آیا تاکنون دندانتان پوسیده شده است؟ آیا می‌دانید علت پوسیدگی دندان چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که بسیاری از افراد به آن دچار می‌شوند. این مشکل می‌تواند باعث خالی شدن دندان، ایجاد درد در دندان‌ها و در موارد شدیدتر عفونت لثه شود.
پوسیدگی دندان می‌تواند به صورت سطحی آغاز شده و در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه نکردن به دندانپزشک تشدید و عمیق‌تر شود. برای درمان پوسیدگی دندان می‌توان از روش‌های خانگی، طب سنتی یا مراجعه به دندانپزشک استفاده کرد.
در ادامه با بررسی مشکل پوسیدگی دندان، علائم بروز آن، انواع پوسیدگی و روش‌های درمان و پیشگیری آن همراه ما باشید.
فهرست مطالب
پوسیدگی دندان چیست؟
در پاسخ به این پرسش که پوسیدگی دندان چیست باید به این نکته اشاره کنیم که پوسیدگی، شامل ایجاد حفره‌ای روی دندان است و منجر به به وجود آمدن دندان خراب کودکان و بزرگسالان میشود. این حفره در ابتدا کوچک است و در صورتی که درمان نشود، به مرور بزرگ‌تر میشود.
به دلیل اینکه بسیاری از پوسیدگی‌های دندان در ابتدا باعث ایجاد درد نمی‌شوند نمی‌توان به سادگی متوجه شد که مشکلی وجود دارد. به همین دلیل مراجعه‌ی منظم به دندانپزشکی می‌تواند فرد را از وجود مشکل در دندان‌هایش مطلع کند.
پوسیدگی دندان با از بین رفتن مینای دندان‌ها توسط اسید موجود در دهان ایجاد می‌شوند. در صورتی که روتین منظم بهداشت دهان و دندان را رعایت کرده و چکاپ منظم توسط دندانپزشک انجام دهید، احتمال پوسیدگی دندان‌هایتان بسیار کمتر خواهد شد.
انواع پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان بر اساس شدت و نوع آن به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی میشود. در ادامه انواع مختلف پوسیدگی دندان را شرح داده‌ایم:
- پوسیدگی سطحی: این مدل پوسیدگی اغلب در سطح و مینای دندان ایجاد شده و اغلب با پر کردن دندان برطرف میشود. علامت این پوسیدگی، حساسیت دندان به سرما و گرما است و فرد درد شدیدی را در این مرحله احساس نمی‌کند.
- پوسیدگی عمیق: در این مدل پوسیدگی، درد شدیدی وجود دارد و داخل و حتی عصب دندان‌ها هم دچار آسیب می‌شوند. درمان این مدل پوسیدگی دندان، ممکن است شامل عصب کشی و پر کردن باشد.
- پوسیدگی ریشه: این مدل پوسیدگی اغلب در افراد مسن یا افرادی که لثه‌هایشان تحلیل رفته است اتفاق می‌افتد و با درد در ریشه و تورم اطراف دندان پدیدار میشود. درمان این مدل پوسیدگی دندان شامل پر کردن دندان در قسمت ریشه و در صورت نیاز عصب کشی است.
- پوسیدگی ثانویه: این مدل پوسیدگی اغلب پس از انجام درمان‌های دندان و به دلیل عفونت یا عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد میشود. این پوسیدگی ممکن است نشانه‌های شبیه به پوسیدگی عمیق داشته باشد. درمان آن شامل ارزیابی، تمیز کردن و گاهی پر کردن مجدد ناحیه مورد نظر است.
- پوسیدگی دندان عقل: دندان‌های عقل بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی رشد می‌کنند و ممکن است به صورت نهفته باشند. خطر پوسیدگی در دندان‌های عقل نیمه نهفته بیشتر از همه‌ی انواع دیگر آن است. پوسیدگی این دندان‌ها ممکن است باعث ایجاد عفونت در دندان‌های کناری، کیست، زخم و بیماری‌های لثه شود.
