آشنایی با ابزار ارتودنسی به افرادی که تمایل به انجام تغییرات روی فک و دندان‌های خود دارند، لازم است. هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر می‌توانید با دردها و سختی‌های فرایند ارتودنسی کنار بیایید. سیم کشی دندان هم از لحاظ ظاهری و هم از لحاظ فیزیکی سختی‌های زیادی دارد.
فرم حرف زدن برای مدتی تغییر می‌کند و شاید در ابتدا جویدن غذا برایتان سخت باشد. از طرفی برای مرتب کردن دندان‌ها لازم است تا کمی فشار را تحمل کنید. همین موارد باعث میشود نیاز به آشنایی با تجهیزات ارتودنسی از قبل داشته باشید.
فهرست مطالب
دسته بندی وسایل ارتودنسی
ابزارها و لوازم ارتودنسی به طور کلی به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند:
- ابزارهایی که برای مراجعه کننده استفاده میشود
- وسایل مورد نیاز برای کار دندانپزشک متخصص
همه این ابزارها، کاربردهای خاص خود را دارند. فقط ممکن است در برخی مواقع با توجه به شرایط مراجعه کننده، به انتخاب یک ابزار از بین چند مدل متفاوت آن نیاز است. انتخاب نوع هر یک از ابزارها، به تخصص دندانپزشک ارتباط دارد.
به عنوان مثال، بریس همان سیم فلزی یا غیرفلزی است که برای ارتودنسی داخل دهان قرار می‌گیرد. این ابزار می‌تواند ثابت، متحرک یا نامرئی باشد که به شرایط افراد بستگی دارد. بنابراین اگر کاندید انجام ارتودنسی هستید، خوب است با ابزارهای آن آشنا شوید.
بریس دندانپزشکی
بریس مهم‌ترین و اساسی‌ترین بخش در فرایند ارتودنسی محسوب میشود. معمولا هم به صورت فلزی و هم به شکل غیرفلزی استفاده میشود. علاوه بر این، می‌تواند مدل ثابت یا متحرک داشته باشد. یک ویژگی مهم بریس دندانپزشکی این است که حتما باید ضد زنگ باشد.
همانطور که گفتیم مدل فلزی و غیرفلزی دارد که فلزی آن بسیار محبوب است. با این حال اگر جز افرادی باشید که از این مدل خوشتان نمی‌آید، بریس سرامیکی هم وجود دارد. بریس‌های شفاف به راحتی از بیرون قابل مشاهده نیستند. پس می‌توان گفت بریس‌ها انواع مختلفی شامل موارد زیر دارند:
- بریس فلزی: بریس فلزی در دو مدل ثابت و متحرک استفاده میشود. یکی از تفاوت‌های این دو مدل، در مدت زمان مورد نیاز برای مرتب کردن دندان‌ها است.
- بریس سرامیکی: بریس سرامیکی تقریبا از لحاظ ظاهری شبیه به بریس فلزی ثابت است اما بدنه آن کاملا شفاف است.
- بریس نامرئی: این ابزار ارتودنسی کاملا شبیه به گارد دندان است. در نتیجه مانند روکشی شفاف روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. این مدل ارتودنسی را باید هر دو هفته یک بار تعویض کرد تا همچنان کارایی داشته باشد.
- بریس لینگوال: در انتها، آخرین مدل بریس لینگوال است. بریس لینگوال پشت دندان‌ها قرار می‌گیرد و از آن جهت، به دندان‌ها فشار وارد می‌کند. این گزینه برای افرادی مناسب بوده که علاقه‌ای ندارند دیگران متوجه ارتودنسی آن‌ها شود.
براکت و سیم‌های ارتودنسی
اگر قصد آشنایی با ابزار ارتودنسی را داشته باشید، باید بدانید که براکت‌ها یکی دیگر از اجزای مهم این فرایند هستند. به بیان ساده، براکت ارتودنسی، همان قطعات فلزی و سرامیکی است که روی دندان‌ها چسبانده میشود. سپس سیم ارتودنسی از میان آن عبور می‌کند.
براکت و سیم دو ابزاری هستند که دندان‌ها به جهت مناسب هدایت می‌کنند. در دو طرف براکت، شیاری وجود دارد که سیم از میان آن عبور می‌کند. محل قرارگیری و عبور سیم‌ها از داخل براکت توسط دندانپزشک تعیین میشود و تا پایان فرایند درمان نیز باقی می‌ماند.
