کج بودن دندان ها و عدم هماهنگی آن‌ها مشکل بسیار شایعی در میان افراد مختلف است. هم در کودکان و هم در افراد بالغ و بزرگسال این مشکل دیده میشود. دندان هایی که به طور کامل و متناسب با هم مطابقت ندارند و یا به صورت ساده تر، ناصاف هستند از جذابیت دندان های شما کم خواهند کرد.
اگر از ظاهر دندان های خود و در نتیجه ظاهر لبخند خود راضی نیستید، یا اگر کج بودن دندان های شما مشکلات سلامتی یا گفتاری را برایتان ایجاد می کند، می توانید آن ها را صاف کرده و صاحب لبخندی تاثیرگذار و زیبا باشید. در این مقاله با علل اصلی کج و ناصاف بودن دندان ها و همچنین نحوه تصحیح حالت دندان ها به منظور صاف کردن دندان بیشتر آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
چه عواملی باعث ایجاد دندان های کج می شود؟
هم دندانهای شیری و هم دندانهای دائمی قابلیت کج شدن به مرور زمان را دارند. در کودکان به دلیل کمبود فضا یا کوچک بودن فک های بالا و پایین فضای کافی برای رشد دندان ها وجود ندارد. بنابریان دندان از مسیرهای نامتعارف بیرون آمده و به شکل نامناسبی به رشد خود ادامه می‌دهند.
داشتن برخی از عادات نامناسب مثل مکیدن انگشت یا وسایل و اسباب بازی ها در سنین کودکی می تواند باعث کج شدن دندان شیری در کودک شوند. وراثت و ژنتیک نیز ممکن است نقشی در کج بودن دندان داشته باشند.
داشتن دندان های شیری کج به این معنا نیست که کودک شما دارای دندانهای دائمی کجی خواهد شد. با این حال، اگر فضای کافی برای رشد دنداند در اختیار نباشد باید منتظر کج در آمدن دندان های دائمی کودک خود باشید.
سایر مواردی که میتوانند روی کج یا ناصاف شدن دندان ها تاثیر بگذارند عبارتند از:
اندازه فک (Jaw size)
رژیم غذایی مدرن و غذاهای نرم و فرآوری شده ای که بسیاری از افراد از آن استفاده می کنند، به جویدن کمتری نسبت به غذاهایی که اجداد اولیه ما می‌خورده اند نیاز دارد. این تغییر باعث شده است که اندازه فک بشر به مرور زمان دچار تغییر و تحولاتی شده و بصورت عمومی انسان ها امروزه فک های کوچکتری دارند. دانشمندان بر این باورند که ممکن است فک کوتاه و تکامل یافته ما، مسئول کراودینگ، نامرتبی و کج شدن دندان های ما باشد.
عادات عملکردی ضعیف (Poor myofunctional habits)
عادت های عملکردی رفتارهای تکراری هستند که بر روی عضلات یا عملکردهای دهان یا صورت تأثیر می گذارند. برخی از این عادات عبارتند از:
- مکیدن انگشت شست
- استفاده بیش از حد از پستانک یا شیشه شیر
- تماس زبان به دندان ها
- تنفس دهانی
مال اکلوژن (Malocclusion)
مال اکلوژن اشاره به نامرتب بودن دندان ها و عدم هماهنگی آن ها در فک های بالا و پایین دارد. زمانی که تراز طبیعی دندان ها و فک ها به هم بریزد اصطلاحا میگویند که شخص دچار مال اکلوژن است.
رایج ترین انواع مال اکلوژن شامل اوربایت و اندربایت است. اگر شما اوربایت داشته باشید، دندانهای جلوی در فک فوقانی شما با فاصله نسبتا زیادی از دندان های جلویی در فک پایین شما جلو می‌زنند. و چنانچه آندربایت داشته باشید، این قضیه برعکس خواهد بود و دندان های فک پایینی شما جلوتر از فک بالایی شما قرار خواهند گرفت.
