آفت دهان بعد از ارتودنسی یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از افرادی که تحت درمان قرار دارند، ممکن است با آن مواجه شوند. این زخم‌های کوچک و دردناک، اگرچه به خودی خود خطرناک نیستند، می‌توانند تجربه‌ی درمان را کمی ناخوشایند کنند و حتی گاهی باعث شوند فرد در انجام فعالیت‌های روزمره مثل غذا خوردن یا صحبت کردن دچار مشکل شود. اما جای نگرانی نیست! با آگاهی از علل بروز آفت دهان، رعایت چند نکته‌ی ساده و کاربردی و البته مشورت با متخصص، می‌توانید از بروز این مشکل پیشگیری کنید یا در صورت وقوع، آن را به‌راحتی مدیریت کنید. در این مقاله، به‌طور جامع به موضوع آفت دهان بعد از ارتودنسی می‌پردازیم، دلایل آن را بررسی می‌کنیم و راهکارهای موثر برای پیشگیری و درمان را با جزئیات توضیح می‌دهیم.
آفت دهان چیست
آفت دهان زخم‌های کوچک و سطحی‌ای هستند که معمولاً در نواحی نرم داخل دهان، مانند لثه‌ها، زبان، داخل گونه‌ها یا حتی لب‌ها ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها اغلب به شکل لکه‌های دایره‌ای یا بیضی سفید یا زرد با حاشیه‌ای قرمز و ملتهب ظاهر می‌شوند. اندازه‌ی آفت‌ها ممکن است متفاوت باشد، از زخم‌های بسیار کوچک گرفته تا زخم‌هایی که چند میلی‌متر قطر دارند. نکته‌ای که این زخم‌ها را آزاردهنده می‌کند، دردی است که به‌ویژه هنگام تماس با غذا، نوشیدنی‌های گرم یا اسیدی و حتی در زمان مسواک زدن ایجاد می‌کنند.
آفت‌های دهانی معمولاً در سه نوع دسته‌بندی می‌شوند: آفت‌های کوچک (که شایع‌ترین نوع هستند و طی یک تا دو هفته بهبود می‌یابند)، آفت‌های بزرگ (که عمیق‌تر و دردناک‌ترند و ممکن است تا چند هفته باقی بمانند) و آفت‌های هرپتی‌فرم (که به‌صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شوند). هرچند آفت‌ها به خودی خود بی‌خطر هستند و معمولاً بدون نیاز به مداخله‌ی پزشکی خاص برطرف می‌شوند، اما در طول درمان ارتودنسی، به دلیل شرایط خاص دهان، ممکن است تکرار یا شدت آن‌ها بیشتر شود.
علت آفت دهان بعد از انجام ارتودنسی
درمان ارتودنسی، با تمام فوایدی که برای مرتب کردن دندان‌ها و بهبود زیبایی لبخند دارد، گاهی شرایطی را در دهان ایجاد می‌کند که احتمال بروز آفت را افزایش می‌دهد. این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به‌طور مفصل به آن‌ها می‌پردازیم:
- تحریک مکانیکی ناشی از براکت‌ها و سیم‌ها
براکت‌ها، سیم‌ها و سایر اجزای دستگاه‌های ارتودنسی ممکن است با بافت‌های نرم دهان، مثل گونه‌ها یا لثه‌ها، تماس پیدا کنند. این تماس مداوم می‌تواند خراش‌ها یا زخم‌های کوچکی ایجاد کند که گاهی به آفت تبدیل می‌شوند. به‌ویژه در هفته‌های ابتدایی درمان، که دهان هنوز به حضور این وسایل عادت نکرده، این تحریک‌ها شایع‌ترند. حتی گاهی لبه‌های تیز براکت‌ها یا سیم‌هایی که به‌درستی تنظیم نشده‌اند، می‌توانند این مشکل را تشدید کنند.
- تغییرات در محیط دهان
نصب دستگاه‌های ارتودنسی باعث می‌شود تمیز کردن دندان‌ها کمی چالش‌برانگیزتر شود. باقی ماندن ذرات غذا در اطراف براکت‌ها یا تجمع پلاک می‌تواند به التهاب لثه یا تحریک مخاط دهان منجر شود. این التهاب گاهی زمینه‌ساز بروز آفت است. علاوه بر این، تغییر در جریان بزاق یا خشکی دهان (که ممکن است به دلیل استرس یا تغییر عادات غذایی رخ دهد) نیز می‌تواند شرایط را برای ایجاد زخم‌های آفتی فراهم کند.
