از جمله چالش‌هایی که ممکن است افراد در طول دوره درمان ارتودنسی با آن مواجه شوند، مشکل شل شدن و کنده شدن براکت ارتودنسی یا شکستن و در رفتن سیم ارتودنسی است. در صورت مواجهه با این مسائل باید در اولین فرصت به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا ترمیم و اصلاحات لازم را برای شما انجام دهد.
نادیده گرفتن این موضوع می‌تواند به بافت نرم داخل دهان آسیب برساند و در روند درمان اختلال ایجاد کند. با توجه به اهمیت مسئله، در ادامه این مطلب به بررسی علت کنده شدن براکت‌ها، دلیل در رفتن سیم ارتودنسی و شیوه حل این مشکلات می‌پردازیم. تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
علت شل شدن یا کنده شدن براکت ارتودنسی
منظور از شل شدن یا کنده شدن براکت ارتودنسی وضعیتی است که اتصال بین براکت و دندان از بین رفته و براکت از دندان جدا می‌شود. در اغلب موارد خود براکت نمی‌شکند و سالم می‌ماند.
مهمترین علل کنده شدن چسب براکت ارتودنسی و جدا شدن براکت از دندان شامل موارد زیر است:
1. وضعیت مینای دندان
ایجاد پیوند قوی و مستحکم بین مینای دندان و براکت ارتودنسی تا حد زیادی به شرایط دندان بیمار بستگی دارد. اگر براکت به هر جایی به جز مینای دندان وصل شود، پیوند برقرار شده استحکام کافی را نخواهد داشت و بعد از مدت کوتاهی براکت به راحتی کنده می‌شود.
در برخی بیماران، مینای دندان کلسیم کافی ندارد یا کلسیم روی آن رسوب کرده است. در این وضعیت اتصال پایداری بین براکت ارتودنسی و دندان برقرار نمی‌شود و خیلی زود شاهد کنده شدن چسب براکت ارتودنسی خواهیم بود. متخصص ارتودنسی قبل از نصب براکت‌ها معمولا این موضوع را بررسی می‌کند.
2. بهم ریختگی شدید دندان‌ها
دیگر علت کنده شدن براکت ارتودنسی، شلوغی و نامرتب بودن دندان‌ها و مشکلات بایت است. در این حالت هنگامی که بیمار دهانش را می‌بندد، دندانهای مقابل به براکت‌ها برخورد کرده و با اعمال فشار اضافه موجب شل شدن و کنده شدن آن‌ها می‌شوند.
ارتودنتیست هنگام نصب بریس‌ها این مورد را نیز مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز با قرار دادن کامپوزیت بین دندان‌ها از آسیب دیدن آن‌ها و لق شدن براکت‌ها هنگام جویدن غذا جلوگیری می‌کند.
3. نحوه چسباندن براکت و کیفیت چسب ارتودنسی
از دیگر دلایل لق یا کنده شدن براکت ارتودنسی می‌توان به تجربه و مهارت دندانپزشک و تکنیک‌های مورد استفاده او برای چسباندن براکت روی دندان اشاره کرد. امروزه روش‌های پیشرفته‌ای برای افزایش استحکام و پایداری براکت روی دندان وجود دارد. محل قرارگیری براکت باید به خوبی تمیز، خشک و ایزوله شود.
چسب ارتودنسی نوعی کامپوزیت است که براکت را روی دندان نگه می‌دارد. خاصیت این چسب به گونه‌ای است که اگر فشار زیادی به براکت وارد شود خود را آزاد می‌کند تا براکت از دندان جدا شود.
بله درست متوجه شدید! اگر کامپوزیت ارتودنسی از مواد بی‌کیفیت و نامرغوب باشد و به راحتی از دندان کنده نشود، به مینای دندان نفوذ می‌کند. به این ترتیب بعد از اتمام دوره درمان و هنگام برداشتن براکت‌ها مینای دندان آسیب می‌بیند و رنگ دندان به مرور تغییر می‌کند.
4. همکاری بیمار
افرادی که دندانهای خود را ارتودنسی می‌کنند، برای پیشگیری از کنده شدن براکت باید دستورالعمل‌های که ارتودنتیست به آن‌ها آموزش می‌دهد را دقیقا اجرا کنند. عاداتی مانند دندان قروچه، جویدن ناخن و اشیای سفت، خوردن غذاهای سفت و چسبناک مانند انواع آجیل، ته‌دیگ، آبنبات، آدامس، انار و ذرت، نوشابه‌های اسیدی و گازدار و مواد غذایی خیلی شیرین از جمله دلایل شل شدن و کنده شدن براکت دندان آخر و سایر دندان‌ها به شمار می‌آیند.
همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان، روش صحیح تمیز کردن دندان و براکت‌ها و نیز استفاده از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی از دیگر اقداماتی است که حتما باید مد نظر قرار بگیرد. وارد کردن فشار زیاد و استفاده از مسواک، خمیر دندان و دهانشویه نامناسب موجب کنده شدن براکت خواهد شد.
5. حوادث و اتفاقات
یکی دیگر از مواردی که به عنوان علت کنده شدن براکت ارتودنسی می‌توان بیان کرد بروز اتفاقات غیر منتظر مانند برخورد ضربه و وارد آمدن فشار زیاد به دستگاه ارتودنسی در حین ورزش یا حوادث رانندگی است.
اگر به طور مرتب ورزش می‌کنید برای پیشگیری و حل مشکل شل شدن براکت ارتودنسی در حین تمرین از گارد یا محافظ مخصوص دندان استفاده کنید. از گارد دندان نامناسب می‌تواند موجب شل شدن براکت‌ها شود حتما در این مورد پزشک خود مشورت نمایید.
اگر براکت ارتودنسی شل شد باید چیکار کرد؟
اکنون احتمالا این سوال برایتان پیش آمده است که اگر براکت ارتودنسی شل شد باید چیکار کرد؟ در صورت بروز این اتفاق خونسردی خود را حفظ کنید و اصلا نگران نباشید. همانطور که گفته شد کنده شدن آخرین براکت ارتودنسی یا سایر براکت‌ها یک مسئله رایج و قابل اصلاح است.
در عین حال به یاد داشته باشید که سهل انگاری برای ترمیم و اصلاح وضعیت پیش آمده می‌تواند موجب مختل شدن درمان، بدتر شدن موقعیت دندانهای در حال جابجایی و طولانی شدن دوره درمان شود.
1. اطلاع به ارتودنتیست
در صورت کنده شدن براکت ارتودنسی، در اولین فرصت با ارتودنتیست خود تماس گرفته و مشکل را با او در میان بگذارید تا شما را راهنمایی کرده و زمان مراجعه اورژانسی را برایتان تعیین کند. او به شما می‌گوید که تا موعد مقرر چه اقداماتی را انجام دهید.
2. اقدامات لازم قبل از مراجعه به ارتودنتیست
اگر براکت شل شده یا کنده شده هنوز به سیم ارتودنسی متصل است، نیاز به اقدام اورژانسی نیست. با موم ارتودنسی روی آن را بپوشانید تا براکت شکسته را در جای خود نگه دارد.
اما اگر براکت کاملا از دندان و سیم ارتودنسی جدا شده است، آن را از دهان بیرون آورده و در محل مناسبی قرار دهید که تا زمان ملاقات با دندانپزشک آسیب نبیند. در این مدت سعی کنید که غذاهای نرم و آبکی بخورید و دهانتان را مرتبا بشویید و ضد عفونی کنید.
3. مراجعه به ارتودنتیست
در اولین فرصت به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. او به خوبی می‌داند راه‌حل مشکل شل شدن براکت ارتودنسی چیست. ارتودنتیست مجددا براکت را در جای خود نصب و سیم ارتودنسی را تنظیم می‌کند تا روند درمان دندانهای بهم ریخته به روال قبل ادامه یابد.
حل مشکل شل شدن براکت ارتودنسی نامرئی و براکت‌های سرامیکی و فلزی سنتی تفاوت چندانی با هم ندارد. در هر صورت چاره کار در دستان متخصص ارتودنسی است.
علت در رفتگی یا شکستن سیم ارتودنسی
در درمان ارتودنسی ثابت دو دسته سیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. دسته اول، سیم اصلی یا همان سیم کمانی است که با قرار گرفتن درون شیار براکت‌ها کشش لازم برای تغییر موقعیت دندان‌ها را ایجاد می‌کند. دسته دوم، سیم نازک لیگاچور که برای سفت کردن و درگیر کردن سیم اصلی به کار می‌رود. سیم اصلی انعطاف پذیر و کوچک است از این رو احتمال در رفتگی آن زیاد است.
