مراجعهکنندگان زیادی از ما میپرسند که آیا میتوانند ارتودنسی فک پایین یا بالا را انجام دهند؟ و پاسخ معمولا منفی است. اما مواردی هم هست که میتوانیم برای آنها قاعدههای کلی را نادیده بگیریم. این یعنی اگر جزو معدود افراد خوششانس باشید، ممکن است بتوانید اینکار را انجام دهید.
ارتودنسی دندان های فک پایین تنها در شرایط خاصی امکانپذیر است. اگر ازدحام دندانهای پایین حداقل باشد، فضای کافی برای مرتب کردن آنها وجود داشته باشد و بایتتان مشکلی نداشته باشد، احتمالا کاندید مناسبی برای این درمان خواهید بود.
با ما همراه باشید تا شرایط انجام این درمان، روشهای آن، طول درمان، هزینه و عوارض احتمالی را یک به یک بررسی کنیم.
فهرست مطالب
ارتودنسی فک پایین چهموقع امکانپذیر است؟
به طور کلی ارتودنسی فک بالا یا پایین، درمان تک قوس (Single-Arch Treatment یا One Arch Treatment) نامیده میشود. ارتودنتیستها کمتر سراغ این روش میروند، چون باعث بهم خوردن تعادل ظریف دندانها و مفاصل میشود.
قوس دندانی بالا و پایین ما شبیه به قطعات یک پازل کنار هم قرا گرفتهاند. به همین خاطر نمیتوانیم برای بهبود زیبایی یا عمکلرد دندانها را حرکت دهیم، بدون اینکه تمام پازل تحت تاثیر قرار نگیرد. با این حال، در برخی موارد کمی آزادی عمل وجود دارد که ارتودنسی فک پایین را ممکن میکند.
در شرایط زیر میتوان فک پایین را بدون بهم ریختن اکلوژن شما (Occlusion)، یعنی موقعیت مناسب فکها و دندانها، ارتودنسی کرد:
قبلا بریس داشتهاید و دندانها کمی جابهجا شدهاند
دندانهای جلوییِ فک پایین کوچک هستند و میتوان گفت به راحتی حرکت میکنند. به همین خاطر، اگر فراموش کنید از نگهدارندهها (در مراحل پایانی ارتودنسی) استفاده کنید، خیلی سریع جابهجا میشوند.
وقتی هم که این اتفاق بیفتد و دندانها جابهجا شود، کار زیادی نمیتوان انجام داد جز اینکه دوباره از بریس استفاده کنید. ارتودنسی دندان های فک پایین در این حالت بسیار ساده است و سریع انجام میشود، چون دندانها به خوبی روی هم قرار میگیرند و شکل قوسها توسط بریسهای قبلی اصلاح شده است.
دندانهای بالا مشکلی ندارند، اما دندانهای پایین ازدحام خفیفی دارند
ازدحام خفیف چیزی بین 1 تا 3 میلیمتر است، و راههای سریعی برای اصلاح آن در قوس پایین وجود دارد. درباره این مورد در ادامه بیشتر توضیح میدهیم.
وضعیت بایتتان قابل قبول است
داشتن دندانهای صاف به این معنی نیست که آنها به خوبی روی هم قرار میگیرند. این موضوع را تنها متخصص ارتودنسی میتواند تایید کند. داشتن مالاکلوژن (بایت نادرست) حتی با دندانهای صاف هم ممکن و در واقع بسیار رایج است، اما بیشتر مردم از این موضوع آگاه نیستند.
اگر دچار اوربایت، آندربایت دندان یا دیگر مشکلات مربوط به بایت باشید، ارتودنسی فک پایین به هیچعنوان توصیه نخواهد شد.
(تا حد مشخصی) اورجت دارید
اورجت یعنی جلو زدگیِ دندانهای فک بالا؛ در واقع اورجت فضایی است که بین دندانهای جلویی بالایی و جلوی پایینی شما (وقتی که آنها را به هم فشار میدهید) وجود دارد. گاهی این فضا بسیار کوچک، و گاهی بسیار بزرگ است. اورجت ایدهآل 1.5 تا 2.5 میلیمتر است، اما این فاصله باید بین 3 تا 5 میلیمتر باشد تا بتوان دندانهای شلوغ فک پایین را اصلاح کرد.
