حساسیت دندان یک مشکل شایع مرتبط با سلامت دهان و دندان است که هر فرد در طول زندگی ممکن است آن را تجربه کند. وقتی دندان‌های حساسی دارید، فعالیت‌های خاص مانند مسواک زدن، خوردن و آشامیدن خوراکی‌های سرد و گرم می‌تواند باعث درد کوتاه و تیز در دندان‌های شما شود.
مسلما آشنایی با علت حساسیت دندان، راه‌های پیشگیری و روش‌های درمان حساسیت دندان برای حفظ سلامت دهان و دندان‌ها و لذت بردن از یک زندگی بدون درد ضروری است.
فهرست مطالب
حساس شدن دندان چیست و چه علائمی دارد؟
حساس شدن دندان که به عنوان حساسیت بیش از حد عاج نیز شناخته می‌شود، یک مشکل رایج دندانی است که با درد یا ناراحتی موقت یک یا چند دندان در هنگام قرار گرفتن در معرض محرک‌های خاص خود را نشان می‌دهد.
این محرک‌ها می‌تواند شامل دمای سرد یا گرم خوراکی‌ها یا هوای محیط، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین یا اسیدی یا حتی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باشد. حساس شدن دندان به دلیل ساییدگی و از بین رفتن مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین آن یعنی عاج دندان اتفاق می‌افتد.
عاج حاوی کانال‌های لوله‌ای کوچکی است که مستقیما به عصب دندان منتهی می‌شود. وقتی این لوله‌ها یا حتی ریشه دندان در معرض دید قرار بگیرند، فرد حساسیت دندانی را تجربه می‌کند.
رایج‌ترین علائم حساسیت دندان عبارتند از:
- احساس درد در یک یا چند دندان بعد از خوردن غذاها یا نوشیدنی داغ یا سرد مانند چای و بستنی
- درد دندان در هنگام قرار گرفتن در هوای سرد
- دندان درد هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- درد دندان هنگام خوردن غذاها و نوشیدنی‌های ترش و اسیدی مانند پرتقال، آبلیمو و …
علت حساسیت دندان
اگر تا به حال بعد از خوردن غذاهای گرم و سرد با احساس درد و ناراحتی در دندان‌هایتان مواجه شده‌اید، ممکن است دندان‌های حساسی داشته باشید. شاید برایتان سوال باشد که علت حساس شدن دندان به سرما و گرما چیست؟ هر عاملی که باعث آسیب به مینای دندان و نمایان شدن عاج و ریشه دندان شود را می‌توان به عنوان علت حساسیت دندان به شمار آورد. از جمله:
فشار بیش از حد هنگام مسواک زدن
برای تمیز کردن دندان‌ها کافی است مسواک نرم را با حرکات ملایم عمودی و چرخشی روی سطح دندان‌ها تکان دهید. این کار برای از بین بردن پلاک، جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه کافی است و نیازی به وارد کردن فشار به دندان‌ها ندارید.
اگر با مسواک سخت مسواک می‌زنید یا در حین مسواک زدن فشار زیادی به دندان‌هایتان وارد می‌کنید، احتمال اینکه به مرور زمان حساس شدن دندان را تجربه کنید، وجود دارد.
تحلیل مینای دندان
مینا خارجی‌ترین لایه دندان است که از قسمت‌های حساس داخلی دندان محافظت می‌کند. اگر این لایه محافظ از بین برود دندان دچار حساسیت و تغییر رنگ می‌شود و در معرض خطر پوسیدگی قرار می‌گیرد.
عواملی مانند مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی و قندی، مسواک زدن شدید و تهاجمی، دندان قروچه و فشردن دندان‌ها به هم، رفلاکس اسید معده، مصرف برخی داروها و درمان‌های پزشکی موجب تحلیل مینای دندان می‌شود.
برای جلوگیری از این اتفاق، بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید، با خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک نرم دندان‌هایتان را تمیز کنید، مصرف مواد اسیدی و شیرین را محدود کرده و برای درمان رفلاکس معده اقدام کنید.
تحلیل لثه
یکی دیگر از دلایل حساسیت دندان، تحلیل لثه است. در این حالت بافت لثه که اطراف دندان را پوشانده، عقب رفته یا از بین می‌رود. در نتیجه قسمت زیادی از دندان و حتی ریشه نمایان می‌شود. بیماری پریودنتال، مسواک زدن نامناسب، بی توجهی به بهداشت دهان، تغییرات هورمونی، زمینه ژنتیکی و عادات مخربی مانند مصرف دخانیات از جمله دلایل تحلیل لثه هستند.
