ارتودنسی دندان از روش‌های درمانی بسیار رایج برای رفع ناهنجاری‌های فک و دندان است که در طول زمان، روش‌ها و انواع مختلفی به آن اضافه شده است. انواع ارتودنسی به سمت تجهیزاتی می‌رود که با کمترین عوارض و زمان کوتاه‌تر، اصلاح دندان و فک را انجام دهد.
ارتودنسی ثابت، نامرئی، دیمون، ارتودنسی سرامیکی، متحرک و لینگوال از انواع ارتودنسی دندان محسوب می‌شوند. جالب است بدانید که در هر روش درمانی، ابزار به کار رفته برای اصلاح قرارگیری دندانها متفاوت است.
اگر قصد دارید از این روش درمانی استفاده کنید، حتما با انواع روش ها آشنا شده تا برای انتخاب بهترین نوع ارتودنسی، اطلاعات کاملی داشته باشید. در ادامه به معرفی کامل انواع ارتودنسی با عکس و مقایسه آن‌ها می‌پردازیم.
معرفی انواع ارتودنسی دندان
درمان ارتودنسی دندان انواع مختلفی دارد که هر کدام با جزئیات متفاوتی به برطرف کردن ناهنجاری‌های دندان کمک می‌کنند. انواع رایج ارتودنسی دندان را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- ارتودنسی نوع ثابت
- ارتودنسی ثابت فلزی
- ارتودنسی سرامیکی
- ارتودنسی رنگی دندان
- ارتودنسی لینگوال
- ارتودنسی دیمون
- ارتودنسی نوع متحرک
- ارتودنسی متحرک
- ارتودنسی نامرئی
1. ارتودنسی ثابت فلزی
اولین نوع ارتودنسی که رایج‌ترین مدل استفاده شده در میان افراد است، ارتودنسی ثابت است.
در این مدل، براکت‌ها به‌طور ثابت و بدون حرکت بر روی دندانها فیکس می‌شوند و بیمار به هیچ عنوان نمی‌تواند براکت‌ها را خارج کرده یا جابجا کند. معمولا درمان با این نوع ارتودنسی تا 2 سال طول می‌کشد.
نکته مهمی که درباره این نوع ارتودنسی وجود دارد، رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان است.
از آنجایی که این بریس‌ها بخش زیادی از سطح دندان را می‌پوشانند، در صورت تمیز نکردن و رعایت نکردن نکات بهداشتی، باکتری‌ها در اطراف آن تجمع کرده و به مرور زمان دندانها دچار پوسیدگی می‌شوند.
گاهی اوقات نیز تغییر رنگ زیادی برای دندانها به وجود آمده که بسیار ناخوشایند است.
ارتودنسی ثابت خود دارای انواع مختلفی است که به نام‌های لینگوال، دیمون، فلزی و سرامیکی شناخته می‌شوند. مهم‌ترین مزیت‌های انواع ارتودنسی دندان ثابت این است که در این روش براکت‌ها کاملا ثابت و بدون حرکتند و بیمار نمی‌تواند آن‌ها را از دهان خارج کند.
به همین دلیل درمان بسیار عالی و نتیجه بخش خواهد بود. دیگر مزیت این روش این است که نیازی به انجام فعالیت خاصی از سمت بیمار نیست. تنها کاری که فرد باید انجام دهد، رعایت نکات بهداشتی است.
مزایای ارتودنسی ثابت فلزی
- مقاومت و استحکام بالا
- کارآمدی و توانایی درمان انواع ناهنجاری‌های فک و دندان
- هزینه پایین
- عدم نیاز به همکاری بیمار برای کنترل درمان
- قابل استفاده برای افراد در تمامی سنین
معایب ارتودنسی ثابت فلزی
- ظاهر فلزی و عدم زیبایی
- مشخص بودن روی دندان
- دشواری رعایت بهداشت دهان و دندان
- تاثیر بر تکلم و مشکل در جویدن در حضور براکت‌های فلزی
- طولانی بودن دوره درمان
- اختلال در وضوح تصاویر در روند تصویربرداری رادیولوژی
2. ارتودنسی مدل سرامیکی
ارتودنسی سرامیکی نوعی دیگر از انواع ارتودنسی است که برای افرادی که علاقه‌ای به استفاده از بریس‌های فلزی ندارند، مناسب است.
