بریس‌های دندانپزشکی یا (Dental braces) ابزاری هستند که برای اصلاح مال اکلوژن، نامرتبی و کج بودن دندان‌ها و یا مشکل در فک مورد استفاده قرار می‌گیرند. بریس ارتودنسی بیشتر در دوران نوجوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما تعداد زیادی از بزرگسالان نیز برای اصلاح مشکلات هماهنگی دندان‌های خود نیز از این ابزارها استفاده می‌کنند.
فهرست مطالب
انواع بریس ارتودنسی
نوع بریسی که متخصص ارتودنسی برای شما در نظر می‌گیرد به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. اما معمولا سن و سال یکی از فاکتورهای تاثیر گذار در انتخاب این ابزار دندانپزشکی است. هرچند که عوامل مختلفی مثل نوع مشکل دندانی مانند مشکل بایت و یا کراودینگ و نامرتبی دندان‌ها نیز، می‌تواند در انتخاب بریس متناسب با شما کاملا تاثیر گذار باشد. نکته مهم در این درمان ارتودنسی این است که، بریس‌ها بصورت سفارشی و متناسب با نیازهای هر شخص ساخته می‌شوند.
زمانی که سخن از بریس ارتودنسی به میان می‌آید، به طور معمول بیشتر افراد به سرعت به بریس‌های فلزی فکر می‌کنند. در این نوع بریس‌ها، براکت‌های فلزی به روی سطح بیرونی دندان‌ها چسپانده می‌شود. سپس سیم‌های قوس دار ارتودنسی از بین براکت‌ها عبور می‌کنند و به بندهای O – شکل که دور یکی از دندان‌های عقبی را احاطه می‌کنند متصل می‌شود. در این مدل، سیم‌ها کشیده می‌شوند تا با این روش دندان‌ها در موقعیت جدید و مد نظر متخصص ارتودنسی دندان قرار بگیرند.
اما این تنها نوع بریس نیست و انواع مختلف دیگری از این ابزار ارتودنسی در دسترس هستند:
- بریس‌های سرامیکی شفاف
- بریس‌های زبانی یا لینگوال، که کاملاً در پشت دندان‌های شما قرار می‌گیرند
- بریس‌های نامرئی
- بریس‌های دیمون
بریس‌ها چگونه دندان‌ها را هماهنگ می‌کنند؟
مکانیزم اصلی در درمان با این ابزار ارتودنسی اعمال فشار ثابت به دندان‌ها در طولانی مدت است. به مرور زمان با اعمال فشار، دندان‌ها جابجا می‌شوند. استخوان‌های فک نیز در طولانی مدت، خود را با این تغییرات و اعمال فشار هماهنگ کرده و وفق می‌دهند.
همانطور که می‌دانید بخشی از دندان‌های ما در استخوان‌های فک قرار دارد. بنابراین برای بسیاری از افراد این سوال پیش می‌آید که اساسا چگونه ممکن است دندان‌ها بتوانند جابجا شوند یا تغییر موقعیت بدهند؟ قطعا بروز چنین اتفاقی دشوار است و درک آن نیز کمی سخت است.
اما بد نیست بدانید که در زیر لثه‌های شما، لایه‌ای وجود دارد که ریشه دندان شما در استخوان فک را احاطه کرده است. این لایه موقعیت دندان‌های شما را کنترل می‌کند و به فشارهایی که توسط بریس به دندان شما وارد می‌شود پاسخ می‌دهد.
نصب و استفاده از بریس، درد ندارد و نصب آن چیزی بین یک تا دو ساعت طول می کشد. تا یک هفته پس از نصب این ابزار، ممکن است احساس درد جزئی و ناراحتی داشته باشید، که این طبیعی است.
هر بار که این ابزار توسط متخصص ارتودنسی (که البته پیشنهاد ما مراجعه به بهترین متخصص ارتودنسی تهران است) چک و تنظیم می‌شوند، ممکن است برای چند روز دچار درد خفیف تا متوسط شوید.
اجزای مختلف بریس‌های ارتودنسی
اجزای مختلف بریس‌های ارتودنسی شامل موارد زیر می‌شوند:
1. براکت‌های ارتودنسی
بعد از تمیز و خشک شدن دندان‌های شما، براکت‌های سرامیکی، پلاستیکی یا استیل ضد زنگ با استفاده از چسب مخصوصی به سطح خارجی دندان‌های شما چسپانده می‌شوند. استفاده و چسپاندن براکت ارتودنسی ممکن است ناراحت کننده باشد، اما معمولا باعث درد نمی‌شود.
