علت شکستگی دندان و راه های درمان

شکستن دندان ترک خوردگی جزئی است که روی تاج دندان‌ها ظاهر می‌شود و ممکن است تا زیر لثه‌ها نیز کشیده شود. برخی از شکستگی‌های دندان ممکن است درد کمتری داشته باشند. با این حال، بیشتر شکستگی‌ها در قبل یا بعد از جویدن غذا باعث ایجاد درد زیاد می‌شوند که به «سندرم دندان ترک خورده» معروف هستند.

علت شکستن دندان دلایل مختلفی دارد که گاهی اوقات به دلیل آسیب دیدگی یا ترمیم‌های دندانی ضعیف روی دندان‌های جلو ظاهر می‌شوند. ترک‌ها نیز معمولاً روی سطوح جونده دندان‌های عقبی از جمله دندان‌های پرمولر و مولر ایجاد می‌شوند. این ترک‌ها در اثر فشار مداوم ناشی از گاز گرفتن یا جویدن اجسام سخت ایجاد خواهند شد. با این حال، برای درک عمیق تر دلایل شکستن دندان با ما همراه باشید.

 

علت شکستن دندان چیست؟

فشارهای مکرر به ساختار دندان آسیب می‌رسانند که در نتیجه منجر به شکستگی جزئی و ادامه رشد آن شکستگی در طول زمان می‌شوند. افرادی که بالای 50 سال سن دارند، بیشتر دچار شکستگی دندان خواهند شد. اگرچه، بزرگسالان بسته به سبک زندگی خود ممکن است شکستگی را در هر سنی تجربه کنند.

 

علائم رایج دندان شکسته شده عبارتند از:

• درد شدید قبل یا بعد از گاز گرفتن دندان‌های خلفی
• حساسیت به مواد سرد، گرم یا شیرین
• درد تصادفی در دندان آسیب دیده
• تورم لثه در اطراف دندان آسیب دیده

 

علل اصلی شکستن دندان عبارتند از:

• دندان قروچه و فشردن بیش از حد دندان (براکسیسم)
• جویدن مواد سفتی مانند دانه‌های ذرت بو داده و آب نبات‌های سفت
• پیری و ضعیف شدن ساختار طبیعی دندان
• ضربه یا آسیب مانند تصادف یا سقوط
• فشار‌های حرارتی (خوردن چیز داغ و شستشو با آب یخ)
• پرکردگی دندان (به مرور زمان ساختار دندان را ضعیف می‌کند)

 

 

درجات مختلفی از ترک‌ها و شکستگی‌ها در دندان وجود دارند. دندان زمانی ترک می‌خورد که با خطوطی در سطح خود آسیب دیده باشد، اما به طور کامل شکسته نشود. شکستگی به این معنی است که یک دندان شکسته یا به چند قسمت تقسیم شده است.

مطابق با دسته بندی انجمن اندودنتیکس، علت شکستن دندان و نوع شکستگی، به پنج طبقه بندی زیر تقسیم می‌شود:

 

1- ترک‌های مویی دندان (Craze lines)

یک علت شکستن دندان می‌تواند کریز لاین‌ها یا ترک‌های مویی باشد. کریز لاین‌ها شکستگی‌های مویی در مینای خارجی دندان هستند و به صورت خطوط عمودی معمولاً در دندان‌های جلویی بزرگسالان دیده می‌شوند. ترک‌های مویی بسیار کم عمق و بدون درد هستند و معمولاً هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند.

کریز لاین‌ها بیشتر به زیبای ظاهری مربوط هستند و بسته به اندازه ممکن است لکه و پلاک را جمع کنند. این خطوط از سال‌ها سایش و پارگی در استفاده عمومی، فشار دادن یا آسیاب طولانی مدت، خوردن غذاهای سفت مانند مغز ذرت بو داده یا جویدن یخ ایجاد می‌شوند.

علل دیگر به وجود آمدن ترک‌های مویی شامل ضربه به دهان، استفاده از دندان به عنوان ابزار، جویدن اشیا، جویدن ناخن، حفره‌های قبلی روی دندان و تغییرات شدید دمایی ناگهانی مانند نوشیدن چیزی داغ و بعد از خوردن چیزی واقعا سرد هستند.

