ارتودنسی دندان چیست؟ (همه آنچه که باید در مورد ارتودنسی بدانید)

ارتودنسی چیست؟ ارتودنسی دندان (Orthodontics) یکی از شاخه‌‌ها و تخصص های دندانپزشکی (dentistry) است. دندانپزشکان در این تخصص، به درمان عدم هماهنگی فک و عدم جفت شدن دندان ها می‌پردازند، که اصطلاحاً­ به آن مال اکلوژن (malocclusion) نیز گفته می‌شود.

ارتودنسی علاوه بر بهبود عملکرد دهان و دندان، به زیبایی صورت نیز کمک می‌کنند و یک متخصص ارتودنسی بر اساس شرایط و نیازهای هر فرد درمان های لازم را انجام می‌دهد. در ادامه به بیان ساده شرح می دهیم که ارتودنسی چیست و شما را با انواع روش‌های آن و اینکه ارتودنسی دندان برای چه کسانی مناسب است آشنا می‌کنیم.

ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی چیست؟ در پاسخ به این سوال ارتودنسی دندان یکی از تخصص های دندانپزشکی است که در آن به تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری‌ها، نامنظمی ها و ناهماهنگی های دندان ها و فک ها می‌پردازند و با صاف و مرتب کردن دندان ها، باعث بهبود طرح لبخند، سلامت دهان و دندان و در نهایت زیبایی افراد می‌شود.

در ویدیو زیر، می‌توانید توضیحات دکتر قریشی، یکی از متخصصین ارتودنسی کلینیک تخصصی ایده‌آل پیرامون مفهوم ارتودنسی را مشاهده کنید:

ارتودنسی دندان برای چه کسانی مناسب است؟

متخصصین ارتودنسی، برای برطرف کردن طیف وسیعی از مشکلات بیماران و مراجعه کنندگان از ارتودنسی دندان استفاده می‌کنند. از جمله:

• از بین بردن فاصله بین دندان ها
• تراز کردن قسمت فوقانی و تیپ دندان ها
• صاف کردن مشکل کج درآمدن دندان دائمی
• بهبود گفتار یا توانایی جویدن
• بهبود سلامت طولانی‌مدت لثه ها و دندان ها
• جلوگیری از ساییدگی بیش از حد و طولانی مدت یا آسیب‌دیدگی دندان‌ها
• درمان مشکلات مربوط به بایت یا روی هم قرار گرفتن دندان ها
• درمان و رفع مشکلات مربوط به تراز نبودن فک بالا و پایین

روش های درمانی به کار گرفته شده توسط متخصص می‌تواند ظاهر دندان‌ها را بهبود ببخشد و سلامتی آن‌ها را تضمین کند. متخصص ارتودنسی برای دستیابی به اهداف مد نظرش، از انواع روش ها و ابزار مختلف ارتودنسی دندان استفاده می‌کند که در قسمت های بعد با آن ها آشنا می شوید.

ارتودنسی چه مشکلاتی را درمان میکند؟

تمام افرادی که دارای نامنظمی و عدم هماهنگی دندان‌ها و فک و یا اصطلاحا مال اکلوژن هستند، به درمان های ارتودنسی دندان نیاز دارند.اگر فک و دندان‌ها به درستی رشد نکنند و در موقعیت نرمال و طبیعی قرار نگیرند، شرایطی به نام مال اکلوژن را ایجاد می‌کنند. در مال اکلوژن دندان ها کج می‌شوند و موقعیت نامناسبی به دست می آورند.

مشکلاتی که با ارتودنسی درمان می‌شوند:

• بیرون زدگی دندان ها و یا اورجت دندان های جلویی (Protruding front teeth)
• نامرتب بودن دندان ها و به هم ریختگی یا کراودینگ (Crowding)
• وجود دندان نهفته (Impacted teeth)
• عدم تقارن دندان ها (Asymmetrical teeth)
• دیپ بایت یا جلو زدگی دندان های فک بالایی (Deep bite)
• ریورس بایت (Reverse bite)
• نیش باز یا اپن بایت (Open bite)
• آندر بایت (Underbite)
• کراس بایت (Crossbite)
• وجود فاصله بین دندان ها (Spacing)

ویدیو زیر نتیجه تشخیص درست و انتخاب یک روش درمان ارتودنسی مناسب توسط متخصصین کلینیک ایده‌آل است:

 

انواع ارتودنسی دندان

ارتودنسی دندان انواع مختلفی دارد که می‌تواند شامل چند تقسیم بندی مختلف شود، اما برای درک بهتر، ما در اینجا  بر اساس نوع ابزار و عملکرد آنها تقسیم بندی می کنیم که به طور کلی به 2 دسته تقسیم می‌شود:

1. ثابت
2. متحرک

 

 

1- انواع ارتودنسی ثابت

در این نوع درمان ارتودنسی، برای یک مدت طولانی از تجهیزات خاصی به صورت ثابت، برای تراز کردن دندان ها استفاده می شود. در تمام طول مدت درمان این ابزار باید در دهان قرار داشته باشند و به هیچ عنوان خارج نشوند (مگر تحت نظر و توسط دندانپزشک).

