یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در سنین پایین، پوسیدگی دندان کودکان است. دندان خراب کودکان بیشترین علت مراجعه به متخصص معرفی می‌شود؛ چرا که ضخامت مینای دندان های شیری کمتر از مینای دندان های دائمی است.
کودکان معمولا از سن 6 ماهگی دندان درمی‌آورند و در سن 7 سالگی نیز دندانهای دائمی آن‌ها شروع به رشد می‌کند. در این زمان رعایت بهداشت دهان و انجام مراقبت‌های لازم از دندان‌ها ضروری است، در غیر این صورت دندان‌ها پوسیده می‌شوند. در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی علت و راه های درمان خرابی دندان کودکان بپردازیم.
پوسيدگي و دندان خراب كودكان چیست؟
Early Childhood Caries یا پوسیدگی دندان شیری از رایج‌ترین مشکلات کودکان است. در این مشکل دندانهای شیری کودک دچار پوسیدگی می‌شوند. اگر این پوسیدگی‌ها برطرف نشوند، نه تنها ظاهر ناخوشایندی را برای کودک به همراه دارند، بلکه باعث مشکلات تغذیه‌ای نیز می‌شوند.
بهترین راه برای جلوگیری از خرابی دندان کودکان این است که از زمان رویش اولین دندان شیری به طور مرتب کودک را نزد دندانپزشک برده و وضعیت دندانهای او را بررسی کنید. برای اینکه علائم دندان درآوردن نوزاد را بشناسید می‌توانید مقاله راهنما را مطالعه کنید.
پوسیدگی دندان کودکان چه علائمی دارد؟
کودکان مخصوصا در سنین پایین در صورت بروز خرابی و درد دندان نمی‌توانند با والدین حرف بزنند. اما وجود برخی از علائم می‌تواند در تشخیص دندان خراب کودکان کمک کند.
مهم‌ترین علائم دندان پوسیده کودکان به صورت زیر هستند:
- ایجاد درد و عفونت شدید
- غذانخوردن و گریه‌های مداوم مخصوصا در زمان جویدن غذا
- وجود تورم در لثه و گونه‌های کودک
- عفونت و چرک شدن لثه‌ها
- ایجاد بود بد دهان
- تغییر رنگ لثه
- خشکی دهان
- بیقراری کودک
در هنگام خرابی دندان کودکان ابتدا لکه‌های سفیدی بر روی دندان‌ها ایجاد شده و به مرور زمان میزان آسیب بیشتر می‌شود. در ابتدا نمی‌توانید این لکه‌ها را با چشم ببینید و حتما به تجهیزات مناسب دندانپزشکی نیاز است. به همین دلیل با مراجعه منظم به دندانپزشک می‌توان از بروز این مشکل مطلع شده و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
مهم‌ترین دلایل پوسیدگی دندان کودکان
پوسیدگی در تمام سنین برای تمام افراد اتفاق می‌افتد و در صورت رعایت نکات بهداشتی می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. به نقل از nidcr.nih.gov پوسیدگی دندان زمانی گسترش پیدا می‌کند که باکتری های عامل پوسیدگی از غذا و نوشیدنی های قنددار تغذیه کنند و آن را به اسیدی که دندان را میخورد تبدیل کنند.
Caries develops when cavity-causing microbes feed on sugars from food and drinks and turn them into acids that eat away at teeth
در ادامه مهم‌ترین دلایل بروز این مشکل در کودکان معرفی شده است.
| انواع خرابی دندان کودکان | علت خرابی دندان کودکان |
| پوسیده شدن دندان کودک 18 ماهه | عدم رعایت بهداشت دهان و دندان – تجمع شیر در دهان کودک و خرابی دندان به دلیل قند موجود در شیر |
| پوسیده شدن دندان کودک سه ساله | مصرف زیاد قند و شیرینی – خوردن شیر در هنگام خواب و آسیب به مینای دندان به دلیل قند لاکتوز موجود در شیر |
| خراب شدن دندان های آسیاب کودکان | بهداشت ضعیف دهان – مصرف بیش ازحد شکلات، آدامس و تنقلات شیرین – عدم دسترسی به دندانهای آسیاب به دلیل موقعیت آن‌ها در دهان |
| پوسیدگی دندان جلو در کودکان | عدم کشیدن نخ دندان – عدم مهارت کافی کودک در مسواک زدن صحیح – رژیم غذایی نامناسب – خوابیدن کودک با شیشه شیر |
عدم رعایت بهداشت
یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد دندان خراب کودکان، رعایت نکردن بهداشت است. در سنین پایین کودک توانایی تمیز کردن دندانهای خود را ندارد و پدر و مادر وظیفه دارند به طور مرتب دندانهای کودک را تمیز کنند.
به مرور زمان و با افزایش سن کودک می‌توانید به او مسواک زدن را آموزش دهید تا بتوانند به طور مرتب از دندانهای خود محافظت کند. مسواک زدن پس از هر وعده غذایی می‌توانید از خرابی دندان کودکان جلوگیری کند.
تغذیه نامناسب
تغذیه نامناسب مهم‌ترین علت ایجاد پوسیدگی دندان است. خوردن غذاهای ناسالم مانند شیرینی، تنقلاتی مانند چیپس و پفک، نوشابه‌های گازدار و … می‌تواند باعث ایجاد پوسیدگی دندان شود. اگر فرزند شما در طول روز چندین بار از این نوع خوراکی‌ها مصرف کرده و از مسواک نیز استفاده نکند، قطعا با دندان‌هایی آسیب دیده روبرو می‌شود.