کش و هوک ارتودنسی
برای افرادی که در سنین پایین دندان‌های خود را ارتودنسی می‌کنند، یکی از جالب‌ترین قسمت‌ها کش ارتودنسی است. این کشها، رنگی هستند و می‌توانید هر جلسه رنگ آن را انتخاب کنید. از کشها برای تغییر فرم ناهنجاری‌های دندانی مانند آندربایت استفاده میشود.
علاوه بر کش، ابزاری به نام هوک وجود دارد که وظیفه اصلی آن نگهداری از کش است. برای این منظور، باید به براکت متصل باشد. سپس کش دور آن پیچیده میشود.
جداکننده دندان‌ها
جداکننده یک ابزار متفاوت در فرایند ارتودنسی است که همه افراد به آن نیاز ندارند. این ابزار کمک می‌کند تا فاصله بین دندان‌ها حفظ شود. به همین دلیل حتما باید توسط پزشک قرار داده شده و بعدا خارج شود.
برای عدم تغییر در شرایط جداکننده در دندان‌ها، نباید از نخ یا خلال دندان استفاده کنید. جنس جداکننده فلزی یا پلاستیکی است اما در هر صورت در روزهای ابتدایی، درد قابل توجهی را در دندان‌ها ایجاد می‌کند.
پلاک ارتودنسی
پلاک ارتودنسی قالبی از جنس پلاستیک محکم است که در پایان فرایند برای مدتی روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. این ابزار ارتودنسی مانع از حرکت دندان‌ها بعد از باز کردن بریس‌ها میشود. البته فشار کمتری را هم به دندان‌ها وارد می‌کند.
ظاهر پلاک ارتودنسی شبیه به قالب دندان بوده و می‌تواند به شکل متحرک و ثابت قرار داده شود. مدت کوتاهی در دهان قرار می‌گیرد و بعد می‌توان آن را برای همیشه خارج کرد.
ابزار هربست
اگر کاندید ارتودنسی مشکل اوربایت داشته باشد؛ به این معنا که دندان‌های بالا هنگام جویدن روی ردیف دندان‌های پایین قرار نمی‌گیرد باید هربست استفاده کند. این دستگاه روی ردیف بالا و پایین دندان‌ها نصب میشود.
سپس هر چند هفته یک بار، تنظیمات آن کمی تغییر می‌کند تا بتواند فرم دندان‌های بالا و پایین را تغییر دهد. با توجه به نوع دندان‌ها و میزان ناهنجاری، ممکن است نیاز به استفاده یک ساله از این ابزار باشد.
هد فیس
هد فیس یکی از لوازم ارتودنسی بوده که در سنین پایین برای افراد با ناهنجاری فک استفاده میشود. این ماسک‌ها دو بخش اساسی دارد که یکی روی پیشانی و دیگری روی چانه نصب میشود.
سپس میله‌ای به داخل دهان و روی فک قرار می‌گیرد. با استفاده از این هد فیس می‌توان نیروی لازم برای جابه‌جایی فک و تغییر فرم آن را فراهم کرد. با توجه به میزان ناهنجاری، تقریبا یک سال باید از این ماسک استفاده کرد.
فضانگهدارنده
فضانگهدارنده یکی از تجهیزات ارتودنسی بوده که برای حفظ فضای دندان افتاده استفاده میشود. تصور کنید هنگام ارتودنسی یکی از دندان‌های خود را کشیده باشید اما بعد از دوره درمان باید آن را ایمپلنت کنید.
اگر بدون توجه به این فضای خالی بین دندان‌ها، ارتودنسی را انجام دهید؛ دندان‌ها به سمت این فضا حرکت می‌کنند. در نتیجه فاصله‌ای بین آن‌ها ایجاد شده و نظم دندان‌ها به هم می‌ریزد.
برای حل این مشکل، باید از وسیله‌ای به نام فضانگهدارنده استفاده شود. وظیفه فضانگهدارنده این است که مانع از کج شدن دندان‌های کناری شود. علاوه بر این، از فضانگهدارنده برای حفظ فضای دندان شیری کودکان هم استفاده میشود.
