بهترین سن ارتودنسی کودکان، با توجه به معتبرترین منابع بین‌المللی، 7 سالگی است. البته این سن در واقع بهترین زمان برای مراجعه به ارتودنتیست و اولین معاینه کودک است؛ وگرنه بهترین سن نصب ارتودنسی روی دندان‌های کودکان، بیشتر بین 9 تا 14 سالگی‌ست.
در ادامه بهترین زمان برای ارتودنسی کودکان را از زوایای متفاوت بررسی می‌کنیم، و به تمام پرسش‌های شما در این زمینه پاسخ می‌دهیم.
فهرست مطالب
بهترین سن ارتودنسی کودکان؛ زمان اولین معاینه
استفاده از رایج‌ترین و موثرترین درمان ارتودنسی، یعنی بریس‌ها، هیچ محدودیتی ندارد. اما همان‌طور که اشاره شد، منابع معتبر (مانند آکادمی ارتودنتیست‌های آمریکا) توصیه می‌کنند که کودکان برای اولین‌بار، حداکثر تا سن 7 سالگی به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند. چرا این سن بهترین زمان برای ارتودنسی کودکان است؟ در ادامه توضیح داده‌ایم:
حدودا در سن 6 سالگی، دندان‌های شیری شروع به افتادن می‌کنند تا فضای لازم برای رشد دندان‌های دائمی ایجاد شود. بیشتر کودکان تقریبا در 12 سالگی تمام دندان‌های شیری‌شان را از دست می‌دهند. در این‌مدت فک و صورت کودک هم در حال رشد است، تا فضای لازم برای دندان‌های بیشتر و بزرگ‌تر فراهم شود.
اگر دندان‌ها با تاخیر زیاد بیفتند (مخصوصا اگر دندان‌های دائمی پیش از فراهم شدنِ فضای کافی رشد کنند)، یا دندان‌های شیریِ کودک قبل از آماده شدن دندان‌های اصلی بیفتند، احتمال بروز مشکل بسیار بالاست. این می‌تواند باعث شلوغی و کج شدن دندان‌ها، اوربایت، آندربایت و همچنین نامرتبیِ فک‌ها شود.
اگر بهترین زمان ارتودنسی کودکان از دست برود و این مشکلات درمان نشوند، فک‌های نامرتب، دندان‌های کج، شلوغ یا فاصله‌دار روی نحوه جویدن، صحبت کردن و تنفس کودک تاثیر می‌گذارند و منجر به مشکلات جدی‌تری مانند سندرم TMJ، سردرد و گردن‌درد می‌شوند. تمیز کردن دندان‌های نامرتب هم دشوارتر است و احتمال پوسیدگی و بیماری‌های پریودنتال را افزایش می‌دهد.
متخصص ارتودنسی در این زمان می‌تواند مسیر هوا، بایت و عادات دهانی کودک را ارزیابی کند، و ببیند آیا بریس یا سایر درمان‌ها ضروری هستند یا خیر (و در چه زمانی).
اگر کودک سن کمتری داشته باشد چطور؟
اگر پیش از ۷ سالگی متوجه مشکلاتی مانند ناهماهنگی بایت، عدم تقارن صورت یا صدا دادن فک فرزندتان شدید، لازم نیست منتظر مناسب‌ترین زمان ارتودنسی در کودکان برای معاینه اولیه بمانید. هرچه کودک زودتر به متخصص ارتودنسی مراجعه کند، زودتر می‌تواند درمان را آغاز کند.
در ادامه درباره نشانه‌های نیاز به درمان بیشتر صحبت می‌کنیم.
بهترین زمان ارتودنسی کودکان؛ آغاز درمان
هرچند بهترین سن ارتودنسی در کودکان برای مشاوره و معاینه اولیه 7 سالگی‌ست، اما تعداد بسیار کمی از کودکان در این سن درمان را شروع می‌کنند.
این ارزیابی زودهنگام به شناسایی مشکلات بالقوه در رویش، فاصله یا هم‌ترازی دندان‌ها کمک می‌کند. درمان زودهنگام هم می‌تواند رشد دندان‌های دائمی را از طریق وسایلی مانند فضانگهدار یا اسپیسر ارتودنسی (Spacer) یا با کشیدن دندان‌های شیری بهبود بخشد.
بیشتر درمان‌های ارتودنسی بین 9 تا 14 سالگی (و بعضا 11 تا 14 سالگی) شروع می‌شوند. این معمولا مؤثرترین و بهترین سن ارتودنسی کودکان است، به چنددلیل:
- دندان‌های دائمی هنوز در حال رشد هستند.
- فک‌ها هنوز در حال رشد هستند.
- دندان‌ها به اندازه دندان‌های بزرگسالان متراکم نیستند و به فشار کمتری برای تنظیم نیاز دارند.
درمان در این سن به متخصص ارتودنسی اجازه می‌دهد تا دندان‌ها را به موقعیت مناسب حرکت دهد، و فک و دهان را برای رشد در آینده آماده کند. البته موارد نادری هم هستند که در آنها ارتودنسی زودتر مناسب است؛ برای نمونه، پیش از افتادن تمام دندان‌های شیری.
