حرکت دندان در ارتودنسی دقیقا از زمان نصب بریس‌ها آغاز شده و تا هنگامی که دستگاه ارتودنسی را از دهان‌تان خارج می‌کنید و حتی بعد از آن ادامه دارد.
اگر قصد ارتودنسی دندان‌هایتان را دارید احتمالا این سوال در ذهن شما ایجاد شده باشد که مدت زمان حرکت دندان در ارتودنسی چقدر است و چه عواملی بر زمان جابجایی آن‌ها تاثیر می‌گذارند؟
شاید هم بپرسید اجزای بریس‌ها چگونه باعث حرکت دندانها در ارتودنسی می‌شوند؟ برای یافتن پاسخ این سوالات تا پایان با ما همراه باشید. اگر به مشاوره ارتودنسی رایگان نیاز دارید، می‌توانید با کلینیک تخصصی ایده آل تماس بگیرید.
فهرست مطالب
انواع حرکت دندان
حرکت و جابجایی افقی یا عمودی دندان نسبت به جایگاه اولیه در فضای دهان فرآیندی است که به طور طبیعی در تمام طول عمر اتفاق می‌افتد. البته گاهی نیز عوامل خارجی شدت و زاویه جابجایی دندانها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. انواع حرکت دندان به طور کلی شامل موارد زیر است:
- حرکت طبیعی دندان ها
- حرکت دندان به دلیل تحلیل مینای دندان
- محدود بودن فضای رشد دندان
- کوچک بودن دندان ها
- عادات های غلط دهانی
- از دست دادن دندان
- حرکت دندان ناشی از نیروی ارتودنسی
حرکت طبیعی دندان
حرکت و جابجایی دندان یک پروسه طبیعی در راستای تغییر و تکامل بدن در تمام طول عمر است. حرکت طبیعی دندان اغلب بسیار کند و ناچیز است به طوری که یک بازه زمانی کوتاه ما این تغییرات اندک را درک نمی‌کنیم.
اما با افزایش سن دندانها تمایل بیشتری به حرکت دارند. در این حرکت که به آن مزیال می‌گویند، دندانها به سمت جلوی دهان متمایل و کج و نامرتب می‌شوند. به عبارت دیگر، یکی از دلایل بی‌نظم شدن دندانها در سنین بالا همین جابجایی طبیعی آن‌ها است.
حرکت دندانها ناشی تحلیل مینای دندان
بخشی از ضخامت دندان مربوط به آخرین لایه یعنی مینای دندان است. زمانی که مینای دندان پوسیده شده و تحلیل می‌رود، ضخامت و اندازه دندان کاهش یافته و فضای بیشتری برای جابجایی و تغییر مکان در اختیار دارد.
لذا تحلیل مینای دندان به هر دلیلی که باشد در نهایت منجر به کج شدن دندان خواهد شد. ضربه و تروما، دندان قروچه، ساییدن عمدی یا غیرعمدی دندانها به هم، مصرف غذاهای شیرین و اسیدی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان از جمله دلایل پوسیدگی مینای دندان هستند.
کم بودن فضای رشد دندان
یکی دیگر از دلایل حرکت دندانها، کمبود فضای رشد در قوس فک به دلیل کوچک بودن فک، وجود دندان اضافه، دیر افتادن دندان‌های شیری یا رویش زودهنگام دندان‌های دائمی است. در این حالت دندانها به صورت فشرده و بی‌نظم در کنار هم قرار می‌گیرند.
دندان‌های بهم ریخته برای قرارگیری در موقیعت مناسب و نیز تحت تاثیر نیرویی که هنگام صحبت کردن و غذا خوردن به آن‌ها وارد می‌شود مدام در حال حرکت و جابجایی هستند.
کوچک بودن دندانها
در برخی افراد سایز دندانها نسبت به اندازه فک کوچک‌تر است. به طوری که حتی با رویش همه دندان‌های دائمی باز هم فاصله بین دندانی و فضای خالی در قوس فک وجود دارد. این وضعیت شرایط را برای حرکت دندانها تسهیل می‌کند.
عادات غلط دهانی
برخی افراد به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه هنگام استراحت، صحبت کردن و بلعیدن غذا زبان خود را به پشت دندانها فشار می‌دهند. تکرار این عادت به مرور باعث جابجایی و تغییر موقعیت قرارگیری دندانها می‌شود.