هنگام صاف کردن چهار دندان جلویی فک پایین، این دندانها به سمت جلو کشیده میشوند. بنابراین باید فضای کافی برای حرکت آنها وجود داشته باشد، تا ارتودنسی دندان های فک پایین تداخلی برای بایتِ شما ایجاد نکند.
میتوان ازدحام دندانی را با کمترین استریپینگ اصلاح کرد
در برخی شرایط، حرکت دادن بیش از حد دندانها به سمت جلو در حین تراز کردن آنها ایده خوبی نیست. به همین خاطر، ارتودنتیستها برای ایجاد فضای بیشتر، از روشی به نام استریپینگ (Stripping) یا ساییدن دندان استفاده میکنند. در این روش، مقداری از ضخامت مینای دندانهای خاصی تراشیده میشوند.
در این روش، مقداری از ضخامت مینای دندانهای خاصی از کنار تراشیده میشوند تا بهتر روی هم قرار گیرند. در بحث ارتودنسی فک پایین، اینکار به ویژه برای دندانهای مثلثیشکل مفید است. استریپینگ کمی تهاجمی است، اما در طولانیمدت به دندان(ها) آسیب نمیرساند.
ارتودنسی فک پایین در کودکان
کودکانی که تحت درمان ارتودنسی رهگیری و پیشگیرانه (Interceptive Orthodontic Treatment) هستند هم میتوانند واجد شرایط این درمان باشند. در این حالت، ارتودنسی دندانهای پایین در واقع پایه و زیرساختی برای درمان بعدی در سنین بالاتر خواهد بود.
به طور خلاصه در چنین موقعیتهایی میتوان به سیم کشی دندان فقط برای دندانهای پایینی فکر کرد. دقت داشته باشید که تنها ارتودنتیست شما میتواند هریک از این شرایط را بررسی و تایید کند.
معمولا اینطور نیست، اما ممکن است شما یکی از افرادی باشید که میتوان دندانهای بالای او را دستنخورده گذاشت. طبق تجربه بسیاری از متخصصان، بیمارانی که نتوانستند از نگهدارنده خود به درستی استفاده کنند، بهترین کاندیدها برای درمان مجدد و سریع دندانهای پایین هستند.
ارتودنسی دندان های فک پایین در صورت فاصلهدار بودن دندانها
وجود فاصله بین دندانهای پایین چندان رایج نیست، اما در برخی مراجعهکنندهها آن را میبینیم. اگر فاصلهی بین دندانهای پایین شما به دلیل مشکلات پریودنتال است، توصیه میکنیم به پریودنتیست مراجعه کنید و هردو فک را با بریس ارتودنسی کنید.
اما اگر همیشه بین این دندانها فاصله داشتهاید و دندانهایتان کوچک است، باید ابتدا مطمئن شویم که آیا مشکل فقط در فک پایین است یا خیر. چون معمولا هم در دندانهای پایین و هم در دندانهای بالا فاصله را مشاهده میکنیم. در این حالت با ارتودنسی فک پایین و بالا یا ونیر کامپوزیت (یا هردو) میتوان مشکل را اصطلاح کرد.
اگر وجود فاصله بین دندانها یک مشکل زیبایی باشد، شاید بتوان تنها آن را با روکش برطرف کرد. برای اطمینان با دندانپزشکتان مشورت کنید.
روشهای ارتودنسی فک پایین
اصلاح دندانهای شلوغ پایین زمانی که فقط به دلایل زیبایی انجام میشود، باید بسیار ساده و سریع باشد. شما هم گزینههای زیادی برای انتخاب دارید. برخی از بریسها مخفی هستند و برخی کاملا دیده میشوند، اما همه آنها به روش مشابهی کار میکنند.