ژنتیک و وراثت (Genetics and heredity)
اگر یکی از والدین شما یا هر دوی آن‌ها داری دندان های کج و شلوغ هستند، به احتمال زیاد شما نیز از این مشکل رنج خواهید برد. در صورت به ارث بردن کجی دندان ها، حتی ممکن است شما نسبت به والدین خود بیشتر مشکل کج بودن دندان داشته باشید.
مراقبت ضعیف از دندان (Poor dental care)
زمانی که شما به صورت مرتب به یک دندانپزشک مراجعه کنید، تمام مشکلات احتمالی دندان های شما در اسرع وقت تشخیص داده خواهد شد. و درمان آن ها نیز به راحتی در همان ابتدای ظاهر شدن حل خواهند شد. اما چنانچه به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت ندهید و به دندانپزشک مراجعه نکنید، باید شاهد بروز مشکلات دندانی متعددی در آینده باشید.
تغذیه ضعیف (Poor nutrition)
داشتن تغذیه ضعیف، به ویژه در کودکان، می تواند منجر به پوسیدگی دندان ها و رشد ضعیف آن ها شود. تمام این مشکلات میتواند منجر به کج در آمدن دندان های کودکان شما شود.
آسیب دیدگی صورت (Facial injury)
وارد شدن ضربه به صورت یا دهان می تواند دندان‌ها را از جای خود حرکت دهد و در نتیجه باعث کچ شدن یک یا چند دندان شود.
مشکلات و عوارض ناشی از کج شدن دندان ها
در بعضی موارد دندانهای کج میتوانند بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، دندانهای ناهماهنگ و صاف ممکن است بر توانایی جویدن شما اثر بگذارند و هر بار که غذا می‌خورید باعث بروز درد در دهان شما شود.
بعلاوه، ممکن است برخی از افراد با توجه به زشت یا نامرتب بودن فرم دندان ها از باز کردن دهان خود یا لبخند زدن خجالت بکشند. سایر معضلاتی که میتوانند ناشی از کج بودن دندان باشند عبارتند از:
- بیماری پریودنتال: زمانی که دندان ها ناصاف باشند تمیز کردن بین آن ها کار سختی است. این وضعیت میتواند به پوسیدگی دندان و بیماری لثه منجر شود. در صورت عدم درمان، التهاب لثه می تواند منجر به پریودنتیت شود. پریودنتیت یک عفونت جدی است که می تواند باعث آسیب به استخوان ها و دندان ها شود.
- مشکل در جویدن غذا: دندانهای کج همچنین می توانند در روند جویدن غذا اختلال ایجاد کنند که این مشکل ممکن است باعث بروز مشکلات در هضم غذا شود.
- سایش بیش از حد: کج بودن دندان همچنین می تواند باعث ساییدگی دندان ها به هم شود. در برخی مواقع ممکن است زبان، لب و یا لپ های خود را گاز بگیرید.
- مشکلات گفتاری: اگر دندانهای شما در موقعیت نادرستی قرار داشته باشند، میتوانند در نحوه بیان و ادای برخی کلمات و حروف مشکلاتی برای شما پیش بیاورند.
- کاهش اعتماد به نفس: نارضایتی از ظاهر صورت خود میتواند منجر به احساس عدم اعتماد به نفس در شما و درنتیجه اجتماع گریزیتان شود.
علت کج شدن دندان در بزرگسالی
از آن جایی که در بزرگسالی تقریبا روند رشد ثابت بوده، بنابراین اگر فردی دندانهای صافی داشته باشد به ندرت شرایط آن را تغییر مي‌دهد. البته نمی‌توان گفت که هیچ عاملی در بزرگسالی نمی‌تواند باعث کج شدن دندان‌ها شود. در زیر به برخی از این دلایل اشاره می‌کنیم:
- ضربه فیزیکی
وارد شدن ضربات فیزیکی میتوانند دندانهای دائمی را خرد کرده یا آن‌ها را کج کنند. بنابراین اگر علاقمند به ورزش‌های تهاجمی و رزمی هستید، حتما از محافظ دندان و کلاه استفاده کنید.
