آبسه دندان، یکی از مشکلات شایعی است که بر اثر عوامل مختلفی ایجاد و باعث ناراحتی و درد در آدمها میشود. رسیدگی به این موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا ممکن است نشانگر مشکلات عمیقتری مانند التهاب عصب دندان یا لثه و عدم رعایت بهداشت دهان باشد. در این مقاله دلایل و علائم آبسه دندان، انواع آن و در نهایت راهکارهای درمانی مختلف را بررسی کردهایم.؛ اما قبل از هر چیز بهتر است به سراغ چیستی این بیماری برویم.
فهرست مطالب
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان یکی از مشکلات التهابی است که اغلب به خاطر عفونت باکتریها در اطراف دندانها یا لثهها ایجاد میشود. این عفونت معمولا ناشی از تجمع پلاکها، باکتریها و باقیماندههای غذا در دهان، به ویژه در قسمتهایی که دسترسی به آن برای مسواک زدن دشوار است، اتفاق میافتد.
این بیماری معمولا باعث ایجاد مشکلاتی مانند درد لثه و دندان، تورم، حساسیت به دمای گرم یا سرد و حتی خونریزی لثه میشود. افزایش حجم آبسه ممکن است به دندانهای اطراف فشار آورده و باعث افزایش درد شود.
این بیماری گاهی بیانگر مشکلات عمیقتری مانند ترک دندان و التهاب عصب است؛ بنابراین برای جلوگیری از رسیدن مراحل پیشرفتهتر، تشخیص دقیق و درمان مناسب توسط دندانپزشک ضروری است.
علائم آبسه دندان
آبسه دندان ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد، که نشاندهنده وضعیت التهابی در اطراف دندان یا لثه هستند. در زیر، به برخی از رایجترین علائم آن اشاره میکنیم:
درد
یکی از نشانههای اصلی آبسه، درد محسوس در ناحیه دندان یا لثه است. این درد ممکن است مداوم باشد یا در مواقع خاصی بیشتر شود.
تورم
معمولا تورم در ناحیه اطراف دندان یا لثه رخ میدهد. این تورم ممکن است باعث فشار بر دندانهای اطراف و ایجاد درد شود.
حساسیت به گرما یا سرما
دندان متأثر از آبسه ممکن است در برابر گرما یا سرما حساسیت نشان دهد. در این شرایط، مصرف غذاهای گرم یا سرد باعث افزایش درد یا تحریک دندان شما میشود.
خونریزی لثه
در برخی موارد، ممکن است آبسه باعث خونریزی لثه شود. این خونریزی معمولاً هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان بیشتر مشخص میشود.
بوی نامطبوع دهان
تجمع باکتریها در ناحیه آبسهشده میتواند باعث ایجاد بوی نامطبوع در دهان شود.
علائم دیگر آبسه دندان عبارتاند از:
- تب
- احساس مزه بد در دهان
- احساس درد در هنگام جویدن
- سخت شدن تنفس و بلع
دلایل آبسه دندان
آبسه دندان دلایل مختلفی دارد که میتوانید با آگاهی از آنها، از بروز این بیماری جلوگیری کنید. در ادامه برخی از این دلایل را برای شما نوشتهایم.
- پوسیدگی دندان
- مصرف برخی از داروها
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- پریودنتال یا بیماری لثه
- آسیبدیدگی یا ترک خوردن دندان
- برخی از بیماریها مانند دیابت
- مصرف زیاد قند
انواع آبسه دندان
آبسه دندان به سه نوع تقسیم میشود:
آبسه پریاپیکال «Periapical Abscess»
خطرات آبسه دندان در نوع پریاپیکال میتواند جدی باشد؛ بنابراین، لازم است که سریع نسبت به درمان خود اقدام کنید. پریاپیکال نوک ریشه دندان را هدف میگیرد و باعث التهاب و در نهایت عفونت در بافتها میشود.
عوامل موثر در ایجاد آبسه پریاپیکال:
- پوسیدگی دندان
- لبپر شدن دندان
- ترک خوردن و شکستگی دندان
آبسه لثه یا ژینژیوال «Gingival Abscess»
فاصله میان دندان و لثه، محل شکلگیری این آبسه است. آبسه لثه یکی از رایجترین انواع این بیماری است و معمولا به خاطر باقی ماندن غذا، عدم استفاده درست از مسواک و عوامل دیگری که منجر به عفونت و پوسیدگی دندان میشود، اتفاق میافتد.
آبسه پریودنتال «Periodontal Abscess»
آبسه پریودنتال، جانبی یا پاریتال بر بافتها و استخوانهای کنار دندان تاثیر میگذارد. این نوع یکی از آبسههای پیشرفته است، که برای درمان آن باید به صورت اورژانسی به متخصص مراجعه کنید. دلیل این عفونت دندانی، باقی ماندن جسم خارجی در کیسههای پریودنتال یا تجمع باکتری است.