وسیع کننده ی کام
با توجه به ژنتیک ممکن است برخی از افراد دارای فک کوچکی باشند. این در حالی بوده که تعداد دندان‌های آن‌ها با توجه به فضای فک، زیاد است. هنگام بروز چنین مشکلی از یک وسیله به نام وسیع کننده ی کام در فرایند ارتودنسی استفاده می‌کنند.
این دستگاه روی فک بالا سوار شده و آن را گسترش می‌دهد. ممکن است بپرسید چگونه ممکن است بتوان بدون آسیب رسیدن به فک، چنین کاری را انجام داد. در پاسخ باید بگوییم که فک بالای انسان‌ها از دو بخش جداگانه تشکیل شده است.
اگر در زمان مناسب از دستگاه وسیع کننده ی کام استفاده شود، می‌توان با فشار به این دو استخوان، آن‌ها را گسترش داد. در نتیجه هم ناهنجاری فک برطرف شده و هم فضای کافی برای رشد دندان‌ها فراهم میشود.
ریتینر ثابت یا فیکس
بعضی از افراد به طور معمول فک و دندان‌هایشان حرکت می‌کند. بنابراین حتی اگر ارتودنسی هم انجام دهند، ممکن است بعد از برداشتن بریس‌ها دندان‌ها کمی جابه‌جا شوند.
البته جابه‌جایی دندان‌ها بعد از ارتودنسی به هیچ عنوان شدید نیست اما ممکن است باز هم دندان‌ها را نامرتب کند. به همین دلیل این افراد باید از ریتینر ثابت استفاده کنند.
ریتینر ثابت توسط دندان پزشک به پشت دندان‌ها متصل میشود. این وسیله دندان‌ها را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. فشاری که این وسیله به دندان‌ها وارد می‌کند، مانند بریس نیست اما می‌تواند نظم دندان‌ها را حفظ کند.
بایت پلیت یا بایت پلین
بایت پلیت یا باین پلین ابزاری برای باز کردن بایت است. این ابزار کاربردی شبیه به ریتینر دارد با این تفاوت که قطعه‌ای آکریلیکی است. این قطعه پشت ردیف دندان‌های جلوی فک بالا قرار می‌گیرد. فشاری که این دستگاه وارد می‌کند، منجر به ایجاد فضای کافی در دهان میشود.
اگر فک بالا روی فک پایین قرار نگیرد، در طول ارتودنسی بریس‌های دندان‌های پایین فک بالا را زخم می‌کنند. بایت پلیت مانع از بروز زخم و آسیب به دندان‌ها و فک بالا میشود. البته در صورت نیاز در فک پایین هم از این ابزار استفاده میشود.
ابزارهای ارتودنسی مورد نیاز برای دندانپزشک
علاوه بر تجهیزات ارتودنسی که تا اینجا معرفی کردیم، برخی ابزارها هستند که مورد استفاده دندانپزشک هستند. این وسایل باید به اندازه ابزارهایی دیگر، باکیفیت باشند. در غیر این‌صورت نتیجه درمانی مناسب را نخواهند داشت.
پنس‌های ارتودنسی
برای آشنایی با ابزار ارتودنسی توسط دندانپزشک، اول از همه باید به سراغ انواع پنس برویم. این ابزارها ظاهری شبیه به انبردست دارند اما طول و فرم دسته و سری آن با یکدیگر متفاوت است.
به عنوان مثال پنس یوتیلیتی دو سر بلند دارد. انتهای سری‌های ابزار نیز پدهایی قرار گرفته است. از پنس ارتودنسی برای برداشتن یا تغییر دادن سیم‌ها استفاده میشود.
پنس بعدی که به آن پلایر می‌گویند وظیفه قرار دادن لیگاتور الاستومری را برعهده دارد. سری این مدل پنس باریک بوده و دو سر انتهایی آن به هم متصل است.
پروب
پروب برای ابتدای کار و هنگام قرار دادن براکت‌ها روی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوک ابزار پروب نازک بوده و به راحتی در بین سیم‌ها و براکت‌ها می‌تواند حرکت کند. یکی از وظایف این ابزار، جابه‌جایی و برداشتن لیگاتورهای الاستومری است.
کاتر ارتودنسی
کاترها از وسایل ارتودنسی هستند که دو مدل دارند:
- کاتر لیگاتور: این کاتر برای بریدن سیم‌هایی با ضخامت کمتر از 0.015 میلی‌متر استفاده میشود. علاوه بر این، می‌توان کش ارتودنسی را نیز با آن قطع کرد.