براکت‌ها باعث می‌شوند تا فشار به طور مساوی بر روی دندان‌های شما اعمال شود. آن‌ها توسط سیم‌هایی از جنس استیل ضد زنگ، نیکل، تیتانیوم و … به یکدیگر متصل می‌شوند.
2. بند ارتودنسی (Bands)
این بندها به صورت نوارهای الاستیک و شکل پذیر هستند. به صورت حلقه‌اند و دور یکی از دندان‌های عقبی شما قرار می‌گیرند و در اصل در نقش لنگر برای بریس‌ها و سیم عمل می‌کنند.
3. اسپیسر یا جدا کننده (Spacers)
اسپیسر از نوارهای و حلقه‌های پلاستیکی یا فلزی ساخته شده است. در برخی مواقع متخصص ارتودنسی شما ممکن است در یکی از جلسات درمانی با بریس، اسپیسر را در فضای بین دندان‌های شما قرار دهد.
فاصله دهنده‌ها با اضافه کردن فضا در قسمت پشت دهان، فک شما را به جلو سوق می‌دهند. اگر فضای پشت دهان شما بسیار تنگ باشد به طوری که نتوان به راحتی از برس استفاده کرد، از این ابزار استفاده می‌شود تا فضای کافی برای اعمال و نگهداری بریس فراهم شود. همه افراد به اسپیسرها نیاز ندارند و تمام مدت زمان استفاده از آن‌ها معمولا بین 1 تا 2 هفته است.
4. سیم‌های قوس دار ارتودنسی (Archwires)
سیم‌ها یا وایرهای قوس دار از میان براکت‌ها عبور کرده و به نوعی آن‌ها را به هم متصل می‌کنند. این وایرها مکانیسمی هستند که با استفاده از آن‌ها، می‌توان فشار مثبتی جهت تغییر موقعیت دندان‌ها، به آن‌ها وارد کرد. این سیم‌ها از جنس فولاد ضدزنگ، آلیاژ نیکل – تیتانیوم یا مس – تیتانیوم می‌توانند ساخته شوند.
5. باکال تیوب (Buccal tube)
باکال تیوب قطعات فلزی هستند که می‌توانند به یکی از دندان‌های شما متصل شوند. باکال‌ها بخش‌های دیگری از بریس‌ها را در پشت دندان‌های شما به هم متصل می‌کنند. بنابراین ارتودنتیست شما می‌تواند با کمک این ابزار قسمت‌های مختلف بریس را سفت یا شل کند.
6. فنر ارتودنسی (Springs)
فنر ارتودنسی ساختاری است که روی سیم ارتودنسی قرار می‌گیرد. فنر را معمولا بین دو براکت و در نتیجه بین دو دندان قرار می‌دهند، تا با وارد کردن فشار کنترل شده، باعث جدا کردن و ایجاد فضا در میان دو دندان مجاور شوند.
7. هدگیر (headgear)
استفاده از هدگیر بسیار نادر است و معمولاً فقط در طول شب از این ابزار استفاده می‌شود. هدگیر ارتودنسی وسیله‌ای است که به بریس شما متصل می‌شود تا در صورت نیاز به اصلاح حالت و موقعیت دندان‌ها هنگام استفاده از بریس، فشار بیشتر و کنترل شده‌ای وارد کرد.
8. کش ارتودنسی
بعد از اینکه متوجه شدیم بریس دندان چیست، وقت آن است که به سراغ کش ارتودنسی برویم. کش ارتودنسی یا الاستیک از اجزای مهم بریس بوده که به کمک آن فشار روی دندان‌ها را تنظیم می‌کنند.
اگر دقت کرده باشید، کش‌های ارتودنسی تنوع رنگی بسیار زیادی دارند و گاهی برخی افراد از یک ترکیب رنگ ثابت برای دندان‌های خود استفاده می‌کنند. از الاستیک‌ها در بریس ارتودنسی برای نگه داشتن سیم در شیارهای براکت استفاده می‌شود.
9. فضا نگهدار
فضا نگهدار وسیله‌ای است که فضای خالی بین دندان‌ها ایجاد کند. معمولا از این وسیله برای فراهم کردن فضای کافی برای حرکت دندان‌ها استفاده می‌شود. اسپیسر یکی از اجزای بریس ارتودنسی بوده و در جنس‌های مختلفی از فلزی تا پلاستیکی وجود دارد. اغلب دندان پزشک‌ها با توجه به شدت ناهنجاری از این وسیله استفاده می‌کنند.
10. وکس ارتودنسی
برخی افراد به دلیل فرم دهان و دندان‌ها هنگام استفاده از بریس دچار مشکل می‌شوند. یکی از مشکلات این است که لب‌ها و بخش داخلی لپ به بریس گیر کرده و زخم می‌شود.
