بسیاری از مراجعین هنگام مواجه با عارضه تلخ شدن دهان، میخواهند بدانند که علت تلخی دهان چیست؟ پاسخ این سوال به عوامل متعددی برمیگردد؛ علت تلخی دهان میتواند ناشی از مشکلات ساده دهان و دندان تا بیماریهای جدیتر داخلی باشد.
با ما همراه باشید چراکه در اینجا با ارائه راهکارهای تغذیهای مناسب، به پرسش پرتکرار برای تلخی دهان چی بخوریم پاسخ میدهیم.
فهرست مطالب
عارضه تلخی دهان
علت تلخی دهان چیست؟ این پرسشی است که بسیاری از افراد پس از تجربه این عارضه به دنبال پاسخ آن میگردند. تلخی دهان یا دیسگوزیا، اختلالی است که در آن فرد طعمهای غیرطبیعی و اغلب ناخوشایندی را در دهان خود احساس میکند. این طعمها میتوانند تلخ، شور، فلزی یا ترش باشند.
دیسگوزیا (Dysgeusia) در اثر اختلال عملکرد جوانههای چشایی و اعصاب مرتبط با آنها ایجاد میشود. این اختلال میتواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات دهان و دندان، عفونتها، داروها، بیماریهای سیستمیک و حتی برخی از غذاها رخ دهد.
علائم رایج همراه با تلخی دهان
اگرچه اختلال تلخی دهان با احساس طعم تلخ مداوم یا مکرر در دهان مشخص میشود، اما تنها علامت این اختلال نیست. در ادامه علائم رایجی که همراه با احساس تلخی دهان اتفاق میوفتند را معرفی میکنیم..
خشکی دهان
کاهش تولید بزاق، یکی دیگر از علائم شایع همراه با اختلال تلخی دهان است. خشکی دهان میتواند باعث احساس چسبندگی در دهان و بروز مشکل در بلع شود.
بوی بد دهان
اگرچه علت بوی بد دهان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما در برخی موارد، بوی بد دهان همراه با تلخی دهان تجربه میشود.
گرفتگی بینی و سینوسها
برخی افراد مبتلا به تلخی دهان، از گرفتگی بینی و سینوسها نیز شکایت دارند. این مسئله میتواند بر حس بویایی و چشایی تأثیر بگذارد.
سوزش دهان
سوزش دهان، بهویژه در زبان، ممکن است همراه با تلخی دهان احساس شود و میتواند خفیف یا شدید باشد.
علت تلخی دهان چیست؟
احتمالاً تا اینجا این سؤال برایتان پیش آمده است که به جز دیسگوزیا، تلخی دهان از چیست؟ دلایل این اختلال متنوع هستند و میتوانند از مشکلات ساده دهان و دندان تا بیماریهای جدیتر داخلی متغیر باشند.
در ادامه، پنج مورد از مهمترین دلایل تلخی دهان را توضیح خواهیم داد.
- مصرف برخی دارو ها
- بیماری های کبدی
- مشکلات صفراوی
- عفونت دهان و دندان
- رفلاکس اسید معده
۱. مصرف برخی داروها
بسیاری از داروها میتوانند عارضه جانبی تلخی دهان را داشته باشند. داروهای ضد فشارخون، آنتیبیوتیکها، داروهای قلبی و برخی مکملهای گیاهی از جمله مواردی هستند که ممکن است باعث ایجاد این مشکل شوند.
اگر اخیراً داروی جدیدی را شروع کردهاید و متوجه تلخی دهان شدهاید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
۲. مشکلات کبدی
کبد و تلخی دهان باهم ارتباط دارند. اختلال در عملکرد کبد میتواند منجر به تجمع مواد سمی در بدن و در نتیجه بروز تلخی دهان شود. همچنین، بیماریهای کبدی مانند هپاتیت، تشمّع کبدی و سرطان کبد نیز میتوانند این عارضه را ایجاد کنند.
۳. مشکلات صفراوی
صفرا مایعی است که توسط کبد تولید میشود و به هضم چربیها کمک میکند. سنگهای صفراوی، التهاب کیسه صفرا و اختلالات دیگر در سیستم صفراوی میتوانند باعث ترشح صفرا به داخل دهان و ایجاد طعم تلخ شوند. بنابراین درمان تلخی دهان و صفرا مستلزم برطرف کردن این اختلالات است.
