بوی بد دهان کودک پس از بیدار شدن از خواب چندساعته یا غذا خوردن، نه عجیب است و نه نگران‌کننده. اما اگر بوی بد دهان کودک از بین نرود و حالتی مزمن داشته باشد چه؟ آیا با یک بیماری طرف هستیم و باید به دندانپزشک اطفال مراجعه کنیم، یا رعایت بهداشت دهان و دندان مشکل را برطرف می‌کند؟
در ادامه قصد داریم ضمن بررسی ریشه‌های این موضوع، راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک را نیز با شما به اشتراک بگذاریم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
بوی بد دهان کودک یا هالیتوز؟
طبق تحقیقاتی که در دنیا در رابطه با پدیده انجام شده است، چیزی حدود 40 درصد از والدین متوجه بوی بد دهان کودک خود در سنین پایین می‌شوند. پس نگران نباشید؛ شما اولین پدر یا مادری نیستید که در اینترنت به دنبال علت این مشکل می‌گردید.
البته طبق گفته دندانپزشک‌ها، این وضعیت هالیتوز (Halitosis) نام دارد. هالیتوز در واقع یک نام علمی برای بوی بد مزمن دهان است. منشا هالیتوز می‌تواند دهان باشد. همچنین، امکان دارد این بوی ناخوشایند توسط ریه‌ها بازدم شود.
علت بوی بد دهان کودکان چیست؟
بوی بد دهان کودک، چه هالیتوز و مزمن باشد و چه موقتی، به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. در این بخش 12 متهم اصلی آن را مرور می‌کنیم:
پایبند نبودن به بهداشت دهان
مانند بسیاری دیگر از مشکلات این حوزه، شایع‌ترین علت بوی بد دهان بچه ها هم عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است.
اگر پلاک‌های دندانی (جرم‌های باکتریایی که روی دندان‌ها تشکیل می‌شوند) و باقیمانده غذا با صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پاک نشوند، ضیافت باکتری‌ها در دهان کودک به راه می‌افتد. هنگامی هم که باکتری‌ها شروع به غذا خوردن کنند، ترکیبات دارای سولفوری را آزاد می‌کنند که منجر به بوی بد دهان کودک خواهد شد.
خوردن غذاهای با بوی تند
خوردن غذاهای با بوی تند هم می‌تواند علت بوی بد دهان کودکان باشد. همان‌طور که می‌دانید، هضم غذا در واقع با اولین لقمه غذا شروع می‌شود. این یعنی هرچیزی که کودک می‌خورد در دهان‌اش تجزیه می‌شود، که می‌تواند باعث بوی نامطبوع شود.
اینجا هم برخی غذاها به تولید سولفور و بوی ناخوشایند بیشتر کمک می‌کنند، از جمله سیر و پیاز. ترکیبات دارای سولفور در دهان کودک می‌مانند، و حتی در جریان خون او جذب می‌شود. به این ترتیب، بوی بد دهان کودک تا چندساعت پس از غذا خوردن هم با هر دم و بازدم خودی نشان می‌دهد.
اگر علت بوی بد دهان بچه ها همین باشد، جای نگرانی نیست. با این وجود، این مشکل موقت حتی با مسواک زدن هم رفع نمی‌شود!
سفید بودن زبان
ممکن است علت بوی بد دهان کودکان و حتی نوجوانان، تشکیل یک پوشش سفیدرنگ روی زبان آنها باشد. آیا زبان کودک شما هم همین مشکل را دارد؟
باکتری‌هایی که مسئول ایجاد بوی بد دهان هستند، باقیمانده غذا و سلول‌های در حال تجزیه اغلب در یک سوم انتهایی زبان وجود دارند. همان‌طور که حدس می‌زنید، تجزیه شدن آنها رایحه خوشی ندارد!
حالا چرا زبان به رنگ سفید در می‌آید؟ این پوشش سفید در واقع بقای سه مورد گفته‌شده است، که بین جوانه‌های چشایی یا پاپیلاها به دام افتاده‌اند. به آرامی مسواک زدن زبان به از بین بردن این پوشش و جلوگیری از بوی بد دهان کودکان کمک زیادی می‌کند.
پوسیدگی و عفونت دندان
دندان پوسیده هم می‌تواند دلیل بوی بد دهان کودک شما باشد. باکتری‌های مخرب برای دندان‌ها نه تنها بوی بدی آزاد می‌کنند، بلکه باعث می‌شوند غذا هم راحت‌تر در حفره‌ها و قسمت‌های آسیب‌دیده دندان گیر کند و مسواک زدن آن سختتر شود. به این ترتیب بوی نامطبوع تشدید می‌شود.
مشکلات دیگری مانند زخم دهان یا آبسه دندان هم می‌توانند نیاز به راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک را بالا ببرند؛ هرچه نباشد، اینها عفونت هستند.
بیماری‌های لثه
بیماری‌های لثه هم می‌تواند دهان کودکان را بدبو کند، هم دهان بزرگسالان را. دقت داشته باشید که منظور از بیماری لثه، التهاب یا عفونت بافت آن است که از دندان‌ها حمایت می‌کند.
البته کودکان زیاد با پریودنتیت، یعنی شکل پیشرفته بیماری لثه، درگیر نمی‌شوند. به جای آن، معمولا به نوع نه‌چندان شدیدتری به نام ژنژیویت مبتلا می‌شوند. ژنژیویت زمانی رخ می‌دهد که پلاک نرم و تارتار (پلاک سفت‌شده) روی دندان‌ها و زیر خط لثه تشکیل شوند.
نتیجه؟ باکتری‌ها و سموم موجود در پلاک، لثه‌ها را آلوده می‌کنند و باعث التهاب و بوی بد دهان کودک می‌شوند که با از مسواک زدن برطرف نمی‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم، عفونت‌ها بوی خوبی ندارند و بیماری لثه هم از این قاعده مستثنی نیست.
لوزه‌های بزرگ و علت بوی بد دهان بچه ها
کودکانی که لوزه‌های بزرگ دارند، یا حفره پشت لوزه آنها عمیق است هم ممکن است دچار این مشکل شوند. در چنین وضعیتی، لوزه‌ها به آهن‌ربایی برای باقیمانده مواد غذایی، باکتری‌ها و ترشحات بینی تبدیل می‌شوند.
سنگ‌های لوزه (تونسیلولیت) هم می‌توانند در این حفره‌ها تشکیل شوند و در حین تجزیه بوی نامطبوعی از خود ساطع کنند.
شل شدن تاج یا پرکردگی دندان
اگر تاج یا ماده پرکننده دندان کودک شما آسیب دیده و شل شده باشد، غذا و باکتری می‌تواند زیر آن گیر کند. موضوعی که به راحتی می‌تواند باعث ایجاد هالیتوز شود.
کافی نبودن بزاق و خشکی دهان
می‌دانستید که بزاق ابرقهرمان سلامت دهان است؟ بزاق به پاک کردن باقیمانده غذا و باکتری‌ها در دهان کمک می‌کند و اسیدهای مخرب برای دندان‌ها را خنثی می‌کند. بزاق همچنین به جلوگیری از بوی بد دهان کودکان کمک می