- استرس و فشار روانی
شروع درمان ارتودنسی برای بسیاری از افراد با تغییراتی در سبک زندگی همراه است. نگرانی درباره‌ی ظاهر، هزینه‌ها یا حتی روند درمان می‌تواند سطح استرس را بالا ببرد. استرس، همان‌طور که می‌دانیم، یکی از عوامل شناخته‌شده‌ای است که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و احتمال بروز آفت دهان را افزایش می‌دهد. این موضوع به‌ویژه در افرادی که سابقه‌ی آفت‌های مکرر دارند، بیشتر دیده می‌شود.
- کمبود مواد مغذی و رژیم غذایی نامناسب
در طول درمان ارتودنسی، برخی افراد به دلیل محدودیت در خوردن غذاهای سفت یا چسبناک، ممکن است رژیم غذایی متعادل خود را از دست بدهند. کمبود ویتامین‌هایی مثل B12، آهن یا اسید فولیک از عوامل اصلی بروز آفت دهان هستند. برای مثال، اگر مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه کاهش یابد، بدن ممکن است با کمبود مواد مغذی مواجه شود که مستقیماً روی سلامت مخاط دهان اثر می‌گذارد.
- نوسانات هورمونی
تغییرات هورمونی، به‌ویژه در زنان، می‌توانند در طول درمان ارتودنسی اثرگذار باشند. این تغییرات، مثلاً در دوران قاعدگی یا بارداری، گاهی با افزایش احتمال بروز آفت همراه هستند. این موضوع به دلیل تأثیر هورمون‌ها بر سیستم ایمنی و التهاب بدن رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: از معایب و عوارض ارتودنسی دندان چه می‌دانید؟
چگونه از آفت دهان در طول ارتودنسی پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از آفت دهان نه‌تنها باعث می‌شود درمان ارتودنسی راحت‌تر پیش برود، بلکه به شما کمک می‌کند از تجربه‌ی دردناک این زخم‌ها دور بمانید.
روش‌های پیشگیری عبارتند از:
- رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان
یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای جلوگیری از آفت، حفظ بهداشت دهان است. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، استفاده از نخ دندان یا برس‌های بین‌دندانی و شست‌وشو با دهانشویه‌های غیرالکلی می‌تواند پلاک و باکتری‌ها را به حداقل برساند. این کار نه‌تنها از آفت پیشگیری می‌کند، بلکه سلامت لثه‌ها و دندان‌ها را هم تضمین می‌کند. اگر براکت‌ها مانع مسواک زدن کامل می‌شوند، از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی استفاده کنید.
- استفاده از موم ارتودنسی برای کاهش تحریک
موم ارتودنسی یکی از بهترین ابزارها برای محافظت از دهان شماست! این ماده‌ی نرم را می‌توانید روی براکت‌ها یا سیم‌هایی که لبه‌های تیز دارند قرار دهید تا از خراشیدگی مخاط دهان جلوگیری شود. موم مثل یک لایه‌ی محافظ عمل می‌کند و به‌ویژه در روزهای اول درمان، وقتی دهان هنوز حساس است، بسیار کاربردی است.
- توجه به رژیم غذایی متعادل
تغذیه مناسب بعد از ارتودنسی کلید سلامت دهان است. مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌های گروه B، آهن و روی (مثل سبزیجات برگ‌دار، گوشت بدون چربی و میوه‌ها) می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند و احتمال بروز آفت را کاهش دهد. سعی کنید از غذاهای فرآوری‌شده یا خیلی شیرین که می‌توانند التهاب را افزایش دهند، دوری کنید.
- مدیریت استرس و آرامش ذهنی
استرس یکی از دشمنان اصلی سلامت دهان است. فعالیت‌هایی مثل مدیتیشن، ورزش سبک، یوگا یا حتی یک پیاده‌روی ساده می‌توانند به شما کمک کنند تا آرامش خود را حفظ کنید. اگر احساس می‌کنید استرس درمان ارتودنسی روی شما اثر گذاشته، با متخصص خود صحبت کنید تا راهکارهای مناسب را به شما پیشنهاد دهد.
- مراجعات منظم به متخصص ارتودنسی
چکاپ‌های دوره‌ای با متخصص ارتودنسی مثل یک نقشه‌ی راه عمل می‌کنند. این جلسات به پزشک اجازه می‌دهند وضعیت براکت‌ها را بررسی کند، مشکلات احتمالی مثل لبه‌های تیز را برطرف کند و توصیه‌های لازم برای مراقبت از دهان را ارائه دهد. این کار باعث می‌شود مشکلات کوچک قبل از تبدیل شدن به مسائل بزرگ حل شوند.