مهمترین دلایل در رفتن، شل شدن و شکستن سیم ارتودنسی عبارتند از:
1- نبودن یا کشیدن دندان آخر
در افرادی که به دلیل از دست دادن یا کشیدن دندان آخر، قسمتی از سیم در آن قسمت دهان آزاد است. آزاد بودن انتهای سیم امکان جابجایی و خارج شدن آن از براکت آخر را افزایش می‌دهد.
2- تغییر موقعیت دندان‌ها
به مرور زمان، دندان‌ها در اثر فشار ناشی از بریس‌ها و سیم ارتودنسی جابجا شده و به سمت موقعیت صحیح خود حرکت می‌کنند. تغییر موقعیت دندان‌ها یکی از دلایل شل شدن سیم ارتودنسی است که برای رفع آن ارتودنتیست در مراجعات دوره‌ای بیمار، سیم را مجددا تنظیم می‌کند.
3- عادات رفتاری غلط بیمار
برخی عادات اشتباه بیمار مانند دستکاری سیم ارتودنسی، مصرف مواد غذایی سفت و مسواک زدن اشتباه استحکام سیم ارتودنسی را از بین برده باعث شکستن، شل شدن یا در رفتن آن می‌شود.
4- نوع براکت ارتودنسی
در برخی از انواع براکت‌های ارتودنسی مانند براکت‌های خود تنظیم ارتودنسی دیمون به دلیل اصطکاک پایین، احتمال لغزیدن و بیرون افتادن سیم بیشتر از انواع دیگر است.
5- حوادث غیر منتظره
گاهی نیز بروز حوادث و وارد آمدن ضربه ناگهانی موجب آسیب دیدن و خارج شدن سیم ارتودنسی از شیار براکت‌ها می‌شود.
در صوت شکستن یا در رفتن سیم ارتودنسی چیکار کنیم؟
اگر سیم ارتودنسی شکست یا از جای خود خارج شد، با ارتودنتیست خود تماس گرفته و ضمن تعیین وقت مراجعه حضوری برای بررسی وضعیت و رفع مشکل پیش آمده، راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. اگر به دندانپزشک دسترسی ندارید راهکارهای زیر را به کار ببرید.
1- استفاده از موم ارتودنسی
مقداری از موم ارتودنسی را جدا کرده و بین دو انگشت بچرخانید تا به یک توپ کوچک نرم تبدیل شود. موم را روی سیم شکسته یا بیرون زده قرار دهید و به آرامی فشار دهید تا سیم را بپوشاند. فراموش نکنید قبل از جدا کردن موم دست‌هایتان را خوب بشویید و خشک کنید.
همچنین مسواک بزنید تا ذرات مواد غذایی از روی دندان و سیم برداشته شوند. دندان و سیم را با گاز استریل خشک کنید تا موم به خوبی روی آن‌ها بچسبد.
برای هر بار غذا خوردن یا مسواک زدن موم را بردارید و مجددا جایگزین کنید. استفاده از موم را تا زمان مراجعه به دندانپزشک ادامه دهید. اندکی احساس سوزش هنگام فشار دادن موم طبیعی است.
2- درست کردن سیم بیرون زده با پاک کن
با این روش ساده می‌توانید سیم بیرون زده یا شکسته را درست کنید تا موجب ایجاد زخم و بریدگی بافت‌های دهان نشود. یک مداد پاک کن دار تمیز بردارید. پاک کن سر مداد را به آرامی روی سیم بیرون زده بگذارید. سیم را اندکی فشار دهید تا خم شود. آنگاه سیم را به پشت خم کنید و فرم دهید. این روش تنها برای سیم‌های نازک و منعطف کارآیی دارد.
3- درست کردن سیم بیرون زده با موچین
خارج شدن سیم انعطاف پذیر ارتودنسی از شیار براکت دندانهای آخر بسیار آزاردهنده است. در صورت بروز این اتفاق ناخوشایند یک موچین تمیز و استریل بردارید و سعی کنید انتهای آزاد سیم شکسته یا بیرون زده را به سمت داخل حفره براکت هدایت کنید.
4- مراجعه به ارتودنتیست
روش‌های گفته شده تنها راهکار خانگی برای مواقع اضطراری و قبل از رسیدن به مطب ارتودنتیست است و رفع مشکل و ایراد پیش آمده برای سیم ارتودنسی تنها از عهده متخصص ارتودنسی برمی‌آید. لذا در اسرع وقت خود را به مطب دندانپزشک برسانید تا اقدامات تخصصی لازم برای شما انجام شود.