مکیدن انگشت و تنفس دهانی از جمله سایر عادات غلطی است که موجب حرکت دندانها و نامرتب شدن آن‌ها خواهد شد.
از دست دادن دندان
زمانی که فرد دندانی را از دست می‌دهد شرایط برای حرکت بیشتر دندانها فراهم می‌شود. به طوری که دندان‌های دو طرف دندان از دست رفته و دندانی که در فک مقابل آن قرار دارد، برای پر کردن فضای خالی ایجاد شده به آرامی شروع به حرکت می‌کنند. دندان مقابل دندان کشیده شده رشد می‌کند و دندان‌های مجاور به سمت شکاف خالی منحرف می‌شوند.
حرکت دندان بر اثر نیروی ارتودنسی
دیگر عامل خارجی موثر در حرکت دندانها درمان ارتودنسی و قرار گرفتن بریس‌ها روی دندانها است. دستگاه ارتودنسی با اعمال نیرو در جهت خاص، دندانها را وادار به حرکت می‌کند تا در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند.
این حرکت اجباری در نهایت موجب هدایت هر یک از دندانها به سمت جایگاه مناسب خود و مرتب شدن آن‌ها می‌شود. مدت زمان حرکت دندان ها در ارتودنسی به طور معمول حدود 1 تا 3 سال طول می‌کشد.
مکانیزم حرکت دندان ها در ارتونسی
برای درک مکانیزم حرکت دندانها در ارتودنسی، لازم است ابتدا ساختار و نحوه قرار گیری دندان قوس فک را به طور مختصر توضیح دهیم. دندان دارای دو بخش تاج و ریشه است. تاج دندان در فضای دهان قرار گرفته و ریشه توسط بافت لثه و استخوان فک احاطه می‌شود.
هر دندان توسط رباط (لیگامان) پریودنتال در جای خود ثابت شده است. این رباط ریشه دندان را به استخوان فک متصل می‌کند و بافت فیبری درون آن دندان را در جای خود نگه می‌دارد.
رباط پریودنتال انعطاف‌پذیر است و به دندان اجازه حرکت می‌دهد. دستگاه‌های ارتودنسی با اعمال نیروی خفیف و مداوم به دندان، در ساختار استخوان فک و رباط پریودنتال تغییراتی را ایجاد کرده و دندان را به حرکت در می‌آورد.
مراحل حرکت دندان ها در ارتودنسی
در درمان ارتودنسی، براکت‌ها روی سطح دندان یا پشت آن متصل شده و توسط سیم ارتودنسی به هم وصل می‌شوند؛ به طور کلی فرآیند حرکت دندان طی مراحل زیر اتفاق می‌افتد:
- زمانی که ارتودنتیست سیم را تنظیم می‌کند نیرویی از سیم به براکت و از آنجا به تاج و سپس ریشه دندان انتقال می‌یابد.
- در ابتدا تاج دندان مقداری حرکت می‌کنند. بعد از آن بافت فیبری رباط پریودنتال به همان سمتی که نیرو وارد شده فشرده و از طرف مقابل کشیده می‌شود.
- با تداوم اعمال نیرو، آن قسمت از استخوان فک که رباط پریودنتال فشرده شده، برای بازگشت رباط به حالت طبیعی به مقدار خیلی جزئی دچار تحلیل می‌رود.
- تحلیل بافت استخوانی اطراف ریشه، فضا را برای جابجایی دندان فراهم می‌کند. اکنون دندان اندکی حرکت کرده و رباط مجددا حالت نرمال پیدا می‌کند.
- در این حالت در سمت دیگر دندان فضای خالی کوچکی ایجاد شده که به مرور زمان با فعالیت سلول‌های استخوان‌ساز، بازسازی و پر می‌شود.
به عبارت دیگر حرکت دندان در ارتودنسی حاصل کشیدگی رباط دندان و تحلیل استخوان فک از یک سمت و ترمیم و بازسازی آن از سمت دیگر است. تغییرات ارتودنسی در ماه اول همراه با درد است که به مرور کاهش می‌یابد.