۴. عفونتهای دهان و دندان
عفونتهای لثه، برفک دهان و سایر عفونتهای دهانی میتوانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. همچنین، بهداشت نامناسب دهان و دندان نیز میتواند به این مشکل دامن بزند.
۵. رفلاکس اسید معده
وقتی اسید معده به مری باز میگردد، میتواند باعث سوزش سر دل و طعم ترش یا تلخ در دهان شود. این مشکل معمولاً پس از خوردن غذاهای چرب، تند یا اسیدی و درازکشیدن رخ میدهد.
تلخ شدن مداوم دهان میتواند نشانۀ چه بیماریهایی باشد؟
تلخی مداوم دهان ممکن است نشانهای از مشکلات مختلف سلامتی باشد. در ادامه فهرست برخی از بیماریهایی که ممکن است با تلخی دهان همراه باشند را آوردهایم:
- مشکلات دندانپزشکی: پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه و عفونتهای دهانی از جمله دلایل شایع تلخی دهان هستند.
- عفونتهای قارچی دهان: عفونتهای قارچی مانند برفک میتوانند باعث تغییر طعم دهان شوند.
- اختلالات گوارشی: رفلاکس اسید معده، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو از جمله اختلالات گوارشی هستند که میتوانند باعث تلخی دهان شوند. اثر اسید معده بر دندان نیز میتواند به مرور زمان باعث تغییر طعم دهان شود.
- مشکلات کبدی: بیماریهای کبدی مانند هپاتیت و تشمّع کبدی میتوانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند.
- اختلالات عصبی: برخی اختلالات عصبی مانند آسیبهای عصبی و بیماریهای خودایمنی میتوانند بر حس چشایی تأثیر گذاشته و باعث تلخی دهان شوند.
- خشکی دهان: خشکی دهان میتواند ناشی از برخی بیماریها، داروها یا عادات مانند تنفس دهانی باشد و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود.
تلخی دهان ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشد؛ بنابراین در صورت تداوم این مشکل بیش از دو هفته، حتماً به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید. او با بررسی دقیق علائم شما و انجام آزمایشهای لازم، علت اصلی تلخی دهان را تشخیص داده و درمان مناسب را برایتان تجویز خواهد کرد.
درمان تلخی دهان به روش ساده
احتمالاً تا این بخش از مقاله، جواب تمام سؤالات خود را گرفتهاید و تنها دو سؤال برایتان باقی مانده است. این که «برای تلخی دهان چی بخوریم؟» و «چه کاری انجام بدیم؟». خوشبختانه، روشهای ساده و خانگی متعددی برای رفع این مشکل وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
1. مسواکزدن با جوششیرین
جوششیرین خاصیت قلیایی داشته و میتواند به خنثیسازی اسیدهای دهان کمک کند. این کار علاوه بر کاهش باکتریها، به رفع بوی بد دهان نیز کمک میکند.
2. استفاده از سرکه سیب
سرکه سیب حاوی اسید استیک است که خاصیت ضدباکتریایی دارد. رقیق کردن سرکه سیب با آب و غرغره کردن آن میتواند به کاهش تلخی دهان کمک کند.
3. آدامس بدون قند
جویدن آدامس بدون قند باعث افزایش تولید بزاق شده و به شستشوی دهان و کاهش باکتریها کمک میکند.
4. مصرف میوهها و سبزیها
میوهها و سبزیها سرشار از ویتامینها و آنتیاکسیدانها هستند که به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک میکنند.
5. نوشیدن آب فراوان
نوشیدن آب کافی به هیدراته نگهداشتن بدن و ایجاد حس طراوت و تازگی دهان کمک میکند.
روشهای خانگی که دربارهشان صحبت کردیم، برای همه افراد مناسب نیستند. اگر با انجام هر یک از این روشها تلخی دهانتان رفع نشد، احتمالاً علت تلخی دهان موضوع جدی و مهمی است و نیاز به مداخله پزشکی دارد.
توصیههای طب سنتی در درمان تلخی دهان
طب سنتی، با تأکید بر ارتباط تنگاتنگ بین بدن و روح، برای درمان تلخی دهان، رویکردی جامع را پیشنهاد میکند. این رویکرد شامل تنظیم رژیم غذایی، استفاده از گیاهان دارویی و برخی اعمال درمانی است
در ادامه، به برخی از مهمترین توصیههای طب سنتی برای رفع تلخی دهان اشاره خواهیم کرد.