در مواقع اضطراری که سیم یا براکت کنده شده به بافت داخل دهان شما آسیب می‌رساند یا احساس درد و ناراحتی شدیدی دارید اما دسترسی به ارتودنتیست برایتان امکان پذیر نیست، برای رفع مشکل با اورژانس تماس بگیرید یا به درمانگاه مراجعه کنید.
عوارض کنده شدن براکت و شکستن سیم ارتودنسی
روند درمان ارتودنسی ثابت به این صورت است که دندانپزشک به مرور ضخامت و سختی سیم ارتودنسی را افزایش می‌دهد تا نیروی بیشتری به دندان‌ها وارد کند.
حال اگر براکت از روی دندان‌ها جدا شود یا مشکلی برای سیم ارتودنسی پیش آید، متخصص ارتودنسی به سختی می‌تواند براکت را دقیقا در محل قبلی نصب کند. حتی ممکن است مجبور شود به اندازه چند سیم به عقب برگردد و درمان را از سر بگیرد.
این برگشت به عقب مدت زمان درمان را تا چند ماه طولانی‌تر می‌کند. همچنین کنده شدن براکت‌ها یا شکستن سیم می‌تواند به بافت نرم داخل دهان آسیب بزند و موجب ایجاد زخم و التهاب شود.
روش‌های جلوگیری از شل شدن براکت‌ها
همیشه گفته می‌شود که پیشگیری بهتر از درمان است. در مورد شل شدن و کنده شدن براکت‌ها و شکستن و در رفتگی سیم ارتودنسی نیز همین موضوع صدق می‌کند. بهتر است به خوبی از سیم و براکت‌های ارتودنسی مراقبت کنید که لق نشوند و اتصال آن‌ها به دندان جدا نشود.
برای جلوگیری از شل شدن براکت‌ها و شکستن سیم‌ها راهکارهای زیر را مد نظر قرار دهید:
- انتخاب ارتودنتیست ماهر، با تجربه و مسلط به استفاده از مرغوب‌ترین تجهیزات و به‌روزترین تکنیک‌ها برای نصب بریس‌ها
- اصلاح عادات غذایی و سبک زندگی از جمله پرهیز از خوردن غذاهای سفت و چسبناک و جایگزین کردن آن‌ها با غذاهای نرم و آبکی
- ترک عادات دهانی مخرب مانند فشردن شدید دندان‌ها به هم، جویدن ناخن و اجسام سخت
- رعایت بهداشت دهان و دندان در طول درمان
- استفاده از مسواک، خمیر دندان و دهانشویه مخصوص
- مراقبت از دندان‌ها و براکت‌های ارتودنسی در برابر فشار و ضربه
هزینه کنده شدن براکت ارتودنسی
کنده شدن یا شکستن براکت ارتودنسی علاوه بر عوارض درمانی هزینه‌های اضافی نیز برای بیمار به همراه دارد. میزان هزینه کنده شدن براکت ارتودنسی در شرایط مختلف، متفاوت است. در برخی موارد براکت کنده شده آسیبی ندیده و قابل استفاده است. تنها کافیست مجددا روی دندان نصب شود که این مورد هزینه زیادی ندارد. اما گاهی چاره‌ای جز تعویض براکت نبوده و بیمار باید هزینه بیشتری بپردازد.
تشخیص قابل استفاده بودن براکت به نظر ارتودنتیست بستگی دارد. برخی متخصصان هزینه ترمیم و شکستن براکت را در همان ابتدای درمان محاسبه کرده و از بیمار دریافت می‌کنند. نوع براکت مورد استفاده و مبلغی که ارتودنتیست بابت ترمیم و بازگرداندن دندان‌ها به وضعیت قبلی دریافت می‌کند نیز روی هزینه کنده شدن براکت تاثیر می‌گذارد.
نرخ تعمیر براکت (کنده شدن براکت و شکستن آن) در کلینیک ایده‌آل حدود 450000 تومان است.
شل شدن براکت و شکستن و بیرون زدگی سیم ارتودنسی از جمله مشکلات رایج و البته قابل اصلاح در طول درمان ارتودنسی است. حتی اگر به بهترین متخصص ارتودنسی مراجعه کنید و دستورالعمل‌ها را به دقت انجام دهید، ممکن به دلیل حواث ناگهانی با این مشکلات برایتان پیش آید.
هنگام مواجهه با این چالش، ابتدا برای جلوگیری از زخم شدن محیط دهان راهکارهای ارائه شده به کار ببرید، سپس برای حل اساسی مشکل و ادامه روند طبیعی درمان به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.
