یکی از چالشهایی که پای خیلی از افراد را به دندانپزشکی باز میکند، کشیدن دندان عقل است. مشکلات دندان عقل میتواند بر روی بهداشت و سلامت دهان و دندان و حتی زیبایی افراد تاثیر زیادی بگذارد.
در این مقاله به چالشها، فرایند و سوالات مهمی مانند چرا دندان عقل را باید کشید، پاسخ میدهیم. قبل از آن، به ارائه توضیحی کوتاه در رابطه با دندان عقل میپردازیم.
فهرست مطالب
دندان عقل کجای دهان قرار دارد؟
دندان عقل یا سوم، در قسمت پشتی دندانهای فک بالا و پایین قرار دارد. این دندانها آخرین دندانهایی هستند که در دهان ظاهر میشوند، و سن بروز آنها معمولا بعد از ۱۷ سالگی است.
هر فرد چهار دندان عقل دارد که دو دندان در دو طرف فک بالا و دو دندان در دو طرف فک پایین قرار میگیرد.
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل نهفته به دندانی گفته میشود که در موقعیت نامناسبی گیر کرده است و نمیتواند به شکل درستی رشد کند. این وضعیت معمولا زمانی اتفاق میافتد که فضای کافی برای بیرون آمدن دندان عقل در دهان وجود نداشته باشد.
دندان نهفته عقل، ممکن است منجر به مشکلاتی مانند درد، ورم، عفونت، درد لثه یا فشار به دندانهای اطراف شود. در برخی مواقع برای خارج کردن دندان سوم، به مداخله دندانپزشک نیاز پیدا میکنیم.
چرا باید دندان عقل را کشید؟
دلایل مختلفی برای کشیدن دندان عقل بالا و پایین وجود دارد. ممکن است به دلیل فضای محدود در فک، دندان عقل موجب بهم ریختگی ردیف دندان های دیگر نیز شود. همچنین نهفته بودن این دندان موجب آبسه لثه، ایجاد عفونت های مکرر در دهان و درد برای افراد میشود.
گاهی نیز ممکن است کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی لازم باشد؛ در نهایت لازم است که این تصمیم توسط دندانپزشک گرفته شود. در ادامه به برخی از دلایل اصلی کشیدن دندان عقل اشاره میکنیم:
- فضای محدود در دهان
- نهفته شدن دندان عقل
- درد و عفونت مکرر برای بیمار
- آسیب رساندن به دندان های کناری
- بهداشت ضعیف دندان عقل به دلیل در دسترس نبودن
- ایجاد کیست های دندانی
- بروز عارضه شلوغی دندان
فضای محدود در دهان
در دهان بسیاری از افراد، فضای کافی برای درست رشد دندان عقل وجود ندارد. نبود فضای کافی باعث میشود که با رشد دندان های عقل بیمار دچار عارضه شلوغی دندان ها در دهان شده و یا به صورت دوره ای با عفونت لثه مواجه شود.
نبود فضای کافی برای رشد دندان عقل، مابقی دندان ها را از ردیف منظم خود خارج کرده و موجب بروز پوسیدگی سایر دندان های نیز میشود.
دندان عقل نهفته
اگر دندان عقل بهطور کامل و درست، در دهان فرد ظاهر نشود، ممکن است مشکلات مختلفی مانند درد، ورم، عفونت و برخورد با دندانهای کناری را به وجود آورد.
معمولا دندانپزشک در این مواقع برای درمان عفونت دندان و سایر مشکلات، گزینه جراحی را پیشنهاد میدهد.
درد و عفونت
یکی از مهمترین و ملموسترین پاسخها به سوال چرا باید دندان عقل را کشید، احساس درد است. همانطور که گفتیم دندان عقل ممکن است باعث ایجاد عفونت و درد لثه و دندان شود؛ به خصوص هنگامی که به صورت نهفته رشد میکند.
