بیماری لثه چیست؟ (انواع، علت، علائم و درمان)

بیماری لثه نوعی عفونت پیش رونده است که بافت لثه در اطراف دندان‌ها را درگیر کرده و در صورت عدم درمان می‌تواند موجب تحلیل استخوان فک، لق شدن و حتی افتادن دندان‌ها شود.

اگر قسمتی از لثه شما قرمز، ملتهب و دردناک است و هنگام گاز زدن خوراکی‌های سفت مانند سیب دچار خونریزی می‌شود، احتمالا دچار بیماری لثه شده‌اید. در صورتی که علائم بیماری لثه را دارید باید برای بررسی بیشتر به دندانپزشک مراجعه کنید.

برای آشنایی بیشتر با انواع علت بیماری لثه، علائم و شیوه‌های درمان این بیماری در ادامه با ما همراه باشید.

بیماری لثه چیست؟

بیماری لثه (Gum disease) یا پریودنتیت (Periodontitis) به مجموعه‌ای بیماری‌های عفونی مربوط به بافت لثه اشاره دارد که بافت نرم اطراف دندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علت اصلی بروز این بیماری، بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان و تشکیل پلاک دندانی است. پلاک، لایه چسبناکی است که از تجمع ذرات مواد غذایی، بزاق دهان و باکتری‌ها به وجود می‌آید.

پلاک دندانی محلی مناسب برای تجمع و تکثیر باکتری‌های عامل عفونت دندان و بیماری لثه است.

اگر پلاک روی دندان باقی بماند به مرور به زیر خط لثه نفوذ می‌‌کند. سپس در آنجا سخت شده به تارتار و جرم تبدیل می‌شود.

جرم دندان که سرشار از باکتری است با فشار به ریشه دندان و جدا کردن بافت لثه از دندان باعث ایجاد التهاب، عفونت و انواع بیماری لثه می‌شود.

بیماری لثه درصورتی که درمان نشود استخوان فک حمایت کننده دندان را از بین برده و باعث لق شدن و حتی افتادن دندان‌ها خواهد شد.

 

 

انواع بیماری لثه

بیماری لثه انواع مختلفی دارد که همه آن‌ها دردناک یا همراه با خونریزی و علائم شدید نیستند.

هریک از این بیماری‌ها علائم و عوارض مختص به خود را دارد و گروه خاصی از افراد را مبتلا می‌کند.

رایج‌ترین انواع بیماری لثه عبارتند از:

1. ژنژیویت
2. پرودنتیت
3. پریودنتیت مزمن
4. پریودنتیت تهاجمی
5. پریودنتیت نکروزان
6. پریودنتیت سیستمیک

بیماری ژنژیویت (Gingivitis)

ژنژیویت اولین مرحله و خفیف‌ترین سطح از انواع بیماری لثه است. این بیماری شایع‌ترین نوع بیماری‌های پریودنتال است و اغلب به عنوان التهاب لثه شناخته می‌شود.

یکی از علائم بیماری لثه در این مرحله این است که سطحی‌ترین لایه لثه و جایی که بافت لثه با دندان برخورد می‌کند قرمز و ملتهب می‌شود. این بیماری به التهاب در بافت لثه محدود شده و قسمت‌های عمیق لثه، استخوان فک و دندان آسیبی نمی‌بینند.

قرمزی، تورم و خونریزی لثه هنگام مسواک زدن و غذا خوردن، مهمترین علائم ژنژیویت هستند که به راحتی تشخیص داده می‌شوند.

این نوع از بیماری بافت لثه، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان یا تغییرات هورمونی بدن ایجاد می‌شود.

زنان باردار، خانم‌هایی که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند، افراد مبتلا به دیابت (کنترل نشده)، مصرف کنندگان استروئید، داروهای ضد تشنج و فشار خون بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری ژنژیویت قرار دارند.

بیماری لثه ژنژیویت خطرات و عوارض جدی به همراه ندارد. برای درمان آن، با استفاده از مسواک نرم به طور مرتب با مسوام بزنید تا باکتری‌ها و پلاک‌های عامل بیماری از بین بروند.

اگر خونریز لثه بیش از چند روز ادامه پیدا کرد، برای تمیز کردن تخصصی دندان‌ها، به دندانپزشک مراجعه کنید.

در برخی موارد ممکن است پزشک برای شما مصرف آنتی بیوتیک و دهانشویه آنتی باکتریال را تجویز کند تا باکتری‌ها به طور کامل از بین رفته و التهاب لثه بهبود یابد.

 

بیماری پرودنتیت (Periodontitis)

پریودنتیت یا پیوره، مرحله پیشرفته‌ای از بیماری‌های لثه است که در صورت درمان نشدن التهاب لثه اتفاق می‌افتد.