برخی از مواد غذایی مانند سبزیجات خام، درت بوداده و پنیر فیبر بالایی داشته و می‌توانند از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند. استفاده زیاد از مواد قندی باعث تجزیه آن‌ها توسط میکروب‌ها شده و اسید بالایی در دهان تولید می‌شود. این اسید باعث تخریب مینای دندان و در نهایت پوسیدگی آن‌ها می‌شود.
شیرخوردن شبانه کودک
پوسیدگی دندان کودک 18 ماهه و کودکان در سنین پایین معمولا به دلیل شیرخوردن شبانه اتفاق می‌افتد. کودکان چندین بار در طول شب برای خوردن شیر بیدار می‌شوند. شیر حاوی قند بالایی است که به مینای دندان آسیب می‌رساند. اکثر اوقات والدین پس از شیر خوردن کودک مخصوصا در شب دندانهای او را تمیز نمی‌کنند و همین امر باعث می‌شود دندانهای کودک آسیب ببینند.
شیر در اطراف دندان‌ها باقی مانده و میزان ترشح بزاق نیز در شب کمتر است. به همین دلیل شیر برای مدت طولانی اطراف دندان‌ها باقی می‌ماند و باعث خرابی و پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. پس از شیر خوردن نوزاد خود با کمک یک دستمال مرطوب دندانهای او را پاک کنید.
استفاده نکردن از نخ دندان
در سنین پایین فاصله میان دندانهای کودک کم است و معمولا نمی‌توان این فاصله را به کمک مسواک تمیز کرد. به همین دلیل استفاده از نخ دندان برای جلوگیری از خرابی دندان کودکان بسیار ضروری است. استفاده از نخ دندان می‌تواند از لثه‌ها نیز مراقبت کرده و از ایجاد ورم لثه جلوگیری کند.
روش‌های درمان پوسیدگی دندان کودکان در دندانپزشکی
پوسیدگی و مشکلات ناشی از آن باعث ایجاد دندانهای خراب کودکان شده و به مرور زمان عملکرد دهان و دندان را با مشکل روبرو می‌کند. روش‌های مختلفی برای برطرف کردن پوسیدگی و جلوگیری از رشد بیشتر آن وجود دارد که در ادامه معرفی شده‌اند.
پر کردن دندان
در این روش موادی در داخل دندان گذاشته شده تا آسیب پوسیدگی کمتر شده و دندان وضعیت خوبی داشته باشد. این کار از پوسیدگی بیشتر نیز جلوگیری می‌کند. مواد پرکننده مختلفی وجود دارد که دندان پزشک با توجه به شرایط مختلف بهترین گزینه را انتخاب می‌کند.
پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان
روش های مختلفی برای جلوگیری از پوسیدگی و خرابی دندان‌ها وجود دارد. یکی از این روش‌ها استفاده از سیلانت است. سیلانت ماده رزینی است که دندان پزشک آن را در شیارهای دندان‌ها و بر روی دندانهای عقبی قرار می‌دهد و از انباشته شدن باکتری‌ها و ذرات غذایی بر روی دندان جلوگیری می‌کند. این ماده می‌تواند برای سال‌ها بر روی دندان باقی بماند.
روش دیگری که برای جلوگیری از پوسیدگی انجام می‌شود، فلورایدتراپی کودکان است. فلوراید ماده‌ای است که دندان‌ها را محکم و در برابر پوسیدگی مقاوم می‌کند. این کار را می‌توان در مطب دندان پزشکی انجام داد و یا از خمیر دندان، نخ دندان، دهانشویه و یا نوشیدنی‌های فلوراید دار استفاده نمود.
رعایت موارد زیر نیز به عنوان اقدامات پیشگیرانه روزانه برای جلوگیری از خراب شدن دندان اطفال موثر است:
- آموزش مسواک زدن صحیح به کودکان
- استفاده از نخ دندان
- پرهیز از مصرف زیاد خمیردندان مخصوصا در کودکان زیر ۳ سال
- پرهیز از خواباندن کودک با شیشه شیر یا پستانک در طول شب
- مصرف آب زیاد در طول روز
- خودداری از استفاده از قاشق و چنگال مشترک کودک با دیگران برای پیشگیری از انتقال باکتری های دهان به کودک
جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان کودک
اگر کودک شما دچار پوسیدگی دندان شده است، می‌توانید با رعایت موارد زیر از پیشرفت پوسیدگی و سرایت آن به دیگر دندانهای دیگر جلوگیری کنید:
- مراجعه به موقع به متخصص دندانپزشکی کودکان درمان پوسیدگی فعلی
- ایجاد محدودیت در استفاده کودک از مواد قندی و شیرین
- استفاده 2 بار در روز از مسواک
- استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید
- آموزش استفاده از نخ دندان به کودکان بالای 2 سال از پیشرفت خرابی دندان جلوگیری می‌کند.
- محدود کردن مصرف شیر در هنگام شب
کودک از زمانی که اولین دندان خود را درمی‌آورد در معرض پوسیدگی دندان قرار دارد؛ از این رو از همان زمان رویش اولین دندان والدین باید مراقبت‌های لازم و نکات بهداشتی را رعایت کنند. پس از آن نیز با تقویت مهارت‌های حرکتی به او مسواک زدن و روش‌های مراقبت از دندان را آموزش دهید. به این صورت می‌توانید از خرابی دندان کودکان و ایجاد مشکلات و بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری کنید.
چنانچه سوالات بیشتری در مورد پوسیده شدن دندان کودکان داشتید، می‌توانید در قسمت کامنت‌ها پرسش خود را مطرح کنید، کارشناسان ما در کلینیک تخصصی ایده آل، پاسخگوی شما خواهند بود.