- بیماری شدید
ابتلا به بیماری‌های شدید با درمان‌های جدی ممکن است باعث تحلیل دندان‌ها یا لثه شود. در این صورت ظاهر صاف و مرتب دندان‌ها حتی در بزرگسالی تغییر می‌کند. همچنین تغییرات شدید هورمونی نیز میتواند لثه را تحلیل ببرد.
- کشیدن دندان عقل
کشیدن دندان عقل در مواردی باعث کج شدن دیگر دندان‌ها میشود. دلیل این مساله باز شدن فضای اضافی برای دندان‌ها بوده که منجر به کجی و تغییر حالت میشود. البته گاهی هم نکشیدن دندان عقل باعث کج شدن دندان‌ها میشود. تصمیم نهایی را باید پزشک متخصص بگیرد.
- بالا رفتن سن
معمولا روند طبیعی بالا رفتن سن در موارد بسیاری منجر به تحلیل لثه و کج شدن دندان‌ها میشود. احتمالا مشاهده کرده باشید که بسیاری از افراد کهنسال، دندانهای مصنوعی دارند که به دلیل خراب شدن دندانهای طبیعی فرد است.
علت کج درآمدن دندان دائمی کودک
ممکن است برخی از کودکان دندانهای شیری مرتب و صافی داشته اما دندانهای دائمی آن‌ها کج رشد کند. برعکس این موضوع ممکن است رخ بدهد. در این قسمت درباره دلایل کج درآمدن دندان دائمی کودک صحبت می‌کنیم.
- آسیب به فک و لثه
کودکان در بیشتر مواقع بازیگوش و کنجکاو هستند. به همین دلیل ممکن است در سنین پایین علاقه داشته باشند تا اسباب بازی‌ها را داخل دهان خود ببرند. با گاز زدن برخی از اسباب بازی‌ها و لوازم مختلف، آسیب‌های جدی به فک و لثه وارد میشود. این آسیب‌ها بعدا خود را هنگام رشد دندان دائمی کودک نشان می‌دهد.
- تعذیه نامناسب
همچنین اگر کودک تغذیه مناسبی در دوران رشد نداشته باشد، دندان‌هایش کج میشود. البته این اتفاق حتمی نیست اما معمولا سوء تغذیه باعث ضعیف شدن فک و دندان‌ها میشود. نباید فراموش کنیم که اغلب کودکان هنگام لق شدن دندان شیری، به آن ربان می‌زنند. این مساله منجر به کج شدن دندانهای دائمی میشود.
- عدم استفاده از مسواک
عدم استفاده مداوم و روزانه از مسواک، کوچک بودن فک و زود کشیدن دندانهای شیری باعث کج درآمدن دندانهای دائمی میشود. والدین برای اینکه از کج شدن دندانهای دائمی جلوگیری کنند، لازم است تا به طور مداوم به یک دندان پزشک کودک مراجعه کنند. چکاپ‌های دائمی باعث میشود تا مشکلات دهان و دندان به سرعت مشخص و درمان شود.
علت کج درآمدن دندان شیری نوزاد
با اینکه کج درآمدن دندان شیری نوزاد چندان موضوع مهمی نیست، با این حال برخی از والدین نسبت به این اتفاق حساس هستند. دلیل اینکه کج شدن دندانهای شیری اهمیت ندارد این است که بعد از مدتی می‌افتند. علاوه بر این، به دلیل رشد کودک در سنین 3 تا 6 سالگی، موقعیت دندانهای شیری به مرور زمان تغییر می‌کند.
