ارتودنسی ثابت، رایج ترین نوع درمان ارتودنسی دندان است که در آن ابزار و دستگاه اتودنسی به دندان فرد چسبانده می‌شود و قابلیت جابجایی و خارج شدن توسط بیمار را ندارند. در ارتودنسی ثابت، از بریس‌ها برای اعمال فشار به دندان‌ها به منظور تراز کردن آنها استفاده می‌شود.
از گذشته تاکنون استفاده از بریس‌ها یا ارتودنسی ثابت، یکی از پایه‌های اصلی درمان‌های ارتودنسی بوده است. قدیمی‌ترین بریس‌ها که با نام بریس فلزی سنتی نیز شناخته می‌شوند، هم اکنون نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما با پیشرفت علم ارتودنسی، امروزه انواع مختلفی از بریس‌ها طراحی، تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فهرست مطالب
انواع روش‌ها در ارتودنسی ثابت
گفتیم که در ارتودنسی ثابت، ابزار درمان توسط نوع خاصی از چسب به دندان فرد چسبیده می‌شود. این بریس‌ها می توانند جنس و شرایط متفاوتی داشته باشند.
بر اساس جنس بریس، محل اتصال به دندان و شیوه نگه داشتن سیم، 4 نوع رایج ارتودنسی ثابت وجود دارد:
- ارتودنسی ثابت با بریس سنتی و فلزی
- ارتودنسی سرامیکی
- ارتودنسی لینگوال
- ارتودنسی با بریس دیمون
| نوع بریس | مزایا | معایب |
| فلزی |
|
|
| سرامیکی |
|
|
| لینگوال |
|
|
| دیمون |
|
|
بریس فلزی
بریس‌های فلزی همچنان با قدرت در درمان مشکلات تراز دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. تنها تفاوتشان با گذشته این است که کمی شکیل‌تر شده‌اند و سنگینی سابق را ندارند. علاوه بر این در رنگ‌های مختلفی نیز در دسترس هستند.
این بریس‌ها همچنان مثل گذشته از 3 جزء اصلی تشکیل شده‌اند:
- براکت
- سیم
- بند
بریس فلزی رنگی
ارتودنسی رنگی در واقع همان ارتودنسی با بریس‌های فلزی است. اما از لیگاچورهای رنگی برای محکم نگه داشتن سیم‌ها (آرچ‌وایرها) روی براکت‌ها استفاده می‌شود. ارتودنسی رنگی ظاهر جذاب‌تری به بریس‌ها میدهد که بین بیماران جوان به ویژه کودکان و نوجوانان محبوبیت بالایی دارد.
این لیگاچورها به مرور قدرت‌شان را از دست می‌دهند. به همین خاطر، در جلسه‌های تنظیم دستگاه به طور کامل جایگزین می‌شوند. این یعنی بیمار می‌تواند تقریبا هر 4 هفته یکبار از یک رنگ (یا ترکیب رنگ) جدیدی برای لیگاچورهای خود استفاده کند.
بسته به شرایط بیمار، ممکن است ارتودنتیست از پاور چین استفاده کند که مانند رشته‌ای از لیگاچورهاست که به هم چسبیده‌اند. این پاور چین‌ها نیز در رنگ‌های گوناگون موجود هستند، و با آنها هم می‌توان ارتودنسی رنگی داشت.
بریس سرامیکی
بریس‌های سرامیکی از لحاظ شکل و کارکرد دقیقا مانند بریس‌های فلزی هستند، با این تفاوت که جنس آنها سرامیکی بوده و از لحاظ بصری، نوجهات کمتری را به خود جلب می‌کنند. استفاده از این نوع بریس‌ها برای افرادی که تمایل ندارند بریس‌های فلزی آنها در زیر نور برق بزند می‌تواند مناسب باشد.
بریس لینگوال
بریس‌های معمولی دقیقا بر روی سطح جلویی دندان‌ها سوار و نصب می‌شوند. یعنی به راحتی قابل رویت هستند. اما بریس زبانی یا لینگوال برعکس این دو نوع، دقیقا در پشت دندان‌ها سوار می‌شود و به سختی دیده می‌شود. برخی اوقات به ارتودنسی لینگوال، ارتودنسی نامرئی نیز گفته می‌شود.