در این مرحله بیماری و عفونت لثه تشدید شده و به قسمت‌های عمیق بافت لثه و استخوان فک احاطه کننده دندان و حتی اطراف ریشه دندان گسترش می‌یابد.

با پیشرفت بیماری پرودنتیت، استخوان فک به مرور آسیب می‌بیند و بافتی که دندان را محکم در جای خود نگه داشته تحلیل می‌رود.

این آسیب اگر درمان نشود، تا جایی ادامه می‌یابد که دندان لق و دردناک می‌شود و راهی جز کشیدن آن باقی نمی‌ماند.

اما مراجعه به موقع به دندانپزشک در مراحل اولیه بیماری، امکان ضد عفونی کردن عمیق ریشه‌ دندان، درمان کامل لثه و نجات دندان‌ها را فراهم می‌کند.

 

 

بیماری پریودنتیت مزمن

پریودنتیت مزمن نوع پیشرفته و شایعی از بیماری‌ پریودنتیت است؛ از علائم بیماری لثه پرودنتیت مزمن این است که موجب با التهاب زیر خط لثه، تحلیل پیش رونده بافت لثه و استخوان فک همراه است.

در این حالت چنان به نظر می‌رسد که دندان‌ها در حال رویش و بیرون زدن از لثه هستند، اما در واقع لثه در حال تحلیل و عقب رفتن است.

این بیماری که در افراد میانسال بیشتر دیده می‌شود، به طور قابل درمان نیست. زیرا بافت لثه حامی دندان‌ها، از بین رفته و قابل ترمیم نیست.

دندانپزشک می‌تواند با درمان‌های ضد میکروبی و روش‌هایی مانند جرمگیری دندان و روت پلنینگ از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

در برخی مواد نیز انجام جراحی لثه و پیوند استخوان برای درمان بیماری لثه پریودنتیت مزمن به کار می‌رود. انتخاب روش درمان به وضعیت بیماری بستگی دارد.

 

 

پریودنتیت تهاجمی

پریودنتیت تهاجمی، نوع شدیدتر پریودنتیت مزمن است که با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند.

این بیماری باعث می‌شود چسبندگی لثه و بافت استخوانی فک خیلی سریع از بین برود. از این رو توقف روند بیماری و درمان آن بسیار دشوار است.

روش‌های درمانی که برای پریودنتیت تهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد همانند نوع مزمن است.

دندانپزشک با اقداماتی مانند جرمگیری، روت پلنینگ، درمان‌های ضد میکروبی و لیزر سعی می‌کند بافت لثه و استخوان فک را حفظ کند.

علت بیماری لثه پرودنتیت تهاجمی عواملی همچون: ژنتیک و سابقه خانوادگی، کشیدن سیگار و استعمال دخانیات است که خطر ابتلا به بیماری پریودنتیت تهاجمی را افزایش می‌دهد.

 

پریودنتیت نکروزان

پریودنتیت نکروزان یک بیماری التهابی و زخمی حاد لثه است که به سرعت گسترش یافته و بدتر می‌شود.

از جمله علت بیماری لثه پریودنتیت نکروزان ابتلا به HIV، سرکوب سیستم ایمنی، استرس مزمن، سوء تغذیه، استعمال دخانیات و بهداشت ضعیف دهان و دندان است.

در این بیماری، محیط لثه به باکتری‌ها اجازه رشد و تکثیر داده و توانایی کنترل عفونت را از دست می‌دهد.

در نتیجه به مرور نکروز یا مرگ بافتی، بافت نگهدارنده دندان (لثه و استخوان فک) را تحت تاثیر قرار داده و از بین می‌برد.

تب و بی حالی، ناتوانی عمومی، مزه فلز در دهان، بوی بد دهان، افزایش ترشح بزاق و حساست لثه از جمله علائم این بیماری است که در افراد مختلف ممکن است دیده شود.

با توجه به مرتبط بودن بیماری پریودنتیت نکروزان با بیماری‌های حاد دیگر، درمان آن مستلزم مشورت دندانپزشک با پزشک متخصص بیمار است.

 

پریودنتیت سیستمیک

بیماری لثه پریودنتیت سیستمیک وجود بیماری یا اختلال در قسمت دیگری از بدن را نشان می‌دهد که بافت لثه را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

حتی در شرایطی که بیمار با دقت دندان‌هایش را تمیز می‌کند و جرم و پلاک روی دندان بسیار کم است، بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکلات قلبی و بیماری‌های تنفسی می‌تواند باعث التهاب و بیماری لثه شود.