ژنتیک
عوامل مختلفی در کج درآمدن دندان شیری نوزاد تاثیر دارند که مهم‌ترین آن، ژنتیک است. اگر یک یا هر دو والد کودک، فک کوچک و دندانهای نامرتبی داشته باشند این احتمال وجود دارد که دندانهای نوزاد کج رشد کند. همچنین اگر فک به صورت ژنتیکی نامتقارن باشد، احتمالا در رشد دندانهای شیری تاثیر منفی می‌گذارد.
مکیدن انگشتان یا پستانک
علاوه بر این مکیدن پستانک یا انگشتان دست میتوانند روی تغییر فرم دندانهای نوزاد تاثیر گذارند. بنابراین اگر کودک شما در آستانه دندان درآوردن بوده، باید با پزشک متخصص درباره کاهش استفاده از پستانک مشورت کنید.
علت کج شدن ریشه دندان
کج شدن ریشه دندان‌ها، مشکلی بوده که باید برطرف شود. اگر مینای دندان کج شده باشد، راهکارهایی برای صاف کردن ظاهر آن وجود دارد. با این حال کج شدن ریشه، باید به شکل جدی‌تری مورد بررسی قرار بگیرد. دلایل مختلفی برای این مشکل وجود دارد:
- وراثت: شاید بتوان گفت اصلی‌ترین دلیلی که در کودکی یا بزرگسالی ریشه دندان کج میشود، ژنتیک باشد. نه تنها در مورد دندان، بلکه در بسیاری از تغییرات فیزیکی بدن؛ نقش ژنتیک از هر چیزی مهم‌تر است.
- ترمیم نادرست: به علاوه اگر دندان‌ها به شکل نادرستی روکش یا ترمیم شوند میتوانند به ریشه فشار وارد کنند. سپس در اثر گذر زمان، ریشه دندان‌ها کج میشود.
- عدم جراحی دندان عقل: بسیاری از دندانپزشکان معتقد هستند که در سنین نوجوانی که دندان عقل جراحی یا کشیده شود. دلیل اصرار به این کار، وارد کردن فشار به ریشه دندانهای مجاور است. بنابراین اگر فرد دندان‌هایش را ارتودنسی کرده باشد، باز احتمال کج شدن ریشه وجود دارد.
- بروز تروما در دهان: اگر از دندانهای خود به خوبی مراقبت کنید، دچار بیماری‌های عفونی نشوید؛ باز هم یک تصادف میتواند باعث بروز تروما در فک و دهان شود. با همه این موارد، راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توان دندان کج را اصلاح کرد.
در ادامه درباره روش‌های اصلاح دندان کج صحبت می‌کنیم.
روش های اصلاح دندان کج
اولین قدم برای اصلاح دندان کج، مشورت با یک دندانپزشک است. با معاینه و مشاهده عکس رادیولوژی دندان‌ها، دندانپزشک میتواند درباره روش های اصلاح تصمیم‌گیری کند. در برخی از فک‌ها به دلیل تحلیل دائمی لثه، امکان استفاده از روش‌هایی مانند ارتودنسی وجود ندارد. با این حال روش‌های جایگزین دیگری وجود دارد که باید توسط متخصص تایید شود.
کشیدن دندان‌ها
کشیدن دندانهای اضافی مانند دندان عقل میتواند یک روش مناسب برای اصلاح دندانهای کج باشد. البته برای اثربخشی مناسب، این کار باید در زمان مناسب که معمولا نوجوانی بوده انجام شود. اگر فک فضای کافی برای رشد دندان‌ها داشته باشد، با کشیدن دندانهای عقل ممکن است هیچکدام از دندان‌ها کج نشوند.
ارتودنسی دندان‌ها
یکی از روش‌های مرسوم برای مرتب کردن دندان‌ها، ارتودنسی است. دو روش مهم برای ارتودنسی وجود دارد که شامل متحرک و ثابت میشود. با توجه به اینکه شدت کج بودن دندان‌ها چقدر بوده و چقدر زمان برای صاف کردن آن‌ها نیاز است، دندانپزشک روش مناسب را انتخاب می‌کند. ارتودنسی را می‌توان در زمان نوجوانی و در بزرگسالی انجام داد. فقط ممکن است اصلاح دندانهای کج در بزرگسالی کمی زمان بیشتری نیاز داشته باشد.
اینویزیلاین دندان‌ها
یک روش دیگر مشابه ارتودنسی، اینویزیلاین بوده که پلاستیکی شفاف است. با استفاده از این روش می‌توان دندانهای کج را اصلاح کرد. مزیتی که این روش نسبت به ارتودنسی فلزی دارد این است که ظاهر آن کاملا شفاف است.
روکش دندان‌ها
گاهی اوقات همه دندان‌ها مشکل ندارند، بلکه تنها یک یا دو دندان کج هستند. در این مواقع از روکش دندان استفاده میشود. معمولا از روکش برای پوشاندن فاصله بین دندان‌ها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال افرادی که دندانهای جلوشان فاصله دارد، با روکش میتوانند به راحتی این مشکل را برطرف کنند.
ایمپلنت دندان‌ها
ایمپلنت یک روش دیگر برای اصلاح کجی دندان‌ها است اما به افرادی که دندانهای سالمی دارند، توصیه نمی‌شود. بلکه این روش برای افرادی مناسب بوده که در حال حاضر دندانهای کج و خرابی دارند. اگر امکان ترمیم دندان وجود نداشته باشد، ایمپلنت یک روش مناسب خواهد بود.
ونیر دندان‌ها
ونیر یا روکش دندان‌ها تنها برای مواردی جوابگو است که کج بودن دندان‌ها جزئی و ظاهری هستند. باید در نظر داشته باشید که روش‌هایی مانند کامپوزیت و لمینیت نمی‌توانند دندان‌ها را از ریشه صاف کنند.
بهترین روش صاف کردن دندان کج
ممکن است با همه این توضیحات، این سوال برای شما پیش آمده باشد که بهترین روش برای صاف کردن دندان کج چیست. در پاسخ باید بگوییم که بهترین روش کاملا به شرایط مراجعه کننده و نظر دندانپزشک بستگی دارد.
گاهی اوقات، دندانپزشک بهترین روش برای صاف کردن دندانهای کج را ارتودنسی معرفی می‌کند. این در حالی بوده که گاهی تنها با کشیدن یک یا دو دندان، می‌توان کج بودن جزئی دندان‌ها را اصلاح کرد. در این زمینه حتما باید قبل از تصمیم‌گیری با پزشک متخصص مشورت کرد.
سوالات متداول
- ایا دندان کج درست میشود؟
راه‌های مختلفی از جمله ارتودنسی وجود دارد که باعث درست شدن دندانهای کج میشود.
- چرا دندان بچه کج در میاد؟
علل مختلفی از جمله ژنتیک، مکیدن پستانک و انگشت‌ها، تغذیه نامناسب و کوچک بودن فک میتواند باعث کج شدن دندانهای بچه شود.
- ایا دندان عقل باعث کج شدن دندان میشود؟
اگر دندان عقل به ریشه دیگر دندان‌ها فشار وارد کند، میتواند باعث کج شدن آن‌ها شود.
- آیا زبان زدن باعث کج شدن دندان میشود؟
زبان زدن و به صورت کلی فشار آوردن به دندانهای در حال رشد به کج شدن دندان‌ها منجر میشود.
- برای اصلاح کجی جزئی دندان، ارتودنسی بهتر است یا ونیر؟
اگر ریشه دندان صاف بوده و تنها صدف آن کمی کج است، ونیر انتخاب بهتری است. با این حال تصمیم نهایی را باید دندانپزشک بعد از مشاهده دندانهای شما بگیرد.