این مشکل معمولاً نیازی به درمان ندارد، بنابراین بهتر است آن را به حال خود رها کنید یا اگر از نظر زیبایی آزاردهنده است، احتمالاً ترمیم زیبایی انجام دهید. خطوط کریز را نمی‌توان به طور کامل از بین برد، بنابراین ممکن است یک روکش (یک ماده کامپوزیت که جلوی دندان را می‌پوشاند) برای پوشاندن آنها توصیه شود.

 

2- شکستگی کاسپ دندان (Fractured Cusp)

شکستگی کاسپ دندان نوع دیگری از علت شکستن دندان است. شایع‌ترین نواحی شکستگی کاسپال، کاسپ در سمت زبان در دندان‌های پشتی پایین و در سمت گونه در دندان‌های عقب بالایی هستند. این شکستگی به ندرت به پالپ آسیب می‌رساند و درد زیادی ایجاد نمی‌کند.

شکستگی کاسپ زمانی رخ می‌دهد که ضعیف شدن کاسپ از طریق نیروی پرفشار و طولانی یا پوسیدگی شدید دندان اتفاق میفتد. نیروهای معمولی که باعث شکستگی کاسپ می‌شوند شامل ساییدن و فشردن مزمن، ضربه، ترمیم ناموفق و گاز گرفتن غذاهای سفت هستند.

علائم درد ممکن است ناشی از فشار گاز گرفتن اجسام سخت باشند. علائم بیشتر ممکن است حساسیت به دما، درد شدید هنگام جویدن، تحریک لثه و لبه تیز روی دندان باشند که اغلب توسط زبان احساس می‌شوند.

درمان این شکستگی‌ها معمولاً با روکش همراه است که هدف آن پوشش و محافظت از دندان است. بسته به میزان شکستگی دندان در برخی موارد ممکن است پرکردن دندان توصیه شود. اگر شکستگی در عمق دندان باشد، کانال ریشه به ترمیم دندان کمک می‌کند. اگر شکستگی زودهنگام تشخیص داده شود، قبل از شکستن دندان، ممکن است یک انله روی کاسپ ترک خورده قرار گیرد.

 

 

3- دندان ترک خورده (Cracked Tooth)

دندان ترک خورده، شکستگی ناقصی است که از سطح جویدنی دندان ناشی می‌شود و به صورت عمودی به سمت ریشه دندان کشیده می‌شود. هنگامی که مینای دندان ترک می‌خورد، این مشکل باعث حرکت ناحیه ترک خورده و تحریک ناحیه پالپ می‌شود.

در نهایت آسیب کافی به پالپ وارد می‌شود تا جایی که دندان نمی‌تواند بهبود یابد که این منجر ایجاد درد می‌شود. درد می‌تواند از حساسیت با دمای شدید و جویدن تا درد مداوم و طولانی که فرد را در شب بیدار نگه می‌دارد، متغیر باشد.

نیروهای اکلوزال که هنگام بسته شدن یا سفت شدن فک‌ها به دندان‌های مقابل وارد می‌شود، مهمترین علت شکستن دندان است. شکستگی دندان بیشتر روی سطح جونده متمرکز است. از آنجایی که دندان ترک خورده به سمت ریشه پیش می‌رود، احتمال پاتوز ریشه (بیماری ریشه دندان) بیشتر است.

درمان بستگی به شدت و عمق ترک دارد (Treatment for a cracked tooth). دو نوع ترک وجود دارند که شامل قابل درمان و غیر قابل درمان هستند. برای یک دندان قابل درمان، روکش معمولاً گزینه درمانی برای ترمیم دندان و جلوگیری از پیشرفت ترک است. در این مرحله، تشخیص زودهنگام بسیار مهم است زیرا ترک می‌تواند به طور پیوسته بدتر شده و منجر به کشیدن دندان شود (به عنوان غیرقابل درمان شناخته می‌شود).

 

4- دو نیم شدن دندان (Split Tooth)

شکاف یا دو نیم شدن به علت شکستن دندان درمان نشده رخ می‌دهد. این مشکل از بالای دندان تا زیر لثه و از ناحیه پروگزیمال به نزدیک دندان گسترش می‌یابد. ممکن است به طور ناگهانی به دلیل رشد طولانی مدت یک ترک شکافته شود.