این روش معمولا برای افرادی استفاده می‌شود که وضعیت دندانی پیچیده‌ای دارند و بیمار باید ماهی یکبار  به متخصص مراجعه کند تا بر اساس روند بهبود، پلاک‌ها تنظیم و فیکس شوند. 

 

 

• ارتودنسی با بریس فلزی: یکی از رایج ترین انواع ارتودنسی ثابت است 
• ارتودنسی سرامیکی: که در آن از بریس هایی از جنس سرامیک استفاده می‌شود.
• لینگوال یا پشت دندانی:  در این روش، سیم و براکت در پشت دندان نصب می‌شوند و قابل دیدن نیستند، اما از این روش درمان برای مشکلات ساده تر استفاده می‌شود.
• ارتودنسی دیمون: در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی استفاده می‌شود که قابلیت باز و بسته شدن دارند. 

 

2- انواع ارتودنسی متحرک

در این شیوه درمانی، از ابزار ارتودنسی استفاده میشود که لزومی ندارد برای یک مدت طولانی و تا پایان درمان آن ها را در دهان قرار داد. این ابزار معمولا در طول شبانه روز نزدیک 22 ساعت باید در دهان قرار بگیرند.

در روش ارتودنسی متحرک یک قالب از دندان های فک بالا و پایین گرفته و در نهایت یک پلاک برای دندان ها آماده می‌شود که شما می‌توانید آن را هر زمان که احساس ناراحتی کردید از دهان خود خارج کنید. این نوع ارتودنسی دندان هم، انواع مختلفی دارد:

 

 

4 نوع ابزار وجود دارد که در دسته ی ارتودنسی متحرک قرار می گیرد:

1. ارتودنسی نامرئی: الاینر شفاف به دلیل بی رنگ بودن کل پلاک، یکی از پرطرفدارترین انواع ارتودنسی متحرک است.
2. متحرک اسپرینگ زد: برای جلو کشیدن دندان هایی که به عقب رفته اند استفاده می‌شود.
3. بریس های هاولی: برای به عقب کشیدن دندان های فک بالایی که بیش از حد جلو باشند.
4. ریتینر: نگهدارنده ارتودنسی که پس از پایان درمان برای تثبیت موقعیت جدید دندان ها استفاده می شود.

 

بهترین زمان برای ارتودنسی دندان

بهترین زمان ارتودنسی کودکان معمولا از سن ۱۲ سالگی شروع میشود یعنی درست زمانی که تمام دندان های شیری ریخته و دندان های دائمی سر از لثه در آورده اند. در این بین استثناهایی وجود دارد. برای مثال کودکانی که از مشکل شکاف لب یا کام رنج میبرند، باید پیش از تکامل و توسعه دندان های دائمی خود تحت درمان قرار بگیرند.

 

ابزار‌های‌ ارتودنسی دندان

متخصصان ارتودنسی دندان به طور معمول از ابزار مختلفی استفاده می‌کنند. به طور کلی ابزارها و وسایل ارتودنسي را می‌توان در دو دسته ثابت و متحرک دسته‌بندی کرد، که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.

 