به نظر می‌رسد استفاده از این بریس‌ها طرفداران زیادی دارد. بیشتر هوادارن و استفاده کنندگان، افراد بزرگسال هستند. هر چند که کمی گران‌تر از بریس‌های دیگر هستند، اما تاثیر گذاری فوق العاده‌ای بر روی تراز دندان‌ها دارند.
بریس دیمون
یکی از تجهیزات جدید ارتودنسی که در دسته ابزار ثابت قرار می‌گیرند بریس دیمون است که هواداران خاص خودش را دارد. مانند بریس‌های مرسوم، این نوع نیز، می‌تواند فلزی یا سرامیکی باشد. به دلیل استفاده از تجهیزات یکپارچه در این بریس، حرکت دندان‌ها و جایجایی آنها به موقعیت مد نظر ما راحت‌تر صورت می‌گیرد.
جالب است بدانید که برخلاف سایر روش‌ها، در این نوع بریس، از لیگاچور استفاده نمی‌شود و به همین دلیل به آن، ارتودنسی خود لیگاچور نیز گفته می‌شود.
تفاوت بین ارتودنسی ثابت با متحرک در چیست؟
فکر می‌کنم که در نگاه اول به نام‌های این روش‌های درمانی تا حدودی متوجه تفاوت بین آنها می‌شوید.
همانطور که از نام ارتودنسی ثابت بر می‌آید، بریس‌ها و اجزای بکار رفته در این نوع ارتودنسی، ثابت هستند و قابلیت در آوردن و یا جابجایی زیادی را ندارند. بر اساس منبع معتبر iits، ابزار ثابت ارتودنسی تا پایان دوره درمان، باید بدون جابجایی به دندان‌های شما متصل باشند. شاید حتی مجبور باشید چند سال آنها را تحمل کنید بدون اینکه حتی یکبار آنها را بیرون بیاورید.
ارتودنسی متحرک اما کمی متفاوت‌تر است. در این نوع ارتودنسی، تمام ابزار مورد نیاز برای تراز کردن دندان‌ها، متحرک هستند و می‌توانید آنها را به دفعات بیرون آورده و سپس سرجای خود قرار دهید. هرچند که ابزارهای موجود در این نوع ارتودنسی مانند بریس‌ها لازم نیست تا پایان دوره درمان، از دهان خارج شوند، اما روزانه باید حدود 22 ساعت از آنها استفاده کرد.
ارتودنسی ثابت برای درمان یا اصلاح مشکلات شدید دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما در ارتودنسی متحرک، تنها برای مشکلات جزئی تا متوسط تراز دندان‌ها استفاده می‌شود.
ارتودنسی ثابت و کشیدن دندان
کشیدن دندان برای ارتودنسی، یکی از دغدغه های اکثر مراجعان است. باید گفت که در بیشتر موارد که شلوغی دندان ها زیاد نیست، نیازی به کشیدن دندان قبل از ارتودنسی نیست.
اگر ازدحام دندان‌ها زیاد باشد و برای کاهش جلوآمدگی دندان ها، لازم باشد تا در فک بیمار فضا ایجاد شود، قبل از درمان ارتودنسی برخی دندان‌ها کشیده می‌شود. در این حالت، اولویت با دندان‌هایی است که مشکلاتی دارند. به عنوان مثال این دندان‌ها در اولولیت کشیدن قرار دارند:
- دندان پوسیده
- دندان پرشده
- دندان روکش شده
اگر هیچ کدام از دندان‌ها خراب یا ترمیم شده نبود، معمولا دندان‌های شماره 4 یا 5 که در قوس دهان قرار دارند، کشیده می‌شوند. در این راستا پیشنهاد می‌کنیم مطلب کشیدن دندان برای ارتودنسی و دلایل آن را بخوانید.
مزیت ارتودنسی ثابت
همانطور که گفتیم، ارتودنسی ثابت رایج ترین نوع درمان ارتودنسی است. با شمردن چند مزیت این نوع ارتودنسی، متوجه می‌شوید که چرا برای درمان بسیاری از مشکلات در هم ترازی دندان ها از بریس های ارتودنسی ثابت استفاده می شود:
- بسیار کاربردی هستند.