سن ارتودنسی کودکان می‌تواند به عادات و رفتار کودک هم بستگی داشته باشد. برای مثال، برخی والدین فرزندان خود را به خوبی می‌شناسند و می‌دانند که او توانایی مراقب از بریس‌ها در دهان خود را دارد.
ارتودنسی پیشگیری یا مداخله‌گر در کودکان
کودکان که مشکلات شدید ارتودنسی دارند، می‌توانند از درمان زودهنگام، پیشگیرانه یا ارتودنسی رهگیری (Interceptive Orthodontic Treatment) بهره‌مند شوند.
این درمان به تغییر جهت رشد و تکامل دندان‌ها و فک‌ها کمک می‌کند تا از مشکلات بزرگ‌تر و جدی‌تر در آینده جلوگیری شود؛ و وقتی تجویز می‌شود که هنوز دندان‌های شیری وجود داشته باشند.
این روش در واقع به متخصص اجازه می‌دهد تا مشکلی را که پس از توقف رشد صورت و فک کودک (به سادگی) درمان‌پذیر نیست، اصلاح کند. ارتودنتیست‌ها توجه به زمان ارتودنسی در کودکان برای درمان‌های پیشگیرانه را اکیدا توصیه می‌کنند تا …
- فضای لازم در دهان کودک، برای کاهش خطر شلوغی و بیرون‌زدگی دندان‌ها، ایجاد شود.
- تقارن صورت کودک بهبود پیدا کند.
- آسیب به دندان‌های جلویی بیرون‌زده محدود شود.
- فضای لازم برای رویش دندان‌هایی که هنوز در نیامده‌اند، حفظ شود.
- نیاز به کشیدن دندان و یا جراحی فک کاهش پیدا کند.
- طول درمان با بریس‌ها کوتاه‌تر شود.
- بایت مشکل‌دار اصلاح شود تا مشکلات دیگر مانند پوسیدگی، بیماری لثه، سایش نامناسب دندان یا اختلال در گفتار کودک را درگیر نکند.
مداخله زودهنگام برای چه مشکلاتی سودمند است؟
در صورت توجه به بهترین سن ارتودنسی کودکان، شرایطی هستند که مداخله زودهنگام در آنها بسیار سودمند خواهد بود، از جمله:
- درست به هم نرسیدن (یا اصلا به هم نرسیدن) دندان‌های فک‌های بالا و پایین
- دندان‌های اضافه یا رشدنکرده
- دندان های بسیار شلوغ یا با فاصله بیش از حد
- کراس‌بایت، اوربایت یا آندربایت
- مکیدن شست، انگشت یا پستانک که دندان‌ها یا فک را جابه‌جا کرده باشد
بسیاری از مشکلات ارتودنسی در صورتی که زودتر و هنگام رشد کودک شناسایی شوند، سریع‌تر و آسان‌تر از زمانی که رشد دندان‌ها و استخوان‌های صورت کامل شده‌اند، درمان می‌شوند. با این‌حال تشخیص یکسری ناهنجاری‌ها دشوار است، به خصوص در بیماران جوانی که دندان‌هایشان شروع به افتادن نکرده.
درمان در بهترین سن ارتودنسی کودکان چه مزایایی دارد؟
وقتی در بهترین زمان ارتودنسی کودکان برای درمان اقدام کنید، مشکلات کودک در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه برطرف خواهد شد. درمان ارتودنسی در وهله اول بهبود بایت کودک را دنبال می‌کند، که مستلزم اصلاح هم‌ترازی دندان‌ها و مشکلات موقعیت فک است.
این‌کار باعث می‌شود کودک بتواند به درستی غذا بخورد و صحبت کند. همچنین، سلامت دهان و دندان را بهبود می‌بخشد، چون دندان‌های مرتب راحت‌تر تمیز می‌شوند. مشکلاتی مانند پوسیدگی و عفونت لثه هم چندبرابر کمتر می‌شوند.
توجه به سن ارتودنسی کودکان از نظر زیبایی‌شنسسی هم کمک‌کننده است. لبخند بی‌نقصی که در نتیجه‌ی مرتب شدن دندان‌ها به دست می‌آید، اعتماد به نفس کودک را بهبود می‌بخشد. درمان به موقع در سنین مناسب، چنین مزایی نیز دارد:
- تمام دندان‌ها و همچنین استخوان‌های فک در موقعیت صحیح‌شان رشد خواهند کرد.
- خطر آسیب به دندان‌ها کاهش می‌یابد.
- تمام دندان‌های دائمی فصای لازم برای رشد صحیح را خواهند داشت.
- احتمال نهفتگی (گیر کردن دندان‌ها در لثه) کاهش می‌یابد.
- ظاهر کلی صورت متقارن‌تر و طبیعی‌تر به نظر می‌آید.