نام ابزار	توضیحات
بریس‌ها (Braces)	بریس‌ها از براکت‌ها، آرچ‌وایرها و بندها تشکیل شده‌اند. براکت‌ها معمولا جلوی دندان‌ها نصب می‌شوند؛ سیم‌ها از داخل براکت‌ها عبور کرده و با باندها فیکس می‌شوند. با محکم شدن سیم، دندان‌ها تحت فشار قرار گرفته و به مرور در موقعیت صحیح قرار می‌گیرند. بریس‌ها باید ماهانه بررسی و تنظیم (سفت) شوند.
فضا نگهدارنده‌ها (Space Maintainers)	پس از افتادن دندان شیری، احتمال دارد که دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی حرکت کرده و جایِ دندان اصلی تنگ کنند. متخصص ارتودنسی با فضا نگهدارنده ثابت یا متحرک این فضا را حفظ می‌کند، تا دندان اصلی به درستی رشد کند و کج نشود.
الاینر یا ترازکننده‌ها (Aligners)	الاینرها از از ابزاراهای متحرک درمان ارتودنسی هستند، که برای درمان مشکلات جزئی جایگزینی برای بریس ها هستند که معمولا در ارتودنسی بزرگسالان مفید هستند.
هدگیر (Headgear)	هدف استفاده از هدگیر در بیماران این است که سرعت رشد فک فوقانی را کاهش دهد، و دندان‌های بالا و پایین را در موقعیت هماهنگ با هم قرار دهند.
ضربه‌گیر لب و گونه (Lip Cheek Bumper)	این ابزار متحرک برای کاهش فشار واردشده از سوی گونه‌ها یا لب روی دندان به کار می‌رود.
پالاتال اکسپندر یا وسیع‌کننده کام (Palatal Expander)	کاربرد این ابزار در درمان ارتودنسی دندان، گسترش مساحت و پهنای سقف دهان است. اکسپندر شامل یک صفحه پلاستیکی با چندپیچ‌ است که در کف یا سقف دهان قرار می‌گیرند. پیچ‌ها به مفاصلِ استخوان‌ها فشار می‌آورند و قوس فک بالا را گسترده‌تر می‌کنند.
نگهدارنده‌‌ها (Retainers)	به دلیل اینکه احتمال می‌رود دندان‌ها پس از درمان به سمت موقعیت قبلی‌شان حرکت کنند، از نگهدارنده ارتودنسی استفاده می‌شود. در صورت اصلاح، ممکن است از آن‌ها برای جلوگیری از مکیدن انگشتان کودکان هم استفاده شود.
اسپلینت (Splint)	این ابزار در فک بالا یا پایین قرار می‌گیرند، و به بسته شدن صحیح فک کمک می‌کند. اسپلینت‌ها معمولا برای کمک به درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی استفاده می‌شوند. تمپورومندیبولار یا (TMJ) عارضه‌ای‌ست که عضلات درگیر در حرکتِ فک را دچار درد و اختلال می‌کند.

 

 

نکاتی مهم که در طول درمان ارتودنسی باید توجه کنید

• ارتودنسی معمولا با خطر سایش و پوسیدگی دندان همراه است و اگر قرار باشد شخصی به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت ندهد، بهتر است از انجام آن خودداری کند. تا زمانی که بتواند بهداشت دهان و دندان خود را مدیریت کند.
• قبل از شروع هرگونه کار ارتودنسی، رسیدگی به بهداشت دهان و دندان بسیار بسیار  ضروری است. شما باید پیش از نصب بریس‌ها، دندان های خراب و پوسیده را ترمیم کنید و اگر نیاز به درمان ریشه دارید، حتما انجام دهید.
• بدون انجام اقدامات بهداشتی دهان، خطر پوسیدگی دندان در حین درمان وجود دارد. متخصص ارتودنسی همچنین ممکن است توصیه کند که از مصرف برخی نوشیدنی ها، میان وعده های شیرین و سایر مواردی که منجر به پوسیدگی دندان ها می شود، اجتناب کنید.

 

 

 

مراحل ارتودنسی دندان در کلینیک تخصصی ایده آل

بیماران و مراجعانی که برای منظم کردن دندان ها به کلینیک ما مراجعه می کنند معمولا روند مشخصی که در ادامه توضیح داده شده است را طی می کنند.

1- مراجعه حضوری جهت ویزیت و معاینه

در اولین مرحله ارتودنسی دندان در کلینیک ایده آل، مراجعان از طرق مختلف (تماس تلفنی، دریافت نوبت آنلاین، ارجاع دندانپزشک یا مراجعه حضوری) با ما ارتباط برقرار می کنند. در یک جلسه رایگان و کاملا تخصصی گفتگویی با بیمار خواهیم داشت و اقدام به معاینه فیزیکی می کنیم.

معمولا با مشاهده و معاینه فیزیکی تا حد زیادی نوع مشکل و ناهنجاری های بیمار را تشحیص می دهیم اما برای اطمینان بیشتر با کمک رادیوگرافی و با اشعه ایکس دندان ها و فک بیمار را بررسی می کنیم.