- تغذیه مناسب
- پرهیز از مصرف غذاهای سنگین، چرب و سرخ شده
- کاهش مصرف مواد غذایی تند و ادویهجات
- افزایش مصرف میوهها و سبزیها تازه، بهویژه میوههای شیرین و آبدار
- نوشیدن آب به مقدار کافی در طول روز
- گیاهان دارویی
- مصرف دمنوشهای گیاهی مانند نعناع، بابونه، رازیانه و زنجبیل
- استفاده از عسل طبیعی بهعنوان شیرینکننده
- جویدن آدامس طبیعی مانند آدامس زنجبیل یا آدامس نعناع
- اعمال درمانی
- حجامت: حجامت در نقاط مشخصی از بدن میتواند به کاهش حرارت و تصفیه خون کمک کند.
- بادکش: بادکش نیز مانند حجامت، با ایجاد خلأ در پوست، به بهبود گردش خون و کاهش التهاب کمک میکند.
- ماساژ: ماساژ ملایم شکم با روغنهای گرم مانند روغنزیتون یا روغن بادام شیرین میتواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کند.
لازم به ذکر است که توصیههای طب سنتی، مکمل درمانهای پزشکی هستند و نباید بهجای آنها استفاده شوند. ضمناً لازم است قبل از استفاده از هرگونه گیاه دارویی یا انجام هرگونه عمل درمانی، با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
نکات جلوگیری از تلخ شدن دهان
برای پیشگیری و کاهش مشکل تلخی دهان، رعایت چند نکته ساده بسیار مؤثر است.
- بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید: مسواکزدن منظم با خمیردندان حاوی فلوراید، استفاده از نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، از مهمترین راهکارها برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از تلخی دهان است.
- تغذیه سالم داشته باشید: از مصرف غذاهای فراوری شده، پرچرب و شیرین خودداری کنید، زیرا این مواد غذایی میتوانند باعث ایجاد اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و در نتیجه تلخی دهان شوند.
- به میزان کافی آب بنوشید: نوشیدن آب کافی به هیدراته نگهداشتن بدن، شستشوی دهان و جلوگیری از خشکی دهان کمک میکند. خشکی دهان یکی از عوامل مهم ایجاد تلخی دهان است.
- اضطراب را مدیریت کنید: اضطراب میتواند بر روی سیستم ایمنی بدن تاثیر گذاشته و باعث ایجاد اختلال در عملکرد دستگاه گوارش شود.
توجه کنید که برخی داروها و بیماریها میتوانند باعث ایجاد تلخی دهان شوند. اگر به تازگی داروی جدیدی را شروع کردهاید یا از بیماری خاصی رنج میبرید و هم زمان عارضه تلخی دهان را نیز تجربه کردهاید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
مراجعه به دندانپزشک برای درمان تلخی دهان
اگر تلخی دهان شما همراه با علائمی مانند خونریزی لثه، تورم لثه، بوی بد دهان، درد دندان و یا تغییر رنگ دندانها بود، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشاندهنده عفونت لثه، پوسیدگی دندان یا مشکلات جدیتر دهان و دندان باشد.
همچنین، اگر باوجود رعایت بهداشت دهان و دندان، تلخی دهان شما همچنان ادامه داشت یا بدتر شد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تاثیر سیگار بر دندان و لثهها نیز میتواند یکی از عوامل ایجاد تلخی دهان باشد و در این موارد، ترک سیگار و مراجعه به دندانپزشک برای درمان جامع ضروری است.
در این مقاله به طور کامل توضیح دادیم که علت تلخی دهان چیست و چقدر میتواند کیفیت زندگی را بهشدت تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه بسیاری از موارد تلخی دهان به دلایل ساده و قابلدرمان هستند، اما در برخی موارد، ریشه این مشکل میتواند پیچیدهتر باشد.
برای تشخیص دقیق علت تلخی دهان و دریافت درمان مناسب، توصیه میشود به یک متخصص دهان و دندان مراجعه کنید. کلینیک تخصصی ارتودنسی ایده آل بهرهگیری از جدیدترین تجهیزات و دانش روز دنیا، قادر است به طور دقیق مشخص کند که برای تلخی دهان چی بخوریم و بهترین درمان را برای شما ارائه دهد.