- هر کسی با هر رنج سنی می‌تواند از این مدل ارتودنسی استفاده کند.
- طول دوره درمان در این نوع ارتودنسی کوتاه‌تر از روش‌های دیگر است.
- با توجه به اینکه بیمار نمی‌تواند آن را نصب یا بردارد، درمان مد نظر ارتودنتیست بهتر به دست خواهد آمد.
- ماندگاری اثر و نتیجه درمان بالا است.
مشکلات ارتودنسی ثابت
در کنار ویژگی های مثبت، ارتودنسی با بریس ثابت، می تواند سختی‌هایی هم داشته باشد:
- از جهات مختلف نمی‌توان به دندان‌ها فشار اعمال کرد
- برای مدت طولانی باید از آنها استفاده کرد
- در صورت عدم آموزش صحیح به بیمار، ممکن است مشکلاتی برایش به وجود بیاورد
- باید بصورت مداوم و منظم مسواک زد
- تمیز کردن آنها سخت است
- احتمال آسیب به بافت‌های نرم دهان در صورت شل شدن تجهیزات ارتودنسی ثابت وجود دارد
- پروسه‌های تصویر برداری با کمک اشعه ایکس را با مشکل روبرو می‌کند.
- در برخی موارد ظاهر افراد را زشت نشان میدهد.
اهمیت مراقبت و نگهداری از دندان‌ها در طول ارتودنسی ثابت
مراقبت و نگهداری از دهان و دندان همیشه یکی از وظایف اصلی همه ما است. با وجود اشیائی خارجی و بیگانه در دهان و بر روی دندان، روند تمیز کردن دندان‌ها سخت‌تر خواهد شد.
علاوه بر تمیز کردن دندان اکنون شما باید همزمان ابزار ارتودنسی ثابت را نیز تمیز کنید. زیرا اگر تمیز نشوند و یا به درستی مراقبت نشوند، ممکن است مشکلات زیر برای آ ها پیش بیاید:
- تجمع باکتری ها در لابلای تجهیزات و بروز عفونت
- شکسته شدن و لزوم تعویض (که این می تواند روند درمان را دشوار کند و طول مدت آن را نیز افزایش دهد.)
زمانی که از بریس استفاده می‌کنید، باید توجه ویژه‌ای به فضای بین دندان‌ها و سلامت لثه‌های خود داشته باشید.
نتیجه ارتودنسی ثابت دو فک
نکات مهم در سیم کشی ثابت دندان
برای مراقبت و نگهداری بهتر از دندان‌ها همزمان با درمان ارتودنسي ثابت موارد زیر را در نظر بگیرید:
- دقیقا پس از صرف هر وعده غذایی دهان خود را با آب تمیز بشورید، مسواک بزنید و با دقت نخ دندان بکشید.
- روزانه از دهانشویه‌های مناسب و با کیفیت برای شستشوی دهان استفاده کنید.
- بهترین نوع مسواک یا خمیر دندان را انتخاب کنید. (ارتودنتیست می‌تواند به شما در انتخاب این محصولات کمک کند.)
- باید تغییرات اساسی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید
- از فعالیت‌های خطرناکی که در آن ها احتمال آسیب به دهان، دندان و بریس ها وجود دارد اجتناب کنید.
- اگر یکی از اجزای بریس شل شد به ارتودنتیست خود خبر دهید
- برای جلوگیری از بروز آسیب ناشی از شل شدن یا در رفتگی سیم یا براکت حتما از وکس ارتودنسی بصورت موقتی و تا پیش از رفتن به مطب ارتودنتیست استفاده کنید.