این افراد می‌توانند از وکس ارتودنسی استفاده کنند که روی براکت‌ها و بخش‌های تیز و فلزی قرار می‌گیرد. در نتیجه در اثر برخورد با لب و دهان، زخمی ایجاد نمی‌کند.
11. قلاب
قلاب یا هوک برآمدگی‌هایی است که از بدنه بریس ارتودنسی بیرون زده است. کاربرد قلاب این است که کش‌های مارپیچ روی آن‌ها سوار شوند. در نتیجه می‌توان فاصله یا تراز بودن استخوان‌های فک را با آن سنجید.
12. وسیع کننده کام
یکی از اجزای بریس دندان وسیع کننده کام یا Palatal Expander است. از این وسیله برای گسترش فک بالا استفاده می‌شود؛ زیرا گاهی فک بعضی از افراد به قدری کوچک است که فضای کافی برای همه دندان‌ها ندارد.
در این حالت وسیع کننده کام روی سقف دهان قرار می‌گیرد تا در اثر فشار فضای آن را باز کند. گسترش کام عمل کمی دردناک اما برای مرتب شدن دندان‌ها ضروری است.
13. نگهدارنده متحرک
نگهدارنده متحرک همان بریس متحرک است که در پایان دوره ارتودنسی در دهان قرار می‌گیرد تا از حرکت دندان‌ها جلوگیری کند. معمولا از این نگهدارنده‌ها برای مدتی استفاده می‌کنند و بعد طول درمان کامل می‌شود.
آیا استفاده از بریس دردناک است؟
معمولا وقتی از این ابزار استفاده می‌کنید دردی تحمل نخواهید کرد و تنها در ابتدای نصب ممکن است درد مختصر تا متوسطی تجربه کنید. اگر بعد از قرار دادن بریس درد دارید، می توانید برای تسکین این درد یک مسکن غیرنسخه ای مانند ایبوپروفن (Advil) تهیه و مصرف کنید.
مینی بریس (mini-braces) چیست؟
مینی بریس‌ها از بریس‌های مرسوم و سنتی کوچکتر هستند. برخی از ارتودنتیست‌ها ادعا می کنند چنانچه واجد شرایط استفاده از مینی بریس باشید، ممکن است طول مدت استفاده و درمان ارتودنسی شما کوتاه‌تر شود.
تفاوت استفاده از بریس در بزرگسالان و کودکان
درمان ارتودنسی با این ابزار در هر رده سنی امکان پذیر است اما تفاوت‌های چشمگیری در افراد بزرگسال و نوجوانان وجود دارد. درمان در سنین پایین‌تر با توجه به انعطاف پذیری فک و تغییر موقعیت بهتر دندان‌ها، هزینه ارتودنسی کمتر و کوتاه‌تر خواهد بود. اما در بزرگسالان هزینه و طول مدت درمان بیشتر خواهد بود.
نکاتی برای مراقبت از بریس‌ها
بعد از اینکه از این ابزار ارتودنسی برای هماهنگ کردن دندان‌های خود استفاده کردید، باید از مصرف برخی غذاهای خاصی که در بین بریس‌ها و دندان‌های شما قرار گرفته می‌گیرند نیز خودداری کنید. برخی از این مواد غذایی عبارتند از:
- آبنبات
- ذرت بو داده یا پاپ کرن
- آدامس
وقتی بریس دارید، غذاها و مواد دیگر به راحتی می‌توانند بین آن‌ها قرار بگیرند. اگر به موقع و از راه درستی دندان‌های خود را تمیز نکنید، در طول فرآیند درمان دندان‌های شما دچار پوسیدگی خواهد شد.
حین نصب این ابزار لازم است هر 8 تا 10 هفته برای انجام ارزیابی‌های منظم به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. ارتودنتیست شما طی این جلسات به بررسی سلامت دهان و دندان شما می‌پردازد و می‌خواهد مطمئن شود که شما به درستی از بریس‌ها نگهداری می‌کنید.
در این مقاله متوجه شدیم که بریس ارتودنسی چیست و چه اجزایی دارد. انتخاب نوع بریس و آیتم‌های وابسته به آن بستگی به فرم دهان و دندان و همچنین میزان ناهنجاری دندان‌ها دارد. اگر علاوه بر نامنظم بودن دندان‌ها، مشکلاتی مانند کام کوچک و جلو بودن فک را هم داشته باشید، ارتودنتیست باید از لوازم مختلفی در طول درمان شما استفاده کند.