راه‌های درمان آفت دهان بعد از ارتودنسی
اگر با وجود تمام مراقبت‌ها، باز هم آفت دهان سراغتان آمد، نگران نباشید. روش‌های مختلفی برای کاهش درد و تسریع روند بهبودی وجود دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم:
- استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده
دهانشویه‌های حاوی کلرهگزیدین یا سایر مواد ضدالتهابی می‌توانند التهاب را کم کنند و از عفونت زخم جلوگیری کنند. این محصولات به‌ویژه برای کاهش درد و بهبود سریع‌تر آفت‌ها موثر هستند. فقط مراقب باشید بیش از حد از آن‌ها استفاده نکنید، چون ممکن است باعث خشکی دهان شوند.
- ژل‌های موضعی برای تسکین درد
ژل‌های بی‌حس‌کننده یا ضدالتهابی (مثل ژل‌های حاوی لیدوکائین یا بنزوکائین) یا ژل‌هایی مثل آفتین ژل می‌توانند مستقیماً روی زخم اعمال شوند. این ژل‌ها نه‌تنها درد را کاهش می‌دهند، بلکه به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کنند. قبل از استفاده، حتماً با متخصص مشورت کنید.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه
اگر درد آفت خیلی شدید است، داروهایی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند به‌طور موقت تسکین‌بخش باشند. این داروها التهاب را هم کم می‌کنند، اما نباید بدون مشورت پزشک به‌صورت طولانی‌مدت مصرف شوند.
- پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده
غذاهای تند، اسیدی (مثل آب‌میوه‌های ترش)، خیلی گرم یا خیلی سرد می‌توانند زخم را تحریک کنند و درد را بدتر کنند. در عوض، غذاهای نرم مثل سوپ، پوره سیب‌زمینی یا ماست را انتخاب کنید که هم مغذی هستند و هم به زخم فشار نمی‌آورند.
- درمان‌های خانگی
برخی روش‌های خانگی مثل شست‌وشو با محلول آب‌نمک (یک قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب ولرم) می‌توانند به کاهش التهاب و تمیز نگه داشتن زخم کمک کنند.
نقش متخصص ارتودنسی در مدیریت آفت دهان
یک متخصص ارتودنسی خوب، فراتر از مرتب کردن دندان‌ها، به سلامت کلی دهان شما اهمیت می‌دهد. این متخصصان می‌توانند با اقداماتی مثل تنظیم دقیق براکت‌ها برای کاهش تحریک، ارائه‌ی توصیه‌های بهداشتی متناسب با شرایط شما و در صورت نیاز تجویز داروهای مناسب، به مدیریت آفت دهان کمک کنند. همچنین اگر آفت‌ها مکرر یا غیرعادی باشند، ممکن است شما را به متخصص دیگری ارجاع دهند تا علل زمینه‌ای بررسی شود.
چرا کلینیک ایده‌آل انتخابی مطمئن برای ارتودنسی است؟
در کلینیک دندانپزشکی ایده‌آل، ما با بهره‌گیری از تجربه و تخصص دو تن از بهترین متخصص ارتودنسی تهران، دکتر علیرضا خدیوی و دکتر سعید قریشی، تلاش می‌کنیم تجربه‌ای متفاوت از درمان ارتودنسی برایتان رقم بزنیم. ما نه‌تنها به خلق لبخندی زیبا برای شما متعهدیم، بلکه با ارائه‌ی راهکارهای حرفه‌ای، مشکلات احتمالی مثل آفت دهان را به حداقل می‌رسانیم. برای رزرو نوبت یا کسب اطلاعات بیشتر، با کارشناسان ما در کلینیک دندانپزشکی ایده آل تماس بگیرید.
سوالات رایج درباره آفت دهان و ارتودنسی
- آیا آفت دهان در همه‌ی بیماران ارتودنسی رخ می‌دهد؟
نه، این مشکل برای همه پیش نمی‌آید. عواملی مثل حساسیت دهان، میزان رعایت بهداشت و شرایط بدنی هر فرد تعیین‌کننده هستند.
- آفت دهان معمولاً چند روز باقی می‌ماند؟
به‌طور متوسط، آفت‌ها بین 7 تا 10 روز بهبود می‌یابند، اما با مراقبت درست می‌توانید این زمان را کوتاه‌تر کنید.
- آیا آفت دهان می‌تواند نشانه‌ی مشکل جدی‌تری باشد؟
در اکثر موارد خیر، اما اگر زخم‌ها مداوم، خیلی بزرگ یا همراه با علائم دیگر باشند، حتماً باید با متخصص مشورت کنید.