از مصرف مواد غذایی سفت و چسبنده مانند موارد زیر خودداری کنید:
- پاپ کرن
- یخ
- انواع پیتزاها
- گوشت نپخته
- کیک ها و شیرینی جات سفت و چسپناک
- چیپس
ارتودنسی ثابت برای چه افرادی مناسب است؟
ارتودنسی ثابت طیف وسیعی از ناهنجاری‌های ساده تا پیچیده‌ی ارتودنسی را درمان می‌کند، از جمله:
- فاصله بین دندان‌ها
- شلوغی دندان‌ها
- بیرون‌زدگی دندان‌ها
- کج بودن و چرخش دندان‌ها
- مشکلات مربوط به بایت (آندربایت، اپن‌بایت، اوربایت، کراس‌بایت)
- ناهماهنگی خط وسط دندان‌ها یا میدلاین
- و …
در کنار قدرت بالا برای اصلاح انواع ناهنجاری‌ها در تمام گروه‌های سنی، ارتودنسی‌های ثابت از نظر قیمت و گزینه‌های درمان هم فوق‌العاده انعطاف‌پذیرند. با بریس‌های ثابت هم می‌توانید ارتودنسی نامرئی داشته باشید، هم ارتودنسی معمولی و هم سیستم‌های مدرن سلف-لیگیت.
به دلیل ثابت بودن، امکان گم کردن یا فراموش کردن‌شان هم از بین می‌رود؛ موضوعی که آنها را مخصوصا برای بیماران کم سن و سال به انتخابی مناسب تبدیل می‌کند.
سوالات متداول
1- طول دوره درمان با روش ارتودنسی ثابت چقدر است؟
بطور میانگین مدت زمانی که لازم است بریس‌های ارتودنسی ثابت روی دندان ها باشد تا مشکلات عدم تراز دندان‌ها رفع شود، حدود 2 سال است. البته در مواردی که مشکلات دندان‌ها ساده‌تر باشد گاهی تنها یک سال کافیست تا درمان به نتیجه برسد.
در شرایطی که مشکلات فک و دندان بیمار پیچیده باشد ممکن است طول دوره ارتودنسی ثابت، به 3 سال هم برسد. علاوه بر مدت زمان بودن براکت‌ها در دهان، پس از برداشتن بریس‌ها لازمست تا مدتی از ریتینر متحرک استفاده شود.
2- آیا ارتودنسی ثابت باعث پوسیدگی دندان ها می شود؟
هیچ کدام از انواع درمان‌های ارتودنسی، باعث آسیب دیدن دندان ها نمی‌شود. اما به دلیل وجود هر نوع بریس و دستگاه ارتودنسی در دهان و در مجاورت دندان‌ها، لازم است تا بهداشت دهان و دندان را بیش از قبل رعایت کنید. در ارتودنسی ثابت، با توجه به ثابت بودن بریس در دهان، این مسئله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
3- بهترین زمان شروع ارتودنسی ثابت چه سنی است؟
به مادران توصیه می کنیم که در اوایل رویش دندان‌های دائمی کودک حتما به دندانپزشک و متخصص ارتودنسی مراجعه داشته باشند تا در صورت وجود مشکلات فکی و دندانی، اقدامات پیشگیرانه و لازم به موقع انجام شود. به طور معمول بهترین سن مراجعه از 8 سالگی تا حدود 12 سالگی است.
انجام ارتودنسی ثابت، بسته به نظر متخصص ارتودنسی در هر سنی امکانپذیر است و هیچ گونه محدودیتی ندارد.
4- هزینه ارتودنسی ثابت چقدر است؟
در سال 1403، هزینه ارتودنسی ثابت فلزی برای یک فک از 35.000.000 تومان، و برای دو فک از 35.000.000 تومان شروع می‌شود. در صورت استفاده از براکت‌های سرامیکی مبلغ 8.000.000 تومان به ازای هر فک اضافه می‌شود. هزینه براکت‌های دیمون نیز 20.000.000 تومان است.
سخن پایانی
امیدواریم نکاتی که درباره ارتودنسی ثابت بیان کردیم، به شما کمک کند تا در مرحله ی مراجعه به مطب یا کلینیک دندانپزشکی، توضیحات و تذکرات دندانپزشک متخصص ارتودنسی را بهتر درک کنید. همچنین پیشنهاد می‌کنیم در مرحله اجرای درمان ارتودنسی ثابت فک پایین، بالا یا هر دو فک، مراقبت از بهداشت دندان‌ها را جدی بگیرید.