- کاتر دیستال اند: کاتر دیستال اند، دارای دو سری برش و دسته‌های بلند است. هنگامی که قرار است سیم‌های کمانی را داخل و خارج دهان قرار دهند از این کاتر استفاده می‌کنند.
عوامل موثر برای یک ارتودنسی موفقیت آمیز
فاکتورهای مختلفی وجود دارند که روی موفقیت آمیز بودن نتیجه ارتودنسی تاثیر می‌گذارند. تصور کنید به مدت یک تا دو سال، ارتودنسی دارید اما در انتهای دوره همچنان نتیجه مطلوبی دریافت نکرده‌اید. این مساله می‌تواند در روحیه و اعتماد به نفس شما تاثیر منفی زیادی بگذارد. به همین دلیل لازم است تا به عوامل تاثیرگذار در این زمینه دقت کنید.
- دندانپزشک حرفه‌ای: مراجعه به دندانپزشک حرفه‌ای یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای انجام یک ارتودنسی موفق است.
- استفاده از تجهیزات ارتونسی باکیفیت: در صورتی که ابزارها و لوازم کیفیت کافی نداشته باشند، نتیجه ارتودنسی شما خوشایند نخواهد بود.
- رعایت اصول توسط شما: عامل موثر بعدی این است که توصیه‌های دندانپزشک را جدی بگیرید تا ارتودنسی به سرعت دندان‌های شما را مرتب کند.
تجهیزات ارتودنسی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
گفتیم که یکی از عوامل موثر در کسب نتیجه مطلوب در ارتودنسی، این است که تجهیزات و وسایل آن باکیفیت باشد. در صورتی که لوازم باکیفیت نباشند، ممکن است در طول درمان به دندان‌ها یا لثه آسیب جدی وارد شود.
همچنین هزینه و زمان را صرف کنید اما دندان‌ها بعد از گذشت مدت طولانی، مرتب نشده باشند. پس فرقی ندارد که ارتودنسی متحرک استفاده می‌کنید یا ثابت، باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- باید مقاومت وسایل ارتودنسی بالا باشد. در غیر این صورت، به دلیل فشار فک و دندان‌ها خم میشود.
- بدون اینکه آسیب جدی به لثه وارد کنند، باید نیروی کافی برای تغییر فرم دندان‌ها را داشته باشند.
- هنگام جویدن یا صحبت کردن نباید ارتودنسی داخل دهان تکان بخورد.
- در عین مقاومت، وزن دستگاه نباید سنگین باشد؛ زیرا باعث سردرد و دندان‌درد میشود.
تاثیر استفاده از ابزار ارتودنسی باکیفیت
استفاده از لوازم ارتودنسی باکیفیت باعث میشود تا در طول دوره درمان، به دندان‌ها و دهان مراجعه کننده آسیب دائمی وارد نشود. این در حالی بوده که به عنوان مثال استفاده از چسب بی‌کیفیت می‌تواند منجر به اثری دائمی روی دندان‌ها شود.
برای رفع این مشکل، ممکن است فرد مجبور باشد یک لایه از دندان‌ها را تراشیده یا از روکش‌هایی مانند لمینیت استفاده کند. همچنین، استفاده از ابزار ارتودنسی نامناسب دندان‌ها را به میزان لازم مرتب نمی‌کند.
به همین دلیل حتما باید به دندانپزشک متخصص و حرفه‌ای مراجعه کنید تا بابت هزینه و وقتی که صرف می‌کنید، نتیجه مطلوبی دریافت کنید.
انجام ارتودنسی برای افرادی که دندان‌های نامرتب یا فرم فک ناهنجاری گاهی الزامی است. به خصوص مواقعی که بلع و جویدن غذا بسیار دشوار میشود. با این حال، جنبه زیبایی شناختی هم دارد.
در هر صورت؛ شما باید به دندانپزشکی مراجعه کنید که متخصص بوده و از ابزار ارتودنسی باکیفیت استفاده کند. تنها در این صورت است که می‌توانید انتظار نتیجه مطلوب داشته باشید. امیدواریم اطلاعاتی که درباره وسایل ارتودنسی بیان کردیم، به شما در ارتباط بهتر با متخصص ارتودنتیست کمک کند.