درمان آبسه دندان
درمان عفونت دندان هدف اصلی این فرایند درمانی است. روش درمانی معمولا بستگی به دلیل ایجاد آبسه یا شدت عفونت آن دارد. در این مقاله به چندین روش اشاره کردهایم.
درمان با داروی آبسه دندان
از آنجایی که باید عفونت را از بین ببریم، داروی آبسه دندان چیزی نیست جز آنتیبیوتیکها. معمولا از داروهایی مانند آموکسیسیلین، مترونیدازول و پنیسیلین استفاده میشود. انتخاب آنتیبیوتیکها و روش درمانی در نهایت با تصمیم پزشک انجام میشود و لازم است که از هرگونه مصرف خودسرانه دارو اجتناب کنید.
عصبکشی
در عصبکشی یا درمان ریشه، متخصص با سوراخ کردن دندان، عفونتها را خارج و کانالهای ریشهای آن را تمیز میکند.
جراحی و تخلیه آبسه
یکی از سریعترین راههای درمان آبسه، جراحی لثه و تخلیه آن است. در این روش، دندانپزشک با ایجاد برش در آبسه، آن را بهاصطلاح میترکاند و تخلیه میکند. البته فراموش نکنید که اگر آبسه دندان شما خودبهخود ترکید، باید هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید.
کشیدن دندان
در نهایت آخرین راه برای درمان آبسه، کشیدن دندان عفونتکرده است. اگر راهی برای نجات دندان و خارج کردن عفونت وجود نداشته باشد، دندانپزشک مجبور به کشیدن آن میشود.
درمان خانگی آبسه دندان
خارج کردن آبسه دندان در خانه امکانپذیر نیست و روش درمان قطعی این نوع از عفونت، انجام اقدامات پزشکی است. شما میتوانید تا زمان مراجعه، از روشهای خانگی زیر برای تسکین درد خود استفاده کنید. البته فراموش نکنید که این کار نباید جایگزین درمان اصولی پزشک شود.
شستشو با آبنمک
یکی از ارزانترین و راحتترین روشهای تسکین درد، استفاده از آب نمک ولرم بهعنوان دهانشویه است. آب نمک باعث کاهش التهاب، تورم لثه و درد شما میشود.
شستشوی دهان با جوش شیرین
یکی دیگر از راههای ساده، شستشوی دهان با جوش شیرین است. برای این کار باید نصف قاشق غذاخوری جوش شیرین را با نصف فنجان آب «یا محلول آب و نمک» ترکیب کنید و ۵ دقیقه آن را در دهان خود بچرخانید. جوش شیرین با افزایش PH و قلیایی کردن محیط دهان شما، باعث کاهش باکتریها میشود.
استفاده از اسانس پونه کوهی
اسانس پونه کوهی نیز با خواص آنتیاکسیدانی و آنتیباکتریایی خود، میتواند به کاهش درد و تورم لثه کمک کند.
کمپرس آب سرد
کمپرس سرد در کاهش درد بسیاری از مشکلات میتواند موثر باشد، که آبسه دندان نیز یکی از آنهاست. این روش باعث انقباض رگهای خونی و در نهایت کاهش تورم و درد میشود. برای این روش کافی است چند تکه یخ را در یک کیسه یا حوله گذاشته و ۱۵ دقیقه روی محل آبسه قرار دهید. بهتر است این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
خطرات آبسه دندان
آبسه دندان، علاوه بر ایجاد ناراحتی و درد، ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد که نیازمند توجه جدی به سلامت دندان و عفونتهای دهانی است. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب توسط دندانپزشک اهمیت بسیار بالایی دارد.
برخی از عوارض و خطرات آبسه دندان عبارتند از:
تشدید عفونت
آبسه دندان نشانگر عفونت در ناحیه دندان یا لثه است. عدم درمان مناسب ممکن است باعث گسترش عفونت و بروز مشکلات جدیتری مانند التهاب سینوسها، گوش، گلو و حتی فک شود.
آسیب به بافتهای اطراف
تورم و التهاب ناشی از آبسه دندان، میتواند به بافتهای اطراف دندان و لثه آسیب بزند و در صورت عدم درمان، به مشکلات دائمی منجر شود.
اختلال در کارکرد دندان
در صورتی که آبسه دندان نشانهای از مشکلات عمیقتر باشد، ممکن است به عملکرد دندان و حتی موقعیت آن در دهان آسیب بزند.