الاینرهای شفاف
الاینرها یا ترازکنندههای شفاف مانند Invisalign یا سایر برندها هم از گزینههای مناسب برای ارتودنسی فک پایین هستند. این پلاکها قالبهای نازکی از پلاستیک هستند که از روی دندانهای شما قالبگیری شدهاند، و باید هر چندهفته یکبار از نسخه جدیدی از آنها استفاده کنید.
نکته مهم درباره الاینرها این است که آنها میتوانند تنها بخشهای خاصی از فک شما را برای اصلاح هدف قرار دهند، بدون اینکه بایت را بیش از حد تغییر دهند. متحرک بودن آنها نیز راحتی بیمار را افزایش میدهد، چون میتواند به راحتی آن را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن بردارد.
بریسهای فلزی
بیشتر ارتودنتیستها بریسهای سرامیکی را برای ارتودنسی دندان های فک پایین توصیه نمیکنند، چون ممکن است خیلی حجیم باشند، تمیز کردنشان چالشبرانگیز است و میتوانند با دندانهای بالایی شما تماس پیدا کنند و سریع فرسوده شوند.
در مقابل، بریسهای فلزی کلاسیک عالی عمل میکنند و اگر با ظاهرشان ظاهر مشکلی نداشته باشید میتوانید به شکلی سریع و موثر دندانهایتان را مرتب کنید.
بریس لینگوال Social Six
این بریسها عملا نامرئی هستند، چون پشت دندانهای پایینی شما قرار میگیرند. این بریسها Social 6 نامیده میشوند، چون فقط وضعیت شش دندان جلوی شما را اصلاح میکنند. عملکرد این بریسها در اصلاح بهمریختگیهای متوسط و اصلاح فاصلههای جزئی بین دندانها عالیست.
ارتودنسی دندان های فک پایین با بریسهای زبانی در آغاز میتواند کمی آزاددهنده باشد، اما بیماران به سرعت به آن عادت میکنند. براکتهای لینگوال گرانقیمت هستند، اما اگر میخواهید درمان ارتودنسی شما 100٪ نامرئی باشد، ممکن است ارزشاش را داشته باشد.
استفاده از نگهدارندهها را فراموش نکنید!
اگر قبلا بریس داشتهاید، میدانید که باید از نگهدارندهها طبق توصیهها و دستورالعمل متخصص استفاده کنید. اما چون دندانهای پایین به راحتی جابهجا میشوند، ممکن است ارتودنتیست شما بیشترین اقدامات مراقبتی را پیش بگیرد، و یک نگهدارنده دائمی را پشت دندانهای پایینی شما بچسباند.
برای مثال، پس از برداشتن ارتودنسی فک پایین، استفاده از نگهدارندههای دائمی همراه با نگهدارندههای Essix (پلاستیک شفاف) در بالا عملکردی بینقص دارند و دندانهای شما را در جای خود نگه میدارند.
هرگز از نگهدارندههای شکسته استفاده نکنید و اگر زمانی آن(ها) را گم کردید، سریعا به دندانپزشکتان مراجعه کنید تا دندانها از موقعیت مناسبشان خارج نشوند.
ارتودنسی فک پایین چقدر طول میکشد؟
همانطور که از توضیحات بالا متوجه شدید، ارتودنسی تک قوس بیشتر برای ایرادات جزئی انجام میشود. به این ترتیب، زمان نتیجه گرفتن از درمانهای رایجِ ارتودنسی کمتر است.
مثلا ازدحام دندانی خفیف با بریس فلزی در عرض حدودا 6 ماه اصلاح میشود. درمان با استفاده از اینویزیلاین هم به طور متوسط تقریبا 18 هفته طول میکشد. اما نهایتا اینکه ارتودنسی فک پایین چقدر طول میکشد، علاوه بر روش انتخابشده، کاملا به نوع و شدت ناهنجاریِ مراجعهکننده وابسته است.
هزینه ارتودنسی فک پایین چقدر است؟
به طور کلی، هزینه ارتودنسی فک پایین از هزینه ارتودنسی برای هردو فک کمتر است. اما به خاطر پیچیدگیهایی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، این هزینه دقیقا نیمی از مبلغ ارتودنسی هردو فک نیست، چون حجم کار ارتودنتیست و بسیاری اقدامات دیگر دقیقا به نصف کاهش پیدا نمیکند.