معایب درمان زودهنگام ارتودنسی
درمان زودهنگام ارتودنسی می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد، اما مشکلات بالقوه‌ای هم وجود دارند. اقدامِ به موقع می‌تواند در طولانی‌مدت هزینه‌ها را کاهش دهد، اما تکمیل تمام مراحل آن ممکن است هزینه‌بر باشد.
همچنین می‌تواند برای کودک و والدین وقت‌گیر باشد، چون روند درمان احتمالا شامل ویزیت‌های متعدد خواهد بود. نتایج هم ممکن است قطعی نباشد و درمان بیشتر لازم باشد. به همین دلیل همیشه بهتر است در مراحل اولیه با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مشورت کنید.
نشانه‌های نیاز کودک به ارتودنسی
اکثر کودکان تا 3 سالگی تمام دندان‌های شیری‌شان را دارند. وقتی 5 یا 6 ساله می‌شوند، این دندان‌های شیری را از دست می‌دهند تا فضای رشد دندان‌های اصلی فراهم شود. معمولا در سن 12 تا 14 سالگی هم تمام دندان‌های دائمی (به جز دندان عقل) کامل رشد کرده‌اند.
با بیرون آمدن دندان‌های دائمی کودک، ممکن است نگرانی‌هایی نسبت به بی‌نظمی‌های ظاهری ایجاد شود. در بسیاری از موارد، این مشکلات احتمالی خودبه‌خود برطرف می‌شوند. پس از رشد تمام دندان‌های دائمی، ظاهر دندان‌ها یکنواخت‌تر و مرتب‌تر می‌شود.
با این حال، بسیاری از کودکان مشکلاتی را تجربه می‌کنند که بسیاری از آنها ارثی هستند، اما در هرصورت به درمان‌های ارتودنسی احتیاج دارند. اگر علائم خاصی را در فرزندتان مشاهده می‌کنید، باید نسبت به بهترین زمان برای ارتودنسی کودکان حساس باشید.
نشانه‌های نیاز احتمالیِ کودک به درمان‌های ارتودنسی عبارت‌اند از:
- افتادنِ زودهنگام یا دیررس دندان‌های شیری (پیش از 5 سالگی یا پس از 14 سالگی)
- درست قرار نگرفتن دندان‌های فک بالا و پایین روی هم
- مکیدن شست پس از 4 سالگی
- دندان‌های بیرون‌زده
- به هم فشردن یا ساییدن دندان‌ها
- مشکلات گفتاری مانند نوک زبانی با بریده بریده صحبت کردن
- شلوغ بودن دندان‌های دائمیِ جلویی
- تنفس دهانی و یا خروپف.
- نامتناسب بودن فک با بقیه قسمت‌های صورت
- داشتن مشکل هنگام غذا خوردن
مدت زمان ارتودنسی در کودکان چقدر طول می‌کشد؟
وقتی بیمار در سن رشد باشد، مانند کودکان، دندان‌هایش در مقایسه با بزرگسالان سریع‌تر تغییر مکان می‌دهند. با این وجود، متوسط طول درمان برای کودکان با بریس بین 15 تا 18 ماه است. مدت زمان دقیق‌ترِ درمان را تنها پس از معاینه دقیق می‌توان اعلام کرد.
سریعترین درمان ارتودنسی با استفاده از الاینرهای شفاف است که می‌تواند در عرض 6 تا 18 ماه (بسته به پیچیدگی) ناهنجاری را اصلاح کند. این ترازکننده‌ها تنها برای مشکلات حفیف تجویز می‌شوند. همچنین به دلیل محرک بودن دستگاه، سطح بالایی از مراقبت و همکاری را از کودک می‌طلبد.
نهایتا، درمان مناسب و زمان لازم برای تکمیل آن به ماهیت و شدت مشکل فعلی (یا مشکلی که در آینده نزدیک بروز می‌کند) و مرحله رشد دندانی کودک بستگی دارد.
بهترین زمان برای ارتودنسی کودکان را از متخصص بپرسید
درمان ارتودنسی در سنین پایین می‌تواند به اصلاح مشکلات رایج دهان و فکِ در حال رشد کودک، مانند شلوغی بیش از حد، نامرتبی دندان‌ها و بایت‌های مشکل‌دار، کمک کند. این نوع درمان برای جلوگیری از بروز مشکلات دندانی در مراحل اولیه طراحی شده و شدت ناهنجاری‌های آتی را کاهش می‌دهد.
با وجود امکاناتی مانند تصویربرداری با اشعه ایکس، عکس‌های دیجیتال، قالب‌برداری و غیره، ارتودنتیست‌ها می‌توانند رشد فک و دندان را با کاملا رصد کرده و بهترین سن ارتودنسی در کودکان را مشخص کنند؛ حتی با وجود دندان‌های شیری که می‌توانند تهدیدی برای رشد دهان و دندان این بیماران جوان باشند.
از طریق مشاوره زودهنگام با متخصص، می‌توانید مطمئن شوید که وضعیت فرزندتان در ایده‌آل‌ترین زمان بررسی و به آن رسیدگی می‌شود.