بخش‌های دندان کاملاً از هم جدا شده و حتی شل می‌شوند. دو نیم شدن دندان می‌تواند ناشی از عادات مضر مانند ساییدن، فشردن، جویدن یخ، جویدن اشیا و خوردن غذای سفت باشد. اگر دندان قابل نجات باشد، درمان توصیه شده روت کانال و تاج دندان است. اگر دندان قابل نجات نباشد، درمان فقط کشیدن دندان خواهد بود.

 

5- شکستگی عمودی ریشه (Vertical Root Fracture)

شکستگی عمودی از ریشه دندان منشأ می‌گیرد و تا سطح دندان گسترش می‌یابد. شکستگی ممکن است قسمتی از ریشه یا تمام طول ریشه را در معرض خطر قرار دهد و در جهت از گونه به سمت زبان حرکت کند. این شکستگی دندان معمولاً زمانی شناساسی می‌شود که استخوان و بافت عفونی می‌شوند. این شکستگی در واقع با رادیوگرافی قابل تشخیص است.

اکثر شکستگی‌های ریشه با سابقه درمان ریشه همراه هستند. دندانپزشک معمولاً یک جیب باریک عمیق در امتداد ریشه پیدا می‌کند. درمان با کشیدن همراه است زیرا شکستگی‌های ریشه پیش آگهی ضعیفی دارند و قابل درمان نیستند. در برخی موارد، متخصص دندانپزشکی ممکن است برداشتن ریشه برداشتن ریشه شکسته را امتحان کند.

 

 

دندان لب پَر شده (Chipped Tooth) چیست؟

دیگر علت شکستن دندان که جزء طبقه بندی انجمن اندودنتیکس آمریکا قرار نمی‌گیرد، دندان لب پر شده است. این مشکل ناشی از خوردن غذاهای سفت، ضربه به دهان، استفاده از دندان به عنوان ابزار و حوادث غیرمترقبه است. دندان‌های لب پر شده ممکن است روی زبان احساس ناهمواری یا زبری ایجاد کنند.

البته قابل توجه‌ترین علامت این لب پر شدگی این است که روی دندان‌های جلو قرار دارد، بنابراین در آینه به راحتی دیده می‌شود. گزینه‌های درمانی به وسعت پریدگی دندان بستگی دارد. بسیاری از اوقات، رها کردن آن به تنهایی توصیه می‌شود یا فقط صاف کردن ناحیه برش خورده کافی است.

اگر لب پر شدگی دندان، کوچک است و صاف کردن مفید واقع نمی‌شود، استفاده از مواد کامپوزیت مناسب خواهد بود. در تراشه‌های بزرگ‌تر، اگر باندینگ کامپوزیت امکان ‌پذیر نباشد، دندانپزشک ممکن است استفاده از روکش را توصیه کند. اگر لب پر شدگی زیادی باشد، تاج دندان بهترین گزینه است.

 

تشخیص شکستن دندان

تشخیص علائم ممکن است دشوار باشد! شاید هنگام جویدن، به خصوص زمانی غذا یا جسمی را بین دندان‌های خود فشار می‌دهید، درد داشته باشید. دمای شدید (به خصوص دمای سرد) ممکن است باعث ناراحتی شما شود یا شاید به شیرینی حساسیت داشته باشید اما هیچ نشانه‌ای از پوسیدگی نبینید. ناحیه کوچکی از لثه در نزدیکی دندان آسیب دیده ممکن است متورم شود. اگر درد شدید است به دندانپزشک مراجعه کنید.

 

 

انواع درمان شکستگی دندان

اگر خطوط کریز که ترک‌های مویی دارید، این مشکل نیازی به درمان ندارد. اگر کاسپ شکسته، ترک در زیر خط لثه، شکاف دندان یا شکستگی عمودی ریشه دارید، درمان ضروری است. حالا که علت شکستن دندان را درک کنید، به سراغ گزینه‌های رایج در ترمیم دندان شکسته می‌رویم:

 

تاج دندان (Dental Crown)

روکش‌های دندانی، دندان‌های مصنوعی هستند که روی دندان‌های آسیب دیده، پوسیده یا ضعیف قرار می‌گیرند. این روکش‌ها از فلزات، سرامیک یا رزین کامپوزیت تشکیل شده‌اند. اگر شکستگی دندان شدید باشد اما لازم نیست دندان به طور کامل برداشته شود، روکش‌ها گزینه ایده آلی هستند. روکش‌ها قسمت‌های ترک خورده دندان را کنار هم نگه می‌دارند و شکل، عملکرد و ظاهر طبیعی آنها را باز می‌گرداند.