آسیب به دندانهای اطراف
دندان سوم یا همان عقل، در صورتی که فضای کافی نداشته باشد، با هم ریختن نظم دندان ها و فشردگی زیاد دندان ها در فک به یکدیگر باعث به خطر افتادن سلامت دندانهای همسایه میشود و پوسیدگی میشود.
دسترسی سخت برای رعایت بهداشت
دسترسی به دندان عقل به دلیل موقعیتی که دارد، دشوار است و همین موضوع رسیدگی به بهداشت و تمیزی آن را مشکل میکند. این مسئله ممکن است باعث تجمع پلاکها و در نتیجه مشکلات دهانی شود.
عدم رعایت بهداشت کامل دندان عقل نه تنها این دندان را پوسیده میکند بلکه احتمال اینکه این پوسیدگی به سرعت به سایر دندان ها نیز منتقل شود بسیار است.
کیست دندان عقل
دیگر دلیل کشدن دندان عقل، ایجاد کیست است. زمانی که دندان عقل نمیتواند به درستی رشد کرده و در فضای دهان قرار بگیرد، با زاویه نادرستی از لثه بیرون زده و فشار اضافی ایجاد میکند. این فشار منجر به تشکیل توده کیستی (کیسه پر از مایع) در پشت دندان میشود که به آن کیست دندان عقل میگویند.
کیست یکی از مشکلات جدی دندان عقل است که با علائمی مانند درد و تورم در ناحیه دندان عقل، فشار در ناحیه فکی، خونریزی لثه، عفونت حاد، حتی تورم و آبسه در گردن همراه است. بهترین راه برای جلوگیری از تشکیل کیست و درمان آن کشیدن دندان عقل است.
شلوغی دندان ها
دندان عقل چرا باید کشیده شود؟ اگر فضای کافی در قوس فک برای قرارگیری صحیح همه دندانها در کنار هم وجود نداشته باشد، نظم و هماهنگی دندانها بهم ریخته و فرد دچار شلوغی یا ازدحام دندان میشود.
در صورتی که دندانپزشک علت شلوغی دندانها را وجود دندان عقل و فشاری که این دندان به دندانهای مجاور وارد میکند تشخیص دهد، چارهای جز کشیدن دندان عقل وجود ندارد. گاهی نیز به منظور ایجاد فضای کافی در فک برای جابجایی دندانها، قبل از درمان ارتودنسی دندان عقل کشیده باید کشیده شود.
آیا کشیدن دندان عقل پایین و بالا ضروری است؟
آیا دندان عقل را باید کشید؟ پاسخ به این سوال به وضعیت دندان عقل بستگی دارد. درصورتی که دندان عقل بالا و پایین شرایط زیر را داشته باشد نیازی به کشیدن یا جراحی آن وجود ندارد:
- دندان عقل کاملا سالم باشد.
- دندانهای عقل بالا و پایین کاملا روبروی هم بوده و نقش موثری در عمل جویدن داشته باشند. اگر دندان عقل بالا یا پایین کشیده شود، دندان مقابل آن را نیز باید کشید. زیرا دندان روبرو با رویش بیش از حد مشکلاتی را در دهان به وجود میآورد.
- دندان عقل به طور کامل و با زاویه مناسب رشد کرده و در استخوان فک یا بافت لثه گیر نکرده باشد.
- دندان عقل فشار و آسیبی به دندانهای دیگر وارد نمیکند.
- به راحتی بتوان آن را مسواک زد و نخ دندان کشید
اگر دندان عقل هریک از شرایط گفته شده را نداشته باشد فارغ از اینکه در فک بالا قرار دارد یا فک پایین، بهتر است کشیده شود.
درد بعد از کشیدن دندان عقل چقدر طول میکشد؟
درد بعد از کشیدن دندان عقل همانند سایر دندانها است، مگر در موارد خاص که شدت درد ممکن است کمی بیشتر باشد. احساس درد و ناراحتی بعد از کشیدن دندان حدود 24 تا 48 ساعت ادامه دارد و به مرور بهبود مییابد.
به طوری که بعد از 3 تا 4 روز درد به طور کامل از بین خواهد رفت. در مورد کشیدن یا جراحی دندان عقل نهفته درد ممکن است تا 1 هفته طول بکشد.