این روش با دیگر روش‌های ارتودنسی ممکن است تفاوت‌هایی در زمینه‌های مختلف مانند عملکرد، طول درمان، ظاهر و همچنین نحوه قرارگیری بریس‌ها داشته باشد.
در این روش براکت‌ها از جنس سرامیک تهیه شده و بیشترین میزان شباهت را به دندان‌های طبیعی فرد دارند.
مزایای ارتودنسی سرامیکی
- شفاف بودن ارتودنسی
- امکان تغییر رنگ براکت‌ها دقیقا مشابه با دندان‌های طبیعی
- کمترین میزان آلرژی و حساسیت نسبت به جنس سرامیک
- بروز مشکلات کمتر در هنگام عکس برداری
- امکان درمان انواع مشکلات دندانی با براکت‌های سرامیکی
معایب ارتودنسی سرامیکی
- هزینه بالاتر نسبت به براکت‌های فلزی
- احتمال تغییر رنگ و لکه دار شدن براکت‌ها
- مسواک زدن دشوارتر به دلیل بزرگ بودن براکت‌ها
- مقاومت کمتر در مقایسه با براکت‌های فلزی
- مشکل در گفتار
- طول دوره درمان طولانی‌تر از ارتودنسی فلزی
3. ارتودنسی رنگی
در این نوع ارتودنسی از کش‌ها یا همان بریس‌های رنگی برای استحکام و شکل‌دهی مناسب به دندانها استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از نگین‌های رنگی بر روی ارتودنسی استفاده نمود.
در این مدل زمانی که فرد لبخند زده یا صحبت می‌کند، ظاهری جذاب و فانتزی با رنگ‌های مختلف دیده می‌شود.
معمولا از این روش برای کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود و بزرگسالان کمتر به ارتودنسی رنگی علاقه دارند. انتخاب نوع رنگ نیز می‌تواند با توجه به سلیقه فرد و رنگ پوست او تعیین شود.
مزایای ارتودنسی رنگی
- جذابیت برای کودکان و نوجوانان
- ظاهر جذاب و فانتزی
- امکان انتخاب رنگ بر اساس سلیقه، رنگ پوست، رنگ لباس، رنگ چشم و …
معایب ارتودنسی رنگی
- احتمال تغییر رنگ و کدر شدن بریس‌ها و کش‌های رنگی ارتودنسی
- مشخص بودن روی دندان هنگام خندیدن و صحبت کردن
- نیاز به توجه بیشتر به مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان و دندان
4. ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی لینگوال که به آن ارتودنسی پشت دندان نیز گفته می‌شود، نوعی از ارتودنسی ثابت است که در پشت دندانها قرار می‌گیرد. این روش نیز برای برطرف کردن مشکلات و ناهنجاری‌های بسیار شدید مفید است.
تنها تفاوت آن با نوع ثابت و معمولی ارتودنسی این است که تمام لوازم مانند بریس، براکت و سیم‌ها در پشت دندانها قرار گرفته و قابل رویت نیستند.
مهم‌ترین مزیت این روش این است که افرادی که به دلیل ظاهر ناخوشایند ایجاد شده از درمان ارتودنسی دوری می‌کنند، می‌توانند از آن استفاده کنند.
همچنین در صورت طولانی شدن دوره درمان، بریس‌ها در معرض دید نبوده و راحت‌تر می‌توانید آن‌ها را تحمل کنید.
مزایای ارتودنسی لینگوال
- در حالت عادی قابل مشاهده نیستند
- مشخص نبودن تغییر رنگ دندانها ناشی از عدم رعایت بهداشت و مسواک زدن صحیح
- سفید و سالم ماندن ظاهر و قسمت بیرونی دندانها
- غذا خوردن راحت‌تر نسبت به سایر روش‌های ارتودنسی ثابت
معایب ارتودنسی لینگوال
- پیچیدگی نصب و جایگزینی براکت‌ها
- طولانی‌تر بودن جلسات معاینه
- امکان تحریک زبان و ایجاد درد و حساسیت
- هزینه بالا به دلیل ساخت سفارشی براکت‌ها
- سخت‌تر شدن شرایط تمیز کردن براکت‌ها و دندانها
- تاثیر بر تکلم
- دوره درمان طولانی‌تر نسبت به براکت‌های معمولی
5. ارتودنسی دیمون
این روش نیز در دسته ارتودنسی‌های ثابت قرار دارد، با این تفاوت که حرکت دندانها سریع‌تر و طول درمان کوتاه‌تر است. با کمک ارتودنسی دیمون می‌توانید در کمترین زمان ممکن به دندان‌هایی مرتب و لبخندی زیبا برسید.