سرعت پیشرفت و شدت بیماری پریودنتیت سیستمیک به شرایط زمینه‌ای فرد بستگی دارد.

در برخی مواد این بیماری ممکن است  همانند پریودنتیت تهاجمی به سرعت استخوان فک و بافت لثه را از بین برده و وخیم شود.

برای درمان این مشکل، ابتدا باید بیماری زمینه‌ای تشخیص داده شده و کنترل شود. سپس می‌توان روش‌های مورد استفاده برای پریودنتیت مزمن و تهاجمی را برای درمان آن به کار برد.

 

 

روش های درمانی بیماری لثه

بیماری لثه تنها در صورتی که به طور کامل قابل درمان است که در مرحله ابتدایی (ژنژیویت) تشخیص داده شده و برای درمان آن اقدام شود.

در صورتی که بافت حمایتی اطراف دندان تحلیل رفته باشد (بیماری‌های پریودنتیت)، نمی‌توان به حالت اول بازگرداند. اما می‌توان عفونت و التهاب را متوقف کرده و با روش‌هایی بافت‌های از بین رفته را تا حدودی بازسازی کرد.

روش‌های مخلتفی برای درمان بیماری لثه وجود دارد که انتخاب روش مناسب برای هر فرد، به نوع و شدت بیماری، شرایط کلی سلامت بیمار و درمانی‌هایی که در گذشته انجام داده بستگی دارد.

 

جرم گیری و روت پلنینگ دندان ها

جرم‌گیری (Scaling) و روت پلنینگ (Root Planing) روش‌هایی برای درمان بیماری لثه، پاکسازی عمیق و موثر دندان و زیر خط لثه هستند.

در این روش تمامی و جرم و پلاک‌هایی که با تمیز کردن روزانه دندان توسط خود فرد با استفاده از مسواک و نخ دندان پاک نشده‌اند، به طور کامل از بین می‌روند.

این روش برای درمان بیماری‌های خفیف لثه کاربرد دارد و توسط دندانپزشک انجام می‌شود.

پریودنتیست سطح دندان، محل اتصال لثه به دندان و ریشه دندان را طوری اصلاح می‌کند که شرایط برای تجمع و تکثیر باکتری‌ها مساعد نباشد.

این درمان معمولا با بی حسی موضعی طی دو جلسه در مطب دندانپزشک صورت می‌گیرد.

 

 

ارتودنسی دندان

اگرچه مال اکلوژن به عنوان یکی از دلایل بیماری‌های لثه شناخته نمی‌شود اما کسانی که دندان‌های بهم ریخته و فک‌های ناهنجاری دارند، بیشتر با مشکلات پریودنتال مواجه می‌شوند.

از طرفی حتی درمان با بهترین روش ارتودنسی، بدون وجود بافت پریودنتال سالم نتیجه رضایت بخشی به دنبال نخواهد داشت.

لذا نمی‌توان از ارتباط تنگاتنگی که بین ارتودنسی و بیماری لثه وجود دارد چشم پوشی کرد.

ارتودنسی دندان علاوه بر اصلاح موقعیت و بهبود عملکرد دندان‌ها، شرایط را برای ارتقا سطح بهداشت دهان و دندان و تمیز کردن کامل آن‌ها فراهم می‌کند.

از این رو بعد از ارتودنسی احتمال ابتلا به التهاب و عفونت لثه تا حدی کاهش می‌یابد.

 

جراحی لثه با لیزر

هدف از جراحی لثه در درمان بیماری‌ لثه، حذف پلاک‌ها و جرم‌های دندانی است که به طور عمیق به زیر لثه نفوذ کرده و با روش‌های دیگر نمی‌توان به آن تمیز کرد.

در جراحی لثه با لیز، بافت‌های عفونی و ملتهب و قسمت‌های بیمار لثه هدف قرار گرفته و درمان می‌شود. در این روش بافت سالم لثه آسیبی نمی‌بیند.

جراحی لثه با لیزر جایگزین کمتر تهاجمی برای جراحی لثه به روش سنتی (فلپ) است و بدون صدمه با بافت‌های سالم، روند گسترش بیماری لثه را متوقف می‌کند.

در مواردی که لثه ملتهب باعث پوشاندن بخش زیادی از دندان شده باشد، ممکن است دندانپزشک لیفت لثه با لیزر یا به روش سنتی را تجویز کند.

با این عمل، بخش کوچکی از لثه برداشته شده و تاج دندان بیشتر نمایان می‌شود.

 

جراحی فلپ

جراحی فلپ لثه یک روش تهاجمی اما موثر برای درمان بیماری لثه با شدت متوسط تا پیشرفته است.

