیت کودک شوند.
ارتباط هوش نوزاد با زمان دندان درآوردن
اغلب والدین به دنبال دلایلی هستند که بتوانند هوش بالای فرزند خود را اثبات کنند؛ از این رو همواره تمایل دارند که این موضوع را به فاکتورهای مختلف گره زده و نشان دهند که فرزند بسیار باهوشی دارند.
دندان درآوردن نوزاد زودتر از موعد میتواند تا حد زیادی باعث شگفتی والدین شود. در برخی از مواقع ممکن است این موضوع را به هوش بالای نوزاد ارتباط دهند؛ در حالی که هنوز هیچگونه اثبات علمی برای این موضوع ارائه نشده است.
پس ما نمیتوانیم ادعا کنیم که نوزادی زودتر یا دیرتر دندان درآورده، از بهره هوشی بالاتری برخوردار است.
کنترل علائم درآوردن دندان نوزاد
دانستیم که علائم دندان دراوردن برای نوزادان میتواند تا حد زیادی آزاردهنده باشد. از این روالدین همواره به دنبال روشها و راهکارهای مختلفی هستند که بتوانند این علائم را کنترل کنند.
با کنترل این علائم، کودک این امکان را خواهد داشت تا این بازه را راحتتر پشت سر بگذارد. اقدامات ویژهای در این زمینه انجام میشود که از میان آنها میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
ماساژ لثه
ماساژ لثه برای کاهش درد لثهها میتواند تا حد زیادی کمککننده باشد. برای این کار ابتدا دستان خود را شسته و سپس با انگشت اقدام به ماساژ دادن لثه بکنید. این کار باعث آرامش کودک شده و میزان خارش لثه را کمتر میکند.
برای ماساژ لثه میتوانید از یک حوله و یا دستمان نخی که به آب خنک آغشته شده باشد هم استفاده کنید. همچنین سرانگشتیهای مسواک مانندی هم وجود دارند که به عنوان مسواک انگشتی شناخته شده و شما میتوانید از آنها بهره ببرید.
دندانگی ها و اسباب بازی های مخصوص
انواع مختلف دندانگیر در این زمینه ارائه شدهاند که برای ماساژ لثه کودک تا حد زیادی کمککننده هستند. اگر این دندانگیها را در یخچال قرار داده و خنک کنید، میتوانید انتظار اثرگذاری بیشتری هم از آنها داشته باشید. اسباببازیهای جذابی هم برای کمک به کودک طراحی شدهاند که ظاهر آنها میتواند توجه نوزاد را به خود جلب کند.
تغذیه
از دیگر روشهایی که برای کنترل علائم دندان درآوردن نوزاد مورد استفاده قرار میگیرد باید به تغذیه اشاره کنیم. ساقه کرفس، ساقه پیازچه، خیار، هویج و … را در یخچال قرار داده و بعد از خنک شدن به دست نوزاد بدهید تا از آنها برای التیام خارش لثههای خود کمک بگیرید.
مسکن و آرام بخش
استفاده از انواع مسکنها و آرامشبخشهای خوراکی و موضعی هم در این حالت استفاده میشوند. مصرف این موارد برای کودکان باید زیر نظر پزشک انجام شود تا هیچگونه عوارضی را به دنبال نداشته باشد.
از جمله موارد در این زمینه میتوانیم به شربت استامینوفن اشاره کنیم که از بالا رفتن تب هم جلوگیری خواهد کرد. پمادهای موضعی مسکن هم انتخاب خوبی برای کاهش درد محسوب میشوند.
عوامل موثر بر دیر درآمدن دندان نوزاد
همانطور که در قسمتهای قبلی هم به این موضوع اشاره کردیم، زمان دندان درآوردن نوزاد در افراد مختلف، متفاوت است و به شرایط متفاوتی وابسته است. از جمله اصلیترین موارد میتوانیم به گزینههای زیر اشاره کنیم.
ژنتیک
ژنتیک را میتوانیم به عنوان یکی از موثرترین عوامل در این زمینه در نظر بگیریم. اگر یک یا هر دو والدین، دیرتر از حالت عادی دندان درآورده باشند، رویش اولین دندان نوزاد هم احتمال دارد با تأخیر انجام شود.
فیبروز
فیبروز حالتی است که لثهها ضخامت بیشتر از حالت عادی دارند. این موضوع هم میتواند مانع رشد به موقع دندانها شود.
برای تشخیص این حالت، معمولا عکس لثه نوزاد هنگام دندان دراوردن گرفته میشود تا پزشک تشخیص دهد که چه عاملی از این موضوع جلوگیری کرده است.
کمبود تغذیه
تغذیه ناکافی و نامناسب میتواند بر روی روند رشد استخوانها و بافتهای مختلف اختلال ایجاد کند. از این رو، در صورتی که کودک مواد مغذی را به موقع و به درستی دریافت نکند، احتمال وجود تأخیر در روند رشد دندان وجود خواهد داشت.
بیماری و مصرف برخی از داروها
به صورت کلی بیماری و مصرف داروهای خاص میتواند بر روی سیستم ایمنی بدن نوزاد اثرگذار باشد. از جمله این بیماریها باید به اختلالات هورمونی، سندرومها، کمخونی، سرطان و … اشاره کنیم. این موضوع به صورت مستقیم با رشد دندانها در ارتباط بوده و میتواند باعث بروز تأخیر در زمان دندان درآوردن نوزاد شود.
دندان های نهفته
در برخی از مواقع ممکن است به دلیل کمبود فضا وجود عارضههای دیگر مانند کیست و … دندانها حالت نهفته داشته باشند و روند رشد آنها سختتر انجام شود. در این حالت هم گرفتن عکس لثه نوزاد هنگام دندان دراوردن مفید است و میتواند به تشخیص به موقع این موضوع کمک کند.
تولد زودهنگام
در صورتی که نوزاد قبل از هفته 37 بارداری متولد شود، زایمان زودرس تلقی میشود. نوزادان نارس که زودتر از موعد به دنیا آمدهاند، معمولا در زمان دندان درآوردن نوزاد با تأخیر درگیر خواهند شد.
جویدن اشیاء، تب، بیقراری، بداخلاقی، بیخوابی، آبریزش دهانی و … ازجمله علائم دندان درآوردن نوزاد هستند. سن دندان درآوردن نوزاد با توجه به شرایط بدنی و ژنتیک آنها متفاوت است.
والدین میتوانند با آگاهی از علائم و نشانههای دندان درآوردن در این زمان به کودک خود کمک کرده تا درد کمتری را احساس کنند. رویش دندان کودک شما در چه زمانی شروع شد و با چه علائمی همراه بود؟
اگر با علائم شدید علائم دندان درآوردن نوزاد روبرو شدید (مثل اسهال، تب شدید و بیقراری طولانی مدت)، حتماً با پزشک متخصص اطفال و یا یک متخصص دندانپزشکی کودکان صحبت کنید.