تاثیر بر سلامت کلی
عفونتهای دهانی از جمله آبسه، میتوانند تاثیرات منفی بر سلامت کلی بدن داشته باشند. برخی مطالعات نشان دادهاند که عفونتهای دهانی ممکن است با برخی از مشکلات از جمله بیماریهای قلبی مرتبط باشند.
آبسه دندان کودک
علاقه زیاد کودکان به شیرینی، ممکن است باعث آبسه در دندانهای آنها شود. بهترین راه برای پیشگیری از آبسه دندان کودک، آموزش نحوه صحیح شستشوی دهان و دندان با مسواک، نخ دندان و فلوراید و همچنین استفاده کمتر از شیرینی است.
آبسه دندان عقل
از آنجایی که دسترسی به دندانهای عقل و تمیز کردن آنها با مسواک و نخ دندان دشوار است، احتمال ایجاد پوسیدگی و آبسه در آنها وجود دارد.
آبسه دندان عصبکشیشده
اگر بعد از عصبکشی دندانهایتان، شاهد تورم و آبسه بودید، بهتر است سریع به دندانپزشک مراجعه کنید. این مشکل در صورتی ایجاد میشود که عصبکشی به خوبی انجام نشده باشد. بنابراین، بهتر است در انتخاب دندانپزشک خود دقت کنید و از مهارت او مطمئن شوید.
پیشگیری از آبسه دندان
همیشه جلوگیری از بیماری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. رسیدگی منظم به بهداشت و رعایت نکات پیشگیری میتوانند کمک زیادی به حفظ سلامت دهان و جلوگیری از ایجاد آبسه کنند. در ادامه، تعدادی از راهکارهای پیشگیری را مطرح میکنیم:
استفاده منظم از مسواک و نخ دندان
مسواک زدن حداقل دو بار در روز، بهترین روش برای حفظ بهداشت و جلوگیری از تجمع پلاکها و باکتریها در دهان است. همچنین استفاده روزانه از نخ دندان برای تمیزی میان دندانها و حذف باقیماندههای غذایی میتواند از ایجاد آبسه جلوگیری کند.
مراجعه به دندانپزشک
مراجعه به دندانپزشک برای چکاپهای دورهای، به جلوگیری از مشکلات دهانی از جمله آبسه دندان کمک بسیار زیادی میکند.
تغذیه سالم
مصرف غذاهای سالم میتواند به قویتر شدن سیستم ایمنی بدن کمک کند و از ایجاد عفونتهای دهان جلوگیری نماید.
جلوگیری از آسیبها
استفاده از دندانها به عنوان ابزاری برای شکستن چیزها، به آنها آسیب میزند؛ بنابراین بهتر است که انجام آن خودداری کنید. همچنین اگر ورزشکار هستید، در هنگام فعالیتهای ورزشی مانند کشتی گرفتن، حتما از محافظ دندان استفاده کنید.
ترک سیگار
از آنجایی که سیگار کشیدن باعث کاهش جریان خون به لثه میشود، ممکن است یکی از عوامل افزایش خطر ایجاد آبسه در دندان باشد.
آیا آبسه همان عفونت است؟
بله. آبسه یکی از انواع عفونت است که محدود به سن خاصی نیست و ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. همانطور که قبلا اشاره کردیم، هدف از درمان آبسه، خارج کردن عفونت از دهان است.
آیا ارتودنسی باعث آبسه دندان میشود؟
عدم رعایت بهداشت در دندانهای ارتودنسیشده و نشده، میتواند منجر به آبسه شود. بنابراین، ارتودنسی خودبهخود باعث ایجاد آبسه نمیشود، اما در صورت عدم توجه و رسیدگی به بهداشت دهان و دندان، احتمال بروز آن را افزایش میدهد. دلیل این موضوع نیز گیر کردن غذا در براکتها است، که با رعایت نکات بهداشتی میتوانید بهسادگی از ایجاد آبسه در دندان خود جلوگیری کنید.
جمعبندی
آبسه دندان یکی از مشکلاتی است که میتواند برای هر فردی اتفاق بیفتد و باعث ناراحتی و ایجاد اختلال در زندگی او شود. در صورتی که به عفونت دندان خود توجه نکنید، ممکن است در معرض خطرات آبسه دندان مانند گسترش عفونت، بیماریهای قلبی و … قرار بگیرید. علائم این بیماری شامل درد، تورم، حساسیت به گرما و سرما، التهاب، بوی نامطبوع در دهان و … است.
به طور کلی سه نوع آبسه وجود دارد که به نامهای پریاپیکال، ژینژیوال و پریودنتال شناخته میشوند. برای درمان عفونت لازم است که از مصرف خودسرانه دارو اجتناب و هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید که بهترین کار این است که با کارهای سادهای از جمله رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه سالم و مراجعه منظم به دندانپزشکی از بروز بیماری جلوگیری کنید.