در این روش به منظور حذف جرم، تارتار و پلاک‌هایی که به عمق بافت لثه، استخوان فک و ریشه دندان گسترش یافته‌اند، متخصص پریودنتیست لثه را برش داده و آن را موقتا از روی ریشه دندان کنار می‌زند.

بعد از عملیات پاکسازی اطراف ریشه دندان و صاف کردن سطوح ناهموار ریشه، لثه در جای خود بخیه زده می‌‌شود.

جراحی لثه اغلب با روش‌های دیگر از قبیل پیوند استخوان فک تحلیل رفته و پیوند لثه انجام می‌شود تا بافت‌های از بین رفته بازسازی و ترمیم شوند.

 

دلایل ابتلا به بیماری لثه چیست؟

همانطور که گفته شد اصلی‌ترین علت بیماری لثه، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و تجمع جرم و باکتری‌های بیماری‌زا روی سطح دندان است که به مرور به زیر خط لثه و داخل بافت آن نفوذ می‌کنند.

با این حال عوامل دیگری نیز وجود دارد که احتمال ابتلا به بیماری لثه را در افراد مختلف افزایش می‌دهند. از جمله:

• بهداشت ضعیف دهان و دندان
• عوامل ژنتیکی
• رژیم غذایی ناسالم و سوء تغذیه
• تغییرات هورمونی در خانم‌ها
• استرس شدید
• افزایش سن
• سیگار کشیدن و استعمال دخانیات
• اعتیاد به مواد مخدر
• بیماری‌های خود ایمنی
• بیماری‌های مانند دیابت، ایدز، بیماری‌های قلبی و تنفسی
• مصرف برخی داروها

 

علائم ابتلا به بیماری لثه

لثه‌های سالم سفت هستند و به خوبی در اطراف دندان می‌پوشانند. رنگ لثه‌های سالم متفاوت بوده و از صورتی روشن تا صورتی تیره و حتی قهوه‌ای متغیر است.

لثه بیمار علائمی دارد که فرد با مشاهده آن‌ها باید برای درمان به موقع به دندانپزشک خود مراجعه نماید.

متداول‌ترین علائم بیماری لثه عبارتند است:

• التهاب و تورم لثه‌ها
• تغییر رنگ لثه‌های به قرمز روشن، قرمز تیره یا بنفش تیره
• حساس شدن بافت لثه نسبت به لمس
• خونریزی لثه هنگام مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و غذا خوردن
• صورتی شدن رنگ برس مسواک بعد از مسواک زدن
• بوی بد دهان
• احساس درد هنگام جویدن
• چرک و لکه ماندگار بین دندان‌ها و لثه‌ها
• ایجاد مثلث‌های سیاه بین دندان‌ها
• لق شدن یا افتادن دندان
• جدا شدن لثه از دندان و بلندتر به نظر رسیدن دندان‌ها (عقب رفتگی لثه)
• تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها هنگام گاز گرفتن

 

پیشگیری از بیماری های لثه

بیماری پریودنتیت، التهاب و عفونت لثه، بسیار شایع اما قابل پیشگیری است.

افرادی که مشکل جسمی و سلامتی خاصی ندارد که روی لثه آن‌ها تاثیر بگذارد، به راحتی می‌توانند از بیماری‌های لثه پیشگیری کنند.

اقداماتی مانند مسواک زدن منظم (حداقل دو بار در روز)، نخ دندان کشیدن، تغذیه سالم، پزهیز از خوراکی‌های شیرین و مراجعه منظم به دندانپزشک از جمله راه‌های پیشگیری از بیماری لثه هستند.

اگر با رعایت این موارد بازهم علائم بیماری لثه را در دهان  خود می‌بینید، بهتر است برای بررسی عوارض داروهای مصرفی، احتمال ابتلا به بیماری‌های خاص و مشکل زمینه‌ای که روی سلامت لثه‌ها تاثیر دارند با پزشک خود مشورت کنید.

 

 

آنچه مسلم است توجه به بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک بهترین راه‌ جلوگیری از بیماری‌ لثه و دندان و تشخیص زود هنگام علت بیماری لثه است.

در صورت مشاهده علائم بیماری لثه، در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کرده و درمان این بیماری را به تعویق نیندازید.

اقدام به موقع برای مراقبت و درمان، شانس موفقیت درمان بیماری لثه را افزایش و سطح آسیب و پیشرفت بیماری را به شدت کاهش می‌دهد.

اگر به سلامت دهان و دندان‌هایتان اهمیت می‌دهید، معاینه دوره‌ای و تخصصی دندان‌هایتان را به متخصصان کلینیک ایده‌آل بسپارید.