روش قرارگیری لوازم در این ارتودنسی به صورتی است که از مکانیزم کشویی استفاده می‌کند. در این روش، براکت‌ها به کمک سیم‌ها در دندان قرار گرفته اما به صورت کاملا محکم و سفت قرار نمی‌گیرند، به این صورت دارای لغزش کمی بوده تا در جای مناسب فیکس شوند.
در صورتی که در روش ثابت، لغزش و جابجایی توسط دندانپزشک انجام می‌شود. برای انجام این ارتودنسی می‌توان از انواع مختلف براکت فلزی، شفاف یا رنگی استفاده نمود.
هزینه این نوع ارتودنسی به دلیل استفاده از فناوری خودکنترلی یا خودلیگاچور، بیشتر از روش‌های دیگر است.
مزایای ارتودنسی دیمون
- کوچک بودن براکت‌ها در نتیجه اصطکاک کمتر بین براکت و دندان
- زیبایی و راحتی بیشتر
- سهولت تمیز کردن دندان و بریس‌ها
- حرکت سریع‌تر دندانها
- کاهش طول دروه درمان
- اعمال فشار ملایم‌تر به دندانها
- احساس درد کمتر
- عدم نیاز به مراجعه مکرر به ارتودنتیست
- تنوع در نوع بریس‌های ارتودنسی دیمون
معایب ارتودنسی دیمون
- قیمت بالاتر نسبت به ارتودنسی سنتی با براکت‌های فلزی
- مشکل در گفتار
- مشخص بودن روی دندان و تاثیر منفی بر زیبایی لبخند
- امکان فرسودگی و بسته نشدن در کشویی براکت‌های دیمون و لزوم استفاده از کش ارتودنسی
6. ارتودنسی نوع متحرک
روش ارتودنسی متحرک معمولا برای بهم ریختگی‌ها و نامنظمی‌های خفیف استفاده می‌شود. در این نوع ارتودنسی از صفحه‌ای پلاستیکی در کنار سیم‌های مخصوصی استفاده می‌شود.
نحوه قرارگیری این ارتودنسی به صورتی است که به راحتی می‌توانید آن را از دهان خارج کنید. البته توجه داشته باشید برای اثرگذاری بهتر لازم است تا زمان زیادی این ارتودنسی درون دهان باقی بماند و تنها هنگام غذا خوردن آن را خارج کنید.
معمولا از روش ارتودنسی متحرک در سنین پایین حدود 7 تا 9 سال استفاده می‌شود. در این زمان استخوان‌ها در حال شکل گرفتن هستند. طول درمان این نوع ارتودنسی هم با توجه به خفیف بودن ناهنجاری‌ها بین 3 تا 12 ماه است. این میزان ممکن است با توجه به شدت ناهنجاری‌ها بیشتر شود.
مزایای ارتودنسی متحرک
- راحتی در استفاده
- امکان خارج کردن از دهان در مواقع اضطراری
- مسواک زدن ساده دندانها
- تمیز کردن راحت دستگاه ارتودنسی
- کاهش احتمال پوسیدگی دندان و عفونت لثه
- تنظیم آسان با خم کردن سیم‌ها یا برش دادن پایه اکریلیک
- قیمت ارزان‌تر
- ظاهر بهتر نسبت به ارتودنسی ثابت
معایب ارتودنسی متحرک
- عدم کسب نتیجه مطلوب در صورت همکاری نکردن بیمار
- ناتوانی در درمان بی نظمی‌های شدید دندان
- لزوم خارج کردن پلاک ارتودنسی متحرک برای خوردن و آشامیدن
7. ارتودنسی نامرئی
ارتودنسی نامرئی یکی از روش‌های نوین در ارتودنسی است که در آن ترازکننده‌های نامرئی با استفاده از ابزار و وسایل شفاف ساخته می‌شود. به این ترتیب سیم کشی دندان شما از دور قابل رویت نیست.
ارتودنسی نامرئی برای افرادی که دیده نشدن سیم‌های ارتودنسی برای آن‌ها اهمیت دارد، یک روش ایده‌آل محسوب می‌شود.