برای بررسی هزینه ارتودنسی فک پایین در سال جاری (که مانند سایر درمانهای این رشته از شدت ناهنجاری و روش انتخابشده برای درمان تاثیر میپذیرد) میتوانید به صفحه “هزینه ارتودنسی” مراجعه کنید.
نحوه ارتودنسی فک پایین
نحوه ارتودنسی فک پایین به طور کلی مشابه درمانهای رایجِ این رشته برای هردو فک است. اما به ویژه برای بریسهای فلزی، کار ارتودنتیست پیچیدهتر از حالت عادیست.
در این حالت، ارتودنتیست باید یک فک مشکلدار را با یک فک سالم هماهنگ کند. به این ترتیب، باید به گونهای براکتها و سیم را روی دندانها نصب کند که دندانهای ردیف بالا مدام به آنها برخورد نکنند و سلامت خودشان و همچنین دستگاه ارتودنسی به خطر نیفتد.
گاهی اوقات نحوه ارتودنسی فک پایین به قدری میتواند پیچیده شود که هزینه را هم تا حد زیادی افزایش دهد.
خطرات و عوارض ارتودنسی دندان های پایین
لبخند شما فقط به موقعیت دندانهای شما بستگی ندارد. “بایت” مبحثی پیچیدهتر است که فکهای شما را هم درگیر میکند. اگر فکهای شما متعادل نباشند (مثلا یکی بزرگتر یا کوچکتر از دیگری باشد)، ارتودنسی فک پایین قطعا میتواند روی نحوه قرار گرفتن دندانهای شما روی هم تاثیر بگذارد.
اگر این درمان بدون در نظر گرفتن شرایط بالا انجام شود، ممکن است وضعیت بایت را بدتر کند و باعث شود که دندانهای جلو یا عقبتان بیش از حد محکم با هم برخورد کنند؛ اتفاقی که میتواند دندانها را فرسوده و لبپر کند، یا فشار زیادی به استخوان و لثه وارد کند. حالت دیگر این است که دندانها اصلا روی هم قرار نگیرند.
یک بایت متعادل نیروهای روزانه روی دندانها را به طور یکنواخت توزیع کرده، و از سایش دندانها و آسیب به دندانها و لثهها جلوگیری میکند. به این ترتیب، هدف ارتودنتیستها علاوه بر لبخندی زیبا، بایت سالم هم است.
آیا شما کاندید ارتودنسی دندان های فک پایین هستید؟
ازدحام دندانی در فک پایین بسیار رایج است؛ و این دندانها بیشتر از آنچه فکر میکنید در معرض دید هستند. شاید هنگام لبخند زدن دندانهای شلوغ ردیف پایین چندان به چشم نیایند، اما لب پایینتان آنها را هنگام صحبت کردن آشکار میکند (برای اینکه متوجه شوید از صحبت کردن خود فیلم بگیرید).
با این وجود ارتودنسی دندان های فک پایین به ندرت درمانی زیبایی، و در واقع یک درمان پزشکی پیچیده است. ارتودنتیستها نسبت به این پروسه بسیار حساس هستند و بیش از هرچیز به سلامت شما توجه میکنند. بنابراین اگر پاسخ منفی شنیدید، به تشخیصشان اعتماد کنید. به طور خلاصه، درمان تک قوس در چنین شرایطی توصیه نمیشود:
- بایتتان مشکل دارد.
- ازدحام دندانی متوسط تا شدید دارید.
- هیچ اورجتی ندارید که امکان اصلاح دندانهای پایین را فراهم کند.
- دندانهایتان به شدت از هم فاصله دارند.
و در آخر، فراموش نکنید که دندانهای صاف هم ممکن است به بریس احتیاج داشته باشند، چون همهچیز به این برمیگردد که آیا دندانهای شما به درستی روی هم قرار میگیرند یا خیر. برای بررسی پروندهتان نزد برترین ارتودنتیستهای پایتخت میتوانید از طریق راههای ارتباطی درجشده از نزدیکترین مطب نوبت بگیرید.