عقب رفتن لثه نه تنها موجب حساس شدن دندان می‌شود، بلکه احتمال پوسیدگی دندان را افزایش داده و از نظر زیبایی نیز ظاهر ناخوشایندی دارد. تحلیل لثه معمولا با رفع عوامل زمینه‌ای، استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت درمان می‌شود. اما در موارد تحلیل شدید لثه لازم است درمان‌هایی مانند پیوند لثه برای فرد انجام شود.
بیماری‌های لثه
بیماری‌های لثه یا پریودنتال که عموما به دلیل عدم توجه به بهداشت دهان و تجمع جرم و پلاک‌های باکترهایی در اطراف دندان و لثه بروز می‌کنند نیز به عنوان علت حساسیت دندان شناخته می‌شوند. شدت این بیماری از نوع خفیف شامل التهاب و قرمزی لثه تا نوع شدید و حاد یعنی عفونت، از بین رفتن بافت لثه و تحلیل استخوان فک متغیر است.
در صورت ابتلا به بیماری‌های لثه، فرد با علائمی مانند لق شدن و حساسیت زیاد دندان، تورم و قرمزی لثه، خونریزی لثه و بوی بد دهان روبرو می‌شود که باید برای درمان به دندانپزشک مراجعه کند. بیماری‌های پریودنتال اغلب با جرمگیری دندان‌ها و بهبود وضعیت بهداشت دهان و دندان درمان می‌شوند. اما در در موارد شدید ممکن است نیاز به عمل‌های جراحی باشد.
دندان قروچه
افرادی که عادت دندان قروچه دارند نیز به مرور زمان دچار حساسیت شدید دندان می‌شوند. این افراد به صورت ناخودآگاه در خواب یا هنگام استرس و عصبانیت دندان‌هایشان را به شدت به هم ساییده یا می‌فشارند. این کار باعث تحلیل تدریجی مینای دندان و آسیب دیدن تاج می‌شود.
دندان شکسته با ترک خورده
علت حساسیت دندان ممکن است شکستگی یا ترک خوردگی باشد که در اثر برخورد ضربه، فشار یا جویدن مداوم خوراکی‌های سفت ایجاد شده است.
گاهی آسیب دندانی به حدی ریز و جزئی است که به چشم نمی‌آید. اما پالپ دندان آسیب دیده و فرد حساس شدن دندان به گرما و سرما را حس می‌کند. در این مورد با ترمیم آسیب دندانی، مشکل حساسیت رفع می‌شود.
پر کردن دندان
برخی درمان‌های دندانپزشکی نیز ممکن است برای مدت کوتاهی باعث حساس شدن دندان شوند. ترمیم و پر کردن دندان پوسیده یا آسیب دیده یکی از این موارد است. پر کردن حفره پوسیده دندان می‌تواند باعث ایجاد حساسیت شود.
اما جای نگرانی نیست زیرا حساسیت دندان بعد از پر کردن طی چند هفته بهبود می‌یابد. اگر این علائم بیشتر از چند هفته طول کشید یا به مرور شدیدتر شد، لازم است به دندانپزشک خود اطلاع دهید. در این حالت احتمالا درمان ریشه برای رفع حساسیت لازم باشد. گاهی نیز با کم کرده مواد پر کننده دندان حساسیت از بین می‌رود.
بلیچینگ دندان
سفید کردن یا بلیچینگ دندان یکی دیگر اقدامات دندانپزشکی است که ممکن است حساسیت دندان را به دنبال داشته باشد. سفید کردن دندان با مواد شیمیایی بلیچینگ در مطب یا در خانه، می‌تواند با آسیب به مینای دندان باعث ایجاد حساسیت شود.
بهتر است برای از بین بردن لکه و تغییر رنگ دندان از مواد سفید کننده با اسیدیته ملایم‌تر استفاده کنید که مینای دندان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند.
درمان های کلینیکال در رفع حساس شدن دندان
اگر دندان‌های حساس شما را اذیت می‌کند و علائم آن بیش از چند هفته ادامه دارد، باید هرچه سریع‌تر به دندانپزشک خود مراجعه کنید. تا زمانی که علت حساسیت دندان رفع نشود، درد از بین نمی‌رود، فقط شدت آن کم و زیاد می‌شود.
دندانپزشک با معاینه و بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان‌ها می‌تواند علت حساسیت دندان را تشخیص داده و اقدامات درمانی مناسب برای رفع آن را انجام دهد. روش‌های دندانپزشکی و کلینیکال تنها برای تسکین درد دندان نیست، بلکه با رفع علت حساس شدن دندان، به شما کمک می‌کنند از این حس ناخوشایند کاملا نجات پیدا کنید.