مزایای پلاک شفاف ارتودنسی نامرئی
- نامرئی بودن و غیر قابل تشخیص هنگام استفاده
- راحتی در رعایت بهداشت دهان و دندان
- امکان غذا خوردن بدون بریس‌های ارتودنسی
- قابل خارج کردن از دهان در موقعیت‌های خاص
معایب ارتودنسی نامرئی
- وابستگی نتایج درمان به میزان همکاری بیمار
- طولانی بودن دوره درمان
- عدم توانایی در درمان مشکلات و ناهنجاری‌های پیچیده دندان
- بدرنگ و کدر شدن پلاک‌های شفاف در صورت مصرف نوشیدنی‌های رنگی
- لزوم قرار دادن پلاک ارتودنسی در جعبه مخصوص هنگام خارج کردن از دهان
جدول مقایسه انواع روش‌های ارتودنسی
در جدول زیر ما همه روش‌های مطرح شده در این مقاله را از جنبه‌های مختلف با هم مقایسه کرده‌ایم (ارتودنسی رنگی از لحاظ کارکرد تفاوت خاصی با ارتودنسی ثابت ندارد):
| ویژگی مورد نظر | ارتودنسی ثابت فلزی | ارتودنسی لینگوال | ارتودنسی سرامیکی | ارتودنسی دیمون | ارتودنسی متحرک | ارتودنسی نامرئی |
| مدت زمان نتیجه‌گیری | نسبتا بلندمدت | نسبتا بلند مدت و نیاز به ویزیت‌های مکرر | نسبتا بلندمدت (کمتر از ارتودنسی نامرئی) | نسبتا کوتاه مدت | نسبتا بلندمدت | بلندمدت (در مقایسه با ارتودنسی ثابت و سرامیکی) |
| مناسب برای ناهنجاری‌های شدید | مناسب | نامناسب | مناسب | مناسب | مناسب | برای همه درمان‌ها مناسب نیست |
| زیبایی | براکت مشخص است | براکت مشخص نیست | شفاف است و براکت مشخص نیست | براکت کاملا مشخص است | به دلیل متحرک بودن، قابل جابجایی است؛ اما زیبا نیست | از فاصله دور کاملا نامرئی است و حالت متحرک دارد |
| مناسب برای سنین مختلف | برای همه سنین | برای سنین بزرگسالی | برای همه سنین | برای سنین بزرگسالی | برای سنین زیر 12 سال | برای سنین نوجوانی و بزرگسالی |
| قیمت | مقرون به صرفه | نسبتا گران قیمت | بیشتر از ارتودنسی ثابت | قیمت بسیار زیاد | در مقایسه با ارتودنسی نامرئی کمتر است | قیمت نسبتا زیاد به دلیل نیاز به تعویض |
| نیاز به رسیدگی و نظافت مداوم | ندارد | به دلیل شفاف بودن، نیاز به تمیزکاری مداوم دارد | به دلیل شفاف بودن نیاز به تمیزکاری دائمی دارد | ندارد و تمیزکاری آن آسان است | به دلیل متحرک بودن، نیاز به تمیزکاری مداوم دارد | به دلیل شفاف بودن نیاز به تمیزکاری دارد |
بهترین مدل ارتودنسی کدام است؟
با توجه به انواع ارتودنسی دندان که در بالا معرفی شد، این چالش برای افراد به وجود می‌آید که کدام نوع ارتودنسی را انتخاب کنند. هر کدام از روش‌های گفته شده دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. علاوه بر آن هر فرد ممکن است با ناهنجاری‌ها و مشکلات مختلفی در دندانها و فک خود همراه باشد.
بهترین کار در این زمینه این است که ابتدا به متخصص ارتودنسی مراجعه کرده تا وضعیت دندان‌های شما به طور کامل بررسی شوند. پس از آن با توجه به نظرات دندانپزشک و میزان بودجه خود می‌توانید بهترین گزینه را انتخاب کنید.
کلینیک دندانپزشکی ایده آل از بهترین و معتبرترین مراکز برای درمان ارتودنسی است. با مراجعه به این کلینیک می‌توانید مشاوره‌های لازم را دریافت کرده و برای درمان خود اقدام کنید.
در این مقاله به طور کامل با انواع ارتودنسی دندان آشنا شدیم. این روش‌ها هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و برای موارد مختلفی کاربرد دارند. اگر قصد دارید از ارتودنسی دندان استفاده کنید، می‌توانید به “کلینیک دندانپزشکی تخصصی ایده آل” مراجعه کنید تا پس از بررسی کامل شرایط دندانها بهترین روش به شما پیشنهاد شود.