- پوسیدگی دندان جلو: پوسیدگی در دندان‌های جلو هم به دلیل مصرف شیرینی و غذاهای اسیدی ایجاد میشود. پوسیدگی در این دندان‌ها به دلیل مینای نازک‌تری که دارند سریع‌تر گسترش پیدا کرده و باعث سیاه شدن دندان‌ها میشود.
علت پوسیدگی دندان
در ادامه مبحث مهم علت پوسیدگی دندان و دلایل ایجاد آن را بررسی می‌کنیم. پوسیدگی‌های دندان توسط پلاک؛ ماده‌ي جسبنده‌ای که به دندان‌ها می‌جسبد ایجاد می‌شوند. پلاک ترکیبی از باکتری، بزاق دهان، اسید و تکه‌های غذا است.
باکتری در دهان همه‌ی افراد وجود دارد و پس از خوردن خوراکی‌های شیرین، شکر آن‌ها را به اسید تبدیل می‌کند. پلاک اندکی پس از خوردن خوراکی‌های دارای شکر شکل می‌گیرد.
به همین دلیل توصیه میشود که دندان‌ها را به صورت مرتب مسواک بزنید. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند یک علت سیاه شدن دندان هم باشد.
همه‌ی افراد در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند اما برخی افراد به دلایلی که در ادامه گفته میشود، آسیب‌پذیری بیشتری دارند.
- مصرف بیش از حد خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های اسیدی و قندی
- روتین ضعیف بهداشت دهان و دندان مانند عدم استفاده‌ی روزمره از مسواک یا نخ دندان
- عدم استفاده از فلوراید به اندازه‌ي کافی
- خشکی دهان
- اختلال‌های مربوط به خوردن مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی
- بیماری رفلاکس اسید معده
پوسیدگی دندان بیشتر در دندان‌های عقب ایجاد میشود: دلیل این مساله حفره‌های موجود در این دندان‌ها است که غذا در میان آن‌ها به دام می‌افتد و علاوه بر این به دلیل دسترسی سخت‌تر، اغلب امکان مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن آن‌ها دشوارتر است.
علت پوسیدگی دندان با وجود مسواک زدن
اگر دندان‌هایتان را به صورت مرتب مسواک می‌زنید اما باز هم دچار پوسیدگی می‌شوند، باید به این نکته توجه کنید که مسواک لازم است اما کافی نیست.
علاوه بر مسواک زدن، تغذیه هم نقش حیاتی‌ای در سلامتی دندان‌ها ایفا می‌کند. غذاها و نوشیدنی‌هایی که شکر، نشاسته و اسید زیادی دارند می‌توانند مینای دندان را از بین ببرند.
علت پوسیدگی دندان از کنار لثه
گاهی اوقات پوسیدگی دندان، از کنار لثه اتفاق افتاده و ناحیه‌ی بین دندان و لثه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علت پوسیدگی دندان از کنار لثه ، مشابه همان عواملی است که سایر پوسیدگی‌های دندان را ایجاد می‌کنند. باکتری، شکر و پلاک اضافه این مدل پوسیدگی را ایجاد می‌کنند.
هنگامی که باکتری موجود در دهان، قند غذاهایی که می‌خورید را مصرف کند، اسیدی تولید می‌کند که به دندان‌ها حمله می‌کند. همین موضوع به مرور زمان به مینا و عاج دندان آسیب رسانده، حتی می‌تواند پوسیدگی عمیقی را ایجاد کند و درد لثه را هم به همراه داشته باشد.
علائم پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان بسته به شدت آسیب وارد شده به دندان می‌تواند با نشانه‌های مختلفی ظاهر شود.
برخی از افراد ممکن است در مراحل اولیه‌ی پوسیدگی دندان متوجه هیچ نشانه‌ای نشوند، اما با پیشرفت پوسیدگی فرد یکی از علائم پوسیدگی دندان که در ادامه معرفی می‌کنیم را تجربه می‌کند.