ارزیابی این متخصص از دهان و دندان شما شامل موارد زیر می‌شود:

• گرفتن تاریخچه پزشکی کامل پزشکی و دندانپزشکی
• انجام معاینه بالینی
• گرفتن اشعه ایکس دندان و فک
• ساخت مدل های گچی دندان

 

2- تشکیل پرونده و تعیین طرح درمان

در طرح درمان به همه سوالات بیمار پاسخ می دهیم و مشخص  می کنیم که نوع و روش درمان به چه شکل است، چقدر طول می کشد، چه نکاتی باید رعایت شود. در همین جلسه ما درباره هزینه ارتودنسی با بیماران گفتگو می کنیم و پس از اعلام هزینه نهایی، اگر بیمار درخواست کند هزینه ها را برایش قسط بندی خواهیم کرد.

در انتها پرونده بیمار با جزئیات و اطلاعات دقیق در اختیار متخصصین و پرسنل ایده آل اندام قرار میگیرد تا پیگیر درمان بیمارانمان باشند.

 

3- نصب دستگاه ها ارتودنسی دندان

اگر طرح درمان بیمار استفاده از دستگاه های ارتودنسی ثابت باشد، متخصصان ما در یک جلسه که معمولا کوتاه مدت نیز خواهد بود دستگاه ها را روی سطح دندان بیماران نصب می‌کنند. روند نصب دستگاه های ثابت برای بیمار هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد و در طول نصب نیز تلاش می کنیم اطلاعات مفیدی در رابطه با طول درمان و وقایع آن در اختیار بیمار قرار دهیم.

 

 

اگر طرح درمان ارتودنسی متحرک باشد نیز قالب ها ودستگاه هایی که بر اساس اسکن و رادیوگرافی فک، دندان و صورت بیمار طی جلسه اول ساخته شده است را در اختیار بیمار قرار می دهیم و به او آموزش میدهیم چطور از پلاک های متحرک خود استفاده کند.

 

 

4- مراجعه منظم به کلینیک

بعد از نصب دستگاه ها از بیمار میخواهیم که بسته به طرح درمان اختصاصی خود در فواصل زمانی خاصی به کلینیک مراجعه کند. دلیل این مراجعات نظارت بر درست پیش رفتن درمان و تنظیم دستگاه های ارتودنسی دندان خواهد بود.

بر حسب روش درمان ممکن است بیمار نیاز باشد تا هر دو هفته الی ماهی یکبار برای ویزیت به ایده آل مراجعه کند. همکاران و پرسنل ما تا پایان طول درمان و مابین جلسات پیگیر وضعیت بیمار خواهند بود.

 

5- اتمام ارتودنسی و برداشتن دستگاه ها

بعد از اینکه دندان های افراد منظم شد و مشکل خاصی در خصوص موقعیت آن ها وجود نداشت ما دستگاه ها را طی یک جلسه از دندان ها خارج می کنیم. در این مرحله به دستور متخصص ارتودنسی، بیمار باید تا مدتی از ریتینر ارتودنسی استفاده کند.

6- مراجعات منظم بعدی

ما سعی می کنیم که ارتباط خود با بیمارانمان حتی از پس درمان ارتودنسی دندان ادامه دهیم زیرا برایمان مهم است که دندان های منظم و ارتودنسی شده بیماران تا سالیان سال در موقعیت صاف خود باقی بمانند. از همین رو به بیماران توصیه می کنیم در طول سال یکی دوبار برای معاینه و بررسی های تخصصی به ایده آل مراجعه کنند.

 

 

سوالات متداول

حال به چند سوال بسیار رایج شما درباره‌ی این روش درمانی می‌پردازیم.

 

ارتودنسی چه مشکلاتی را درمان نمیکند؟

فک‌های به شدت مشکل‌دار و ناهم‌تراز (Severely Misaligned Jaw) مانند اوربات‌ها و آندربایت‌های وخیم، از جمله ناهنجاری‌هایی است که بریس‌ها به تنهایی نمی‌توانند آن را اصلاح کنند. در چنین مواردی احتمالا لازم است نصب بریس با جراحی فک ترکیب شود تا بتوان فک‌ها و دندان‌ها را در یک‌راستا قرار داد.

برای دندان‌های به شدت کج و شلوغ هم ممکن است بریس‌ها به تنهایی کافی نباشند، و به کشیدن یک تا چنددندان احتیاج داشته باشیم. تحلیل لثه، پوسیدگی دندان‌ها یا افتادن دندان‌ها نیز به درمان‌های تخصصی دیگر احتیاج دارند.