 

باندینگ دندان (Dental Bonding)

در طی یک پروسه باندینگ دندان، نور لایت کیور با شدت بالا و چسب مخصوص در ترکیب با رزین‌های کامپوزیت همرنگ دندان استفاده می‌شود. این ماده به دندان‌ها می‌چسبد و هر ترک قابل توجهی را پر می‌کند. باندینگ یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های درمان ترمیمی در میان بزرگسالان است زیرا بدون درد بوده و طی یک بار مراجعه به مطب انجام می‌شود.

 

درمان کانال ریشه (Root Canal)

اغلب اوقات، ترک‌های دندان به پالپ دندان می‌رسند. در این موارد درمان ریشه ضروری است. کانال‌های ریشه که به عنوان درمان ریشه نیز شناخته می‌شوند، به طور موثری برای ترمیم ریشه‌های عفونی یا ملتهب استفاده خواهند شد. اگر دندان به دلیل عفونت یا ترک عمیق غیرقابل حفظ باشد، باید آن را کشید.

 

کشیدن دندان (Tooth Extractions)

دندانپزشکان معمولاً به دلیل پوسیدگی شدید، ضربه، جراحت یا آسیب، دندان‌ها را می‌کشند. اگر ترک دندان به زیر خط لثه کشیده شود، برداشتن کل دندان و قطعات ریشه ضروری است. پس از کشیدن دندان، دندانپزشک حفره دندان را معاینه کرده و تکه‌های باقی مانده را بر می‌دارد. اکثر بیماران پس از برداشتن دندان، ایمپلنت دندان را انتخاب می‌کنند.

 

 

پیشگیری از شکستگی دندان

راه‌های مختلفی برای جلوگیری از ترک خوردن دندان‌ها وجود دارند که شامل پرهیز از غذاهای سفت و استفاده از محافظ دهان در حین ورزش هستند. مراقبت مناسب از دندان‌ها و مراجعه منظم به دندانپزشک به شما کمک می‌کند تا دندان‌های خود را سالم و خوش فرم نگه دارید.

هرچه ترمیم شکستگی دندان را بیشتر به تعویق بیندازید، خطر ابتلا به عفونت بیشتر می‌شود. اگر به دلیل ترک احتمالی دندان در دندان‌های خود احساس درد می‌کنید، با دکتر خود تماس بگیرید تا او بتواند دندان‌های شما را معاینه کرده و درمان مناسب را در اسرع وقت انجام دهد.

 

هزینه درمان شکستگی دندان

بسته به اینکه به چه درمانی نیاز دارید، هزینه خدمات ترمیم و درمان شکستگی دندان متفاوت خواهد بود. در صورت وجود عوارض و نیاز به درمان بیشتر، ممکن است هزینه‌های اضافی وجود داشته باشند. قبل از شروع درمان از دندانپزشکی خود بخواهید که یک برنامه درمانی ارائه دهد که شامل مراحل درمان و هزینه است.

 

 

کلام آخر

تشخیص زودهنگام در نجات دندان آسیب دیده بسیار مهم است. به طور کلی، ترک‌ها از نظر بالینی قابل مشاهده نیستند و اکثر اوقات از طریق علائم تشخیص داده می‌شوند. اگر علائمی مانند گزگز را هنگام غذا خوردن احساس می‌کنید یا اگر جویدن در طرف دیگر دهان برای جلوگیری از درد به یک عادت تبدیل شده است، به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

ممکن است تشخیص اینکه دقیقاً کدام دندان دچار شکستگی شده است، دشوار باشد. هر چه بیشتر صبر کنید، شکستگی دندان می‌شود و گزینه‌های درمانی ممکن است هزینه های بیشتری را شما به همراه داشته باشند. پس بهتر است در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید تا برنامه درمانی موثری دریافت کنید. برای این منظور می‌توانید از دندانپزشکان مجرب «کلینیک آیده آل» برای تشخیص علت شکستن دندان و ارائه برنامه درمانی موثر کمک بگیرید.