مال اکلوژن دندان ها (Malocclusion) به مشکلات مربوط به عدم هماهنگی و عدم تراز دندان ها گفته می‌شود. مال‌اکلوژن دندان میتواند منجر به بروز عوارض جدی در سلامت دهان و دندان شود. زمانی که دندان ها در موقعیتی به غیر از حالت طبیعی قرار داشته باشند، نمی‌توانند عملکرد و نقش خود را به درستی انجام دهند. بنابراین لازم است که برای محافظت از سلامت کلی دهان و دندان، در مورد این مسئله و نحوه درمان آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فهرست مطالب
اکلوژن دندان چیست؟
اکلوژن یا (Occlusion) اصطلاحی است که به تراز دندان ها با هم در یک وضعیت طبیعی اشاره دارد. در حالت ایده آل، دندان های شما باید به راحتی و بدون هیچ شلوغی، انحراف، فاصله و یا چرخشی در کنار هم قرار گرفته باشند. علاوه بر این، باید دندان‌های فک فوقانی و جلویی شما در حالت طبیعی کمی از دندان های فک پایینی شما جلوتر باشد. و مقداری روی دندان های فک پایینی را می‌پوشانند. زمانی که دهان خود را می‌بندید، دندان های هر دو فک باید بدون هیچ مشکل و یا فشاری روی هم قرار بگیرند. به هر وضعیتی غیر از این، مال‌اکلوژن گفته می‌شود.
چه عواملی باعث ایجاد مال اکلوژن می شود؟
مال‌اکلوژن معمولاً یک وضعیت ارثی است. این بدان معنی است که می‌توان آن را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرد. اما عوامل دیگری نیز می‌توانند در شکل گیری این وضعیت دخیل باشند. به طور معمول برخی شرایط یا عادات وجود دارد که ممکن است شکل و ساختار فک را تغییر دهد. برخی از این شرایط عبارتند از:
- مشکلات شکاف لب و کام
- استفاده مکرر از پستونک بعد از سن 3 سالگی
- استفاده طولانی مدت از شیشه شیر
- مکیدن انگشت شست در اوایل کودکی
- تروما به صورت و فک
- بروز تومورهای دهان و یا فک
- رشد و توسعه دندان های غیر طبیعی با اشکال عجیب و یا آسیب دیده
- مراقبت ضعیف از دندان ها
- انسداد راه های هوایی
علائم مال اکلوژن چیست؟
بسته به طبقه بندی مال اکلوژن، علائم این اختلال، ممکن است ظریف و محدود و یا شدید باشد. علائم معمولی مال‌اکلوژن شامل موارد زیر است:
- عدم تراز و ناهماهنگی دندان ها
- تغییر در ظاهر صورت
- گزیدن و یا گاز گرفتن مکرر بخش داخلی لپ ها یا لب ها
- احساس ناراحتی هنگام جویدن یا گاز زدن مواد غذایی و خوراکی
- مشکلات گفتاری، از جمله سوت زدن حین صحبت کردن
- تنفس از طریق دهان به جای بینی
تشخیص و طبقه بندی انواع مال اکلوژن
مال‌اکلوژن دندان ها معمولاً از طریق معاینات معمول دندانپزشکی تشخیص داده می شود. دندانپزشک دندان های شما را معاینه می‌کند و ممکن است برای آگاهی از سطح و شدت مشکل شما، با کمک اشعه X، میزان تراز دندان های شما را نگاه کند. در صورت تشخیص مال‌اکلوژن، متخصص ارتودنسی در درجه اول، نوع آن را مشخص می‌کند، سپس شدت یا کلاس آن را نیز مشخص می‌کند.
انواع مشکلاتی که در بهم ریختگی دندان ها وجود دارد، شامل موارد زیر است:
- کراودینگ یا به هم فشردگی دندان ها
- کراس بایت دندان
- اوربایت
- آندربایت
- بهم ریختگی اپن بایت دندان
- اورجت دندان ها
- مشکلات دیپ بایت دندان
اکلوژن کلاس 1
زمانی که دندان های فوقانی شخصی، مقدار اندکی، بیشتر از حالت طبیعی جلوتر از دندان های تحتانی باشند، به این معنی خواهد بود که مال اکلوژن کلاس 1 دارد. بیشتر افرادی که مال اکلوژن دارند در این دسته قرار می‌گیرند.
مال اکلوژن کلاس 2
اگر شخصی اوربایت شدید داشته باشد در کلاس 2 قرار داده می‌شود. در اصطلاح دندانپزشکی به این وضعیت رتروگناتیسم گفته می‌شود. به این معنی که فک بالایی و دندان های آن بسیار جلوتر از فک پایینی و دندان های پایینی قرار دارند.
کلاس 3
زمانی که شخصی آندربایت شدید داشته باشد در کلاس 3 قرار می‌گیرد. در این وضعیت فک پایین بیش از حد معمولی بیرون زده است. به این حالت پروگناتیسم نیز گفته می‌شود. در کلاس سوم مشاهده می‌شود که دندان‌های فک پایینی جلوتر از دندان های فک بالایی هستند.
چگونه یک مال-اکلوژن دندان ها درمان می شود؟
بیشتر افرادی که مبتلا به مال‌اکلوژن خفیف هستند نیازی به درمان وجود ندارد. با این حال، اگر مال‌اکلوژن شما شدید باشد، ممکن است دندانپزشک عمومی، شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهد. بسته به نوع مال اکلوژن شما، متخصص ارتودنسی ممکن است درمان‌های مختلفی را به شما توصیه کند. برخی از درمان ها برای این وضعیت غیرطبیعی میتواند شامل موارد زیر باشند:
- بریس یا ارتودنسی ثابت برای اصلاح موقعیت دندان
- کشیدن دندان برای تصحیح کراودینگ و یا شلوغی دندان ها
- تغییر شکل و یا تغییر در موقعیت دندان ها
- انجام عمل جراحی برای تغییر شکل یا کوتاه کردن فک
- استفاده از سیم‌ها یا صفحات برای تثبیت موقعیت استخوان فک
انجام درمان برای ترمیم و یا از بین بردن ناهماهنگی میتواند شامل عوارضی برای شخص باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
- پوسیدگی دندان
- بروز درد یا ناراحتی
- سوزش دهان ناشی از استفاده از وسایل مانند بریس ها
- دشواری در هنگام جویدن یا صحبت کردن
چگونه می توان از بروز مال‌اکلوژن جلوگیری کرد؟
جلوگیری از این اختلال میتواند دشوار باشد. زیرا بیشتر موارد مال-اکلوژن ارثی است. والدین فرزندان خردسال، باید استفاده خردسالان خود از پستونک و شیشه شیر را محدود کنند تا به کاهش تغییرات در رشد فک کمک کند. تشخیص زودرس مال‌اکلوژن ممکن است به کاهش مدت زمان درمان و اصلاح مشکل کمک کند.
جمع بندی
درمان مناسب عدم تراز دندان‌ها در کودکان و بزرگسالان به طور معمول منجر به اصلاح مشکل می‌شود. درمان زودرس در دوران کودکی باعث کاهش مدت زمان درمان می شود و همچنین هزینه های درمان را تا حد زیادی پایین می آورد.
درمان مال اکلوژن در خصوص بزرگسالان نیز می تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد. با این حال، درمان برای بزرگسالان به طور کلی طولانی‌تر خواهد شد و هزینه های نهایی به مراتب بالاتر خواهد بود. این مشکل هرچه زودتر درمان شود نتایج نیز بهتر خواهد شد.