 

آیا ارتودنسی دندان با درد همراه است؟

شما ممکن است کمی بعد از نصب براکت ارتودنسی به مدت چند روز دردی را تجربه کنید که با مصرف دارو زیر نظر پزشک قابل کاهش است، البته ممکن است در طول دوره درمان به دلیل زخم شدن لب و لثه، دردی را تجربه کنید که باید با پزشک خود در میان بگذارید، برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به محتوای ” ایا ارتودنسی درد دارد” مراجعه کنید.

 

طول دوره درمان چقدر است؟

هیچ زمان دقیقی برای درمان وجود ندارد، زمان آن برای هر فرد با توجه به میزان و شدت مشکل متفاوت است، اما این درمان می‌تواند در بازه ای بین 6 تا 36 ماه طول بکشد. در محتوای ” ارتودنسی چقدر طول می‌کشد ” به طور کامل میزان و عوامل موثر بر طول دوره درمان بررسی شده است. 

 

هزینه ارتودنسی دندان چقدر است؟

معمولا هزینه درمان نامنظمی های دندانی بدون معاینه ارتودنتیست به صورت دقیق مشخص نمی شود. اما حداقل هزینه ارتودنسی 40 میلیون تومان با بریس فلزی برای یک فک تا 140 میلیون تومان برای الاینرهای شفاف است. برای اطلاع از محدوده هزینه ارتودنسی دندان می توانید روی لینک مشخص شده کلیک کنید.

 

آیا هر دندانپزشکی میتواند درمان ارتودنسی را انجام دهد؟

خیر؛ “ارتودنسی” از دوره‌های تخصصی دندانپزشکی است. هردندانپزشک عمومی باید سه‌سال در این زمینه آموزش ببیند تا به یک «ارتودنتیست» تبدیل شود، و بتواند درمان‌های این رشته را انجام دهد.

 

آیا فرم صورت و لب بعد از درمان ارتودنسی تغییر میکند؟

بسته به نوع مشکل و درمان، فرم صورت می‌تواند به طور نامحسوس تغییر کند؛ وضعیت لب هم تقریبا به همین‌شکل است. مثلا پس از درمان آندربایت، دندان‌های جلویی بالا و پایین در یک‌راستا قرار می‌گیرند و لب بالایی حجیم‌تر به نظر می‌رسد.

 

 

عوارض و معایب ارتودنسی

عوارض ارتودنسی بیشتر از سه موضوع ناشی می‌شود: برنامه‌ریزی و اجرای درمان توسط افراد غیر حرفه‌ای، عدم رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان در طول درمان، و رعایت نکردن نکات و دستورالعمل‌های نگهداری و استفاده از بریس‌ها.

اگر این موارد کنترل شوند، معایب ارتودنسی بیمار را تقریبا اصلا درگیر نخواهند کرد که عبارت‌اند از:

• جرم گرفتن و حتی پوسیده شدن دندان‌ها
• خونریزی از لثه‌ها و دیگر مشکلات پریودنتال
• درد غیر عادی در فک‌ها
• اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
• آسیب دیدن مینای دندان
• تحلیل ریشه دندان‌ها
• شیب‌دارشدن دندان‌ها پس از ارتودنسی
• تحت تاثیر قرار گرفتن نحوه صحبت کردن و عادات غذایی
• برگشت یا ریلپس (Relapse) ارتودنسی

نیاز به درمان ارتودنسی دارید؟

داده‌های آماری نشان می‌دهد که بالای 50 درصد از مردم ایران مشکلات نامرتبی دندان و ناهنجاری جزئی تا شدید فکی دارند. در این بین، حداقل 30 درصد نیاز جدی به درمان‌های ارتودنسی دارند و با عدم درمان به موقع یا پشت گوش انداختن روند درمان، مشکلشان بدتر خواهد شد. بنابراین درمان‌های ارتونسی دندان برای ما مردم ایران، یک مساله مهم در نظر گرفته می‌شود و احتمالا بیشتر ما به آن‌ها نیاز داریم یا نیاز پیدا خواهیم کرد.

اگر نیاز به منظم کردن دندان ها و یا درمان ناهنجاری های فکی خود دارید می توانید برای یک معاینه تخصصی به کلینیک ایده آل سری بزنید. متخصصان ما در یک محیط کاملا دوستانه با دقت مشکل دندان ها را تشخیص داده و نوع ارتودنسی دندان مناسب شما را تعیین می کنند.

ما در این مقاله به طور کامل بررسی کردیم که ارتودنسی چیست و امیدواریم برای شما مفید واقع شده باشد؛ اکنون شما می توانید برای مراجعه به کلینیک ما از طریق فرم رزرو نوبت با شماره تماس های مندرج در سایت تماس حاصل فرمایید.