اقدامات لازم قبل از کشیدن دندان عقل
در صورت نیاز به کشیدن یا جراحی دندان عقل به دندانپزشک یا جراح خود مراجعه کنید تا اقدامات لازم قبل از کشیدن دندان را برای شما توضیح دهد. همچنین میتوانید سوالات خود در مورد داروهای مصرفی، نحوه خارج کردن دندان، روند درمان و بهبودی را با او در میان بگذارید.
توصیه میشود قبل از تاریخ مراجعه برای کشیدن دندان عقل، موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
- تهیه عکس رادیوگرافی برای تعیین موقعیت دندانها و ساختارهای اطراف، برنامهریزی کشیدن دندان و ارزیابی عوارض احتمالی
- مشورت با دندانپزشک در مورد ابتلا به بیماریهای زمینهای و مصرف داروهای خاص مانند مشکلات قلبی، نقص سیستم ایمنی، بیماری کبد، دیابت و غیره
- مرخصی از کار یا تحصیل برای بعد از کشیدن دندان عقل و داشتن استراحت کافی
- اجتناب از خوردن و آشامیدن 6 تا 8 ساعت قبل از کشیدن دندان عقل برای کنترل حالت تهوع احتمالی در حین خارج کردن دندان
- عدم مصرف آسپرین به مدت 5 روز قبل از کشیدن دندان عقل برای جلوگیری از عوارض خونریزی (حتما در این مورد با پزشک خود مشورت کنید)
- اطمینان از عدم بارداری
- تهیه خوراکیها و غذاهای مناسب برای بعد از کشیدن دندان مانند بستنی، اسموتی، سوپ و غذاهای پوره شده
- پرهیز از کشیدن سیگار یا ویپ حداقل 12 ساعت قبل از کشیدن دندان عقل
- مصرف داروهای ضد التهابی و آنتی بیوتیکهای تجویز شده توسط پزشک قبل از کشیدن یا جراحی دندان
مراقبتهای لازم بعد از کشیدن دندان عقل
رعایت نکات مراقبتی پس از کشیدن دندان برای به حداقل رساندن عوارض، کم شدن درد و آرامش شما بسیار مهم است.
بهتر است که توصیههای لازم را از دندانپزشک خود بپرسید تا او با توجه به شرایط شما، نکات لازم را بگوید. با این وجود، معمولا مهمترین مراقبتهای لازم شامل موارد زیر میشود:
گاز را روی لثه خود نگه دارید
برای کنترل خونریزی پس از کشیدن دندان عقل، حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه گازی را که جراح روی لثه شما گذاشته است، روی محل جراحی نگه دارید.
از کمپرس یخ استفاده کنید
برای کاهش ورم در صورت خود، میتوانید از کمپرس یخ استفاده کنید. برای این کار یک کیسه یخ را در حولهای تمیز بپیچید، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی صورت خود «طرف دندان کشیدهشده» نگه دارید.
سپس ۲۰ دقیقه آن را برداشته و صبر کنید، و در نهایت دوباره این مراحل را تکرار کنید.
داروهای تجویزشده را مصرف کنید
داروهای مسکن یا آنتیبیوتیکهای تجویزشده را طبق دستور جراح یا دندانپزشک خود در ساعتهای گفتهشده مصرف کنید. از مصرف خودسر دارو اکیدا خودداری فرمایید.
استراحت و محدود کردن فعالیتها
پس از کشیدن دندان، حداقل تا ۲۴ ساعت استراحت و از انجام فعالیتهای سنگین خودداری کنید. فعالیت بدنی ممکن است خونریزی را افزایش دهد و روند بهبودی را به تاخیر بیندازد.
از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید
حداقل تا ۲۴ ساعت از مصرف سیگار، الکل و کافئین خودداری کنید. تمام این موارد میتوانند باعث ایجاد اختلال در فرایند بهبودی شما شوند.