در ادامه به برخی از درمان های کلینیکال حساس شدن دندان ها اشاره میکنیم:
- درمان ریشه دندان
- فییشور سیلانت
- فلوراید تراپی
- باندینگ دندان (روکش)
- محافظ دندانی
- پیوند لثه
عصب کشی یا درمان ریشه دندان
یکی از روش‌های رایج برای درمان حساسیت دندان، درمان ریشه یا عصب کشی دندان است. در این روش دندانپزشک پالپ دندان که شامل عصب‌ها و رگ‌های خونی است را کاملا خارج می‌کند تا درد ناشی از دندان های حساس رفع شود.
سیلانت
فیشور سیلانت (Fissure sealant) یا شیار پوش دندان ماده‌ای از جنس پلاستیک بی‌رنگ یا سفید هم رنگ دندان است که برای محافظت از سطوح دندانی که منافذ و شیارهای عمیق دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای درمان حساسیت دندان، دندانپزشک قسمتی از دندان که مینای آن از بین رفته را توسط سیلانت می‌پوشاند تا محرک‌ها با دندان حساس تماس مستقیم نداشته باشند.
فلوراید تراپی
فلوراید تراپی (Fluoride therapy)، درمان با فلوراید یا وارنیش فلوراید، به معنای گنجاندن فلوئور آپاتیت معدنی در مینای دندان آسیب دیده است. در این درمان، دندانپزشک برای تقویت مینای دندان و پیشگیری از پیشرفت پوسیدگی، فلوراید را به صورت موضعی یا سیستمیک به دندان می‌رساند. در نتیجه علائم دندان های حساس شده کاهش یافته و فرد دردی را احساس نمی‌کند.
روکش یا باندینگ دندان
باندینگ دندان روشی برای ترمیم آسیب دیدگی و پوسیدگی دندان است که باعث ایجاد حساسیت شده است. در روش روکش یا باندینگ، لایه از رزین کامپوزیت، روی دندان قرار می‌گیرد و با پوشش سطح دندان حساسیت آن را از بین می‌برد.
استفاده از محافظ دهانی
یک راه حل مفید برای پیشگیری و درمان حساسیت دندان در کسانی که دندان قروچه دارند، استفاده از نایت گارد یا محافظ دندانی است. برای تهیه این محافظ فرد به دندانپزشک مراجعه می‌کند و بعد از قالب گیری از دندان‌ها، یک محافظ دهانی برای او ساخته می‌شود. این محافظ با قرار گرفتن بین دندان‌ها، مانع از سایش و برخورد شدید آن‌ها می‌شود.
پیوند لثه
در صورتی که علت حساسیت دندان بیرون بودن ریشه و تحلیل لثه تشخیص داده شود، برای درمان اقداماتی مانند جراحی پیوند لثه باید صورت گیرد.
درمان خانگی رفع حساسیت دندان ها
اگر به تازگی احساس می‌کنید دندان‌هایتان با گرما و سرما یا شیرینی و غذاهای اسیدی حساس شده است، می‌توانید درمان خانگی سرد و گرم شدن دندان امتحان کنید. توجه داشته باشید، درمان خانگی حساس شدن دندان بیشتر جنبه تسکین درد و پیشگیری از بدتر شدن وضعیت را دارد و به هیچ عنوان جایگزین درمان‌های دندانپزشکی نمی‌شود.
- از خمیر دندان‌های سفید کننده استفاده نکنید.
- خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس و حاوی فلوراید را برای مسواک زدن به کار ببرید.
- از مسواک نرم استفاده کنید و به روش اصولی مسواک بزنید.
- حداقل دو نوبت مسواک زدن در شبانه روز را فراموش نکنید.
- برای مسواک زدن از آب ولرم استفاده کنید.
- مسواک خود را به طور مرتب (هر سه ماه یک بار) عوض کنید.
- بلافاصله بعد از خودن و آشامیدن (به ویژه مواد اسیدی) مسواک نزنید. حداقل یک ساعت صبر کنید.
- مصرف دخانیات، غذاها و نوشیدنی‌های قندی، اسیدی و گازدار را محدود نمایید.
- برای جلوگیری از احساس دندان درد در هواس سرد، سعی کنید دهان خود را بپوشانید.
در صورتی که احساس می‌کنید علائم حساس شدن دندان را دارید، بهتر است برای درمان و تشخیص علت حساسیت دندان به دندانپزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید در زمان نیاز به اقدامات درمانی دندانپزشکی از جمله حساسیت دندان، انتخاب یک مرکز درمانی یا کلینیک دندانپزشکی معتبر بسیار مهم است.
مرکزی که علاوه بر امکانات و تجهیزات به روز، متخصصان با تجربه‌ای نیز داشته باشد. کلینیک ایده آل با ارائه خدمات تخصصی درمانی و زیبایی دندانپزشکی آماده است تا با تشخیص صحیح و درمان درمان حساسیت دندان، زیبایی و سلامتی دندان‌ها را به شما بر گرداند. هم اکنون برای دریافت نوبت معاینه و مشاوره با ما تماس بگیرد.