عوامل موثر بر زمان حرکت دندان ها در ارتودنسی
مدت زمان صاف شدن دندانها در ارتودنسی به عوامل مختلفی بستگی دارد و برای همه افراد یکسان نیست. از این رو مقایسه بیماران مختلف از نظر طول دوره درمان و سرعت حرکت دندان ها در ارتودنسی کار اشتباهی است. شروع تغییرات در ارتودنسی و اینکه “تغییرات ارتودنسی از کی شروع میشه” نیز در افراد مختلف متفاوت است.
متخصص ارتودنسی با بررسی دقیق شرایط بیمار، نحوه پاسخ دندانها به میزان نیروی اعمال شده را پیش بینی کرده و با بررسی مداوم نتایج و پاسخ بافت‌های دهان و دندان هر بیمار، می‌تواند بگویند مدت زمان حرکت دندان در ارتودنسی چقدر طول می‌کشد.
مهمترین عوامل موثر بر زمان حرکت دندان ها در ارتودنسی شامل موارد زیر است:
- سن بیمار
- میزان نامرتبی دندانها
- ساختار فک و دندان (طول ریشه، ضخامت و دانسیته استخوان فک)
- روش ارتودنسی مورد استفاده
- سرعت رشد فک بیمار
- سلامت عمومی دهان و دندان
- میزان همکاری بیمار
- مهارت متخصص ارتودنسی در تنظیم دقیق اندازه و جهت اعمال نیرو
آیا حرکت دندان ها بعد از ارتودنسی طبیعی است؟
با پایان دوره ارتودنسی و برداشتن بریس‌ها و پلاک‌ها، حدود یکسال طول می‌کشد تا بافت‌های نرم و سخت نگهدارنده دندان به طور کامل ترمیم شده و دندان را در محل جدید ثابت نگه دارند. در این مدت امکان جابجایی اندک دندانها وجود دارد. بنابراین ارتودنتیست استفاده از نگهدارنده ارتودنسی را برای مدت مشخصی توصیه می‌کند.
پس از آن نیز با برداشته شدن فشار از روی دندانها، فرآیند حرکت طبیعی دندان با افزایش سن ادامه دارد. این حرکت معمولا اندک است و خللی در درمان ایجاد شده و نظم دندانها ایجاد نمی‌کند. چه بسا در برخی موارد منجر به بهبود وضعیت بایت نیز می‌شود.
حرکت غیر طبیعی دندان ها بعد از ارتودنسی
بسیاری از بیماران بعد از اتمام دوره ارتودنسی نگران حرکت غیر طبیعی دندانها هستند و این سوال را مطرح می‌کنند که “آیا بعد از ارتودنسی دندان برمیگردد؟” در پاسخ باید بگوییم در صورت رعایت نکات مراقبتی و بهداشتی و محدودیت‌های غذایی بعد از ارتودنسی احتمال شکست درمان و برگشت دندانها به حالت اولیه بسیار کم است.
با این حال توصیه می‌شود هر 6 ماه یکبار برای بررسی وضعیت حرکت دندانها بعد از ارتودنسی، به ارتودنتیست خود مراجعه نمایید. اگر تغییرات شدید و چشمگیری در نحوه قرارگیری دندانها به ویژه دندان‌های جلو مشاهده کردید باید هرچه سریعتر نزد دندانپزشک بروید تا اقدامات لازم برای شما انجام شود.
همچنین در صورت از دست دادن دندان یا برخورد ضربه شدید به صورت و دندانها بعد از ارتودنسی، بهتر است وضعیت حرکت دندان‌های شما توسط ارتودنتیست مورد ارزیابی قرار گیرد.
همانطور که متوجه شدید نیروهای زیادی به طور مداوم به دندان‌های وارد شده و بدون اینکه ما متوجه شویم باعث حرکت و جابجایی آن‌ها می‌شوند. حرکت دندان در ارتودنسی یکی از عواملی است که باعث تغییر در جای دندان ها می‌شود. در این پروسه با اعمال نیروی کنترل شده و جابجایی دندانها در جهت مشخص، می‌توان وضعیت دندانها را از حالت کج و بهم ریخته به حالت صاف و مرتب تغییر داد.
به طور کلی زمان حرکت دندان در ارتودنسی به عوامل متعددی بستگی دارد. هرچه سن بیمار کمتر و شدت ناهنجاری دندانها خفیف‌تر باشد دوره ارتودنسی کوتاه‌تر خواهد بود.