برای مثال، سیگار باعث ضعیف شدن خونرسانی، ورود میکروب به بدن و در نتیجه آلوده شدن زخم شود.
رژیم غذایی مناسب را رعایت کنید
بهتر است در چند روز اول، غذاهای تند و سفت مصرف نکنید. به جای آن، میتوانید از غذاها و خوراکیهای نرم و مایع مانند سوپ، ماست، پوره سیبزمینی و اسموتی استفاده کنید.
از آنجایی که مصرف نوشیدنی با نی، باعث کنده شدن لخته خون و تاخیر روند بهبودی شما میشود، تا چند روز از نی استفاده نکنید.
بهداشت دهان را رعایت کنید
ممکن است توصیههای بهداشتی با توجه به شرایط مختلف، متفاوت باشد. به طور کلی بهتر است که پس از ۲۴ ساعت، به آرامی دهان خود را با محلول آب نمک «ترکیب نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب گرم» بشویید. همچنین در طول دوره بهبودی اولیه از دهانشویه استفاده نکنید.
از دست زدن به جای دندان خودداری کنید
از لمس محل دندان کشیدهشده با انگشتان یا زبان خودداری کنید. این کار میتواند منجر به ورود باکتری و تحریک زخم شود.
با دندانپزشک خود تماس بگیرید
اگر میزان درد، خونریزی، ورم و سایر علائم شما غیرعادی یا بسیار شدید بود، حتما با دکتر خود تماس بگیرید.
در نهایت فراموش نکنید که روند بهبودی هر فرد ممکن است متفاوت باشد، بنابراین؛ پیروی از دستورالعملهای خاص دندانپزشکتان ضروری است.
مراحل کشیدن دندان عقل به چه صورت است؟
برای کشیدن دندان عقل بالا و پایین، لازم است که در مرحله اول به دندانپزشک مراجعه کنید. پس از گرفتن رادیوگرافی «عکس از دندان»، دندانپزشک با توجه به شرایط شما، بهترین راهحل را پیشنهاد میکند.
برای خارج کردن دندان عقل، معمولا دو راه وجود دارد: کشیدن دندان و جراحی دندان عقل. در ادامه هر کدام را بررسی میکنیم تا تفاوت جراحی و کشیدن دندان عقل را متوجه شوید.
برای کشیدن عادی دندان عقل، مراحل زیر را باید طی کنید:
- بررسی رادیوگرافی توسط دندانپزشک
- ضدعفونی محل کشیدن
- بیحس کردن دندان و لثه
- تقسیم کردن دندان به قطعات کوچکتر برای کشیدن آسانتر «در صورت لزوم»
- خارج کردن دندان
- ضدعفونی کردن محل کشیدن
- بخیه زدن «در صورت لزوم»
- قرار دادن گاز استریل روی لثه
جراحی دندان عقل چگونه است؟
جراحی دندان عقل راه دومی است که برای خارج کردن دندان به کار گرفته میشود. اگر به روش معمولی نتوانند دندان را بکشند، مجبور به جراحی میشوند.
مراحل جراحی دندان عقل تفاوت زیادی با کشیدن ساده ندارند. در حقیقت مهمترین تفاوت آن، برش دادن لثه و گاهی استخوان فک، برای خارج کردن دندان است. اگر داروی خاصی مصرف میکنید، قبل از جراحی نام آن را به پزشک خود بگویید.
عوارض نکشیدن دندان عقل
از آنجایی که کشیدن این دندان نسبت به دندانهای دیگر، درد و چالشهای بیشتری دارد، عوارض نکشیدن آن برای بسیاری از افراد سوال است. عوارض نکشیدن دندان سوم عبارت است از:
- عفونت لثه
- پوسیدگی دندان
- احساس درد
- ایجاد کیست و آبسه در دهان و دندان
- کج شدن دندانها
- آسیب دیدن دندانهای همسایه
عوارض کشیدن دندان عقل
اگر خارج کردن دندان را به دندانپزشک و جراح ماهر و کاربلد بسپارید، هیچ عوارضی را تجربه نخواهید کرد. با این وجود، عوارض احتمالی کشیدن این دندان شامل موارد زیر میشوند:
- احساس درد با وجود استفاده از مسکنها
- متوقف نشدن خونریزی پس از ۲۴ ساعت
- ماندگار شدن بیحسی
- کنده شدن لخته و ایجاد حفره خشک
- تب
- آسیب دیدن دندانهای کناری
هر کدام از موارد بالا را تجربه کردید، لازم است به متخصص مراجعه و نسبت به درمان آن اقدام کنید.
بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل
بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل بالا و پایین ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. با این وجود، دندانپزشکان توصیه میکنند که در بازه ۱۷ تا ۲۵ سالگی، برای ارزیابی وضعیت دندان عقل به متخصص مراجعه کنید.
دندانپزشک پس از مشاهده رادیوگرافی و وضعیت دندانهای عقل، درباره کشیدن یا نگهداشتن آنها تصمیم میگیرد.
هزینه کشیدن دندان عقل چطور محاسبه میشود؟
هزینه کشیدن دندان عقل به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- مهارت و تخصص دندانپزشک
- موقعیت دندان
- میزان پیچیدگی فرایند کشیدن
- موقعیت مکانی مطب دندانپزشک
- میزان پوشش بیمه درمانی
بعد از کشیدن دندان عقل چه بخوریم؟
پس از خارج کردن دندان عقل، لازم است به توصیههای پزشک خود در رابطه با رژیم غذایی عمل کنید. به طور کلی بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
- غذاهای مایع و نرم بخورید. مانند پودینگ، سوپ، غذاهای مخصوص کودکان و …
- برای کاهش التهاب و ورم، خوراکیهای سرد و یخ مصرف کنید. مانند بستنی، ماست و …
- از مصرف غذاهای تند و پر از ادویه اجتناب کنید.
- از طرف مقابل دندان کشیدهشده، بخورید.
- از نی استفاده نکنید.
- از مصرف غذاهای مکیدنی خودداری کنید.
سوالات متداول
در ادامه بیشتر به پرسش های شما پیرامون علت کشیدن ندان عقل، پاسخ میدهیم
کشیدن دندان عقل بالا راحتتر است یا پایین؟
فک پایین قدرت و استحکام بیشتری نسبت به فک بالا دارد؛ به همین دلیل کشیدن دندانهای عقل پایین سختتر از دندانهای بالایی است. البته این موضوع به عوامل دیگری، مانند جهت رشد آنها در دهان فرد نیز بستگی دارد.
کشیدن دندان عقل، چه تاثیری بر صورت میگذارد؟
خارج کردن دندان عقل باعث ایجاد التهاب و ورم در یک طرف صورت شما میشود، اما جای نگرانی نیست. تاثیر کشیدن دندان عقل به صورت موقت است، و بعد از چند روز به طور کامل خوب میشود.
کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی چه اهمیتی دارد؟
اگر قصد انجام ارتودنسی دارید، بهتر است قبل از شروع درمان، دندانهای عقل خود را بکشید. کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی به دلایل مختلفی از جمله ایجاد فضای کافی در دهان، جلوگیری از عفونت، فشار و ارتودنسیهای دیگر انجام میشود.
دندان عقل یا سوم، آخرین دندانی است که در بزرگسالی ظاهر میشود و در بسیاری مواقع، به کشیدن و جراحی نیاز پیدا میکند. از جمله دلایل اینکه چرا دندان عقل را باید کشید، میتوان به نبود فضای کافی در دهان، ایجاد درد و عفونت، نهفتگی دندان و آسیب به دندانهای اطراف اشاره کرد.
پس از کشیدن دندان عقل بالا و پایین، لازم است به نکات مراقبتی مانند استفاده از گاز و کمپرس یخ، استراحت کردن، مصرف دقیق داروهای تجویزشده و رعایت رژیم غذایی عمل کرد. در پایان، تاکید میکنیم پیروی از توصیههای دندانپزشک در پروسه کشیدن دندان عقل امری ضروری است.