- حساسیت دندان به شکر و غذای داغ یا سرد
- درد مداوم دندان
- ایجاد لکه‌های سفید یا سیاه روی دندان
- بوی بد دهان
- خالی شدن داخل دندان
- ایجاد پوسیدگی روی دندان
- گیر کردن مداوم غذا بین دندان‌ها
- دشواری در جویدن برخی از غذاها
- ایجاد آبسه‌ي دندان منجر به درد، ورم صورت یا تب
درمان پوسیدگی دندان
اولین گام درمان پوسیدگی دندان، مراجعه به دندانپزشک و شرح علائمی است که باعث ایجاد حساسیت یا درد در دندان‌هایتان شده‌اند.
دندانپزشک پس از معاینه‌ی دندان‌هایتان می‌تواند پوسیدگی آن‌ها را تشخیص دهد. در صورتی که پوسیدگی قابل مشاهده نباشد هم ممکن است با یک عکس رادیولوژی از دندان که به آن OPG گفته میشود نسبت به تشخیص پوسیدگی دندان اقدام کند.
واقعیت امر این است که درمان پوسیدگی دندان به شدت آن بستگی دارد و بسته به شدت آن روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارند. در ادامه روش‌های مختلف درمان پوسیدگی دندان جلو و عقب را معرفی کرده‌ایم.
- درمان اولیه: در صورتی که دندانپزشک پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه‌ی آن تشخیص دهد، درمان فلوراید می‌تواند مینای دندان را نجات داده و از پوسیدگی بیشتر جلوگیری کند.
- پر کردن دندان: در این روش، دندانپزشک با استفاده از ابزار مخصوص پوسیدگی را از روی دندان برداشته و سپس جای خالی آن را با استفاده از ماده‌ای مانند نقره، طلا یا کامپوزیت پر می‌کند.
- روکش کردن: در شرایطی که درد دندان شدیدتر است، دندانپزشک با استفاده از یک کلاهک متناسب، روکش طبیعی دندان را جایگزین می‌کند. در این روش، دندانپزشک پیش از آغاز فرایند، قسمت دارای پوسیدگی را برمی‌دارد.
- درمان ریشه دندان: این درمان زمانی انجام میشود که پوسیدگی باعث از بین رفتن عصب دندان شده باشد. در درمان ریشه بافت عصب، رگ خونی و همه‌ی نواحی دچار پوسیدگی دندان برداشته شده و پس از آن در صورت وجود عفونت داروهای مورد نیاز استفاده می‌شوند. در پایان این مراحل دندان را پر کرده و ممکن است روی آن را روکش کنند.
درمان پوسیدگی دندان در خانه
پیش از مراجعه به دندانپزشک، برای درمان پوسیدگی دندان در خانه می‌توان از چند روش مختلف استفاده کرد. نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه کنید این است که راهکارهای درمان خانگی عفونت دندان باید در مراحل اولیه‌ی پوسیدگی استفاده شوند.
در صورتی که دندان دچار آبسه یا عفونت شود حتما باید به دندانپزشک مراجعه کنید و درمان خانگی جوابگو نیست.
درمان‌های خانگی شامل مسواک زدن یا شست‌و‌شوی دندان‌ها با محلول آب نمک، استفاده از جوش شیرین، عسل یا لیموترش برای مسواک زدن دندان‌ها هم جزو درمان‌ها موثر خانگی برای بهبود پوسیدگی دندان محسوب می‌شوند.
درمان پوسیدگی دندان در طب سنتی
طب سنتی هم راهکارهایی برای درمان پوسیدگی دندان ارائه کرده است. باز هم باید به این مسئله دقت داشته باشید که برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید.
راهکارهای طب سنتی به منظور پیشگیری یا برای مراحل ابتدایی پوسیدگی کاربرد دارد و پوسیدگی‌های شدید یا پیشرفته را درمان نمی‌کند. در ادامه چند مورد از راهکارهای طب سنتی برای درمان پوسیدگی دندان را معرفی کرده‌ایم.
استفاده از ریشه شیرین بیان
ریشه شیرین بیان یکی از مهار کننده‌های پوسیدگی دندان به شمار می‌رود. در رابطه با استفاده از این ماده حتما آن را به صورت طبیعی و گیاهی تهیه کرده و به صورت جویدنی مصرف کنید.
استفاده از روغن میخک
برای استفاده از روغن میخک، یک یا دو قطره از آن را با استفاده از یک پنبه به صورت مستقیم روی دندان‌ها بمالید.
استفاده از روغن پونه کوهی
روغن پونه کوهی به دلیل خواص ضد میکروبی قوی به درمان پوسیدگی دندان کمک می‌کند. برای استفاده از آن باید هر روز با اسن روغن دندان‌ها را مسواک بزنید تا روند پوسیدگی دندان کند شود.
استفاده از پوست گیاه چریش
مسواک زدن با چوب چریش یا جویدن برگ آن می‌تواند باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان را از بین برده، دندان‌ها را سفید کرده و بوی بد دهان را هم از بین ببرد.
درمان پوسیدگی دندان با مراجعه به دندانپزشک
همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم بهتر است برای تشخیص و درمان پوسیدگی دندان به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک پس از معاینه دهان و دندان و در صورت نیاز تجویز عکس رادیولوژی نسبت به درمان پوسیدگی دندان با توجه به شدت و عمق آن اقدام می‌کند.
دندانپزشک پس از تشخیص، با استفاده از روش‌هایی مانند پر کردن، روکش کردن و درمان ریشه نسبت به رفع پوسیدگی اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
سوالات متداول
در ادامه به پرتکرار ترین سوالات شما در مورد علت و درمان پوسیدگی دندان، پاسخ می‌دهیم.
آیا درمان پوسیدگی با عصب کشی همراه است؟
در صورتی که دندان پوسیده دچار عفونت شده باشد یا پوسیدگی به ریشه‌ی دندان رسیده باشد، درمان با عصب کشی همراه خواهد بود.
آیا امکان پر کردن دندان پوسیده وجود دارد
بله، بسته به شدت پوسیدگی، پر کردن دندان یکی از روش‌های درمان دندان پوسیده است.
آیا پوسیدگی دندان با لاغری ارتباط دارد؟
تاکنون ارتباطی علمی بین پوسیدگی دندان و لاغری به اثبات نرسیده است؛ اما در صورت داشتن اضافه وزن به دلیل خوردن بیشتر قند، چربی و شیرینی احتمال پوسیدگی دندان‌ها افزایش می‌یابد.
عوارض پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندان، علاوه بر تاثیر بدی که روی خود دندان دارد می‌تواند منجر به خراب شدن دندان‌های مجاور، ایجاد بوی بد دهان، عفونت‌های تنفسی، گلو درد، بیماری‌های قلبی و عروقی و حتی در شرایط بدتر منجر به مرگ شود.
بهترین راه پیشگیری از پوسیدگی دندان چیست؟
بهترین روش توقف پوسیدگی دندان، رعایت بهداشت دهان و دهان، مسواک زدن مرتب و استفاده از نخ دندان به صورت روزمره است. علاوه بر این موارد، مراجعه منظم به دندانپزشک و معاینه‌ي دندان‌ها هم جزو نکات ضروری به شمار می‌روند.
پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایع است که به راحتی با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه‌ی منظم به دندانپزشک قابل پیشگیری و درمان است. کلینیک ایده آل یکی از مراکز دندانپزشکی معتبر است که علاوه بر تمرکز بر ارتودنسی، خدمات متنوعی از جمله کامپوزیت، ایمپلنت، جراحی لثه و دندانپزشکی کودکان را هم در بالاترین سطح و کیفیت ارائه می‌دهد.
با توجه به بهره‌مندی کلینیک از متخصصین و تجهیزات درجه یک، می‌توانید چکاپ و درمان دندان‌های خود را با خیال راحت به این پزشکان سپرده و دندان‌های سالم و لبخند زیباتری داشته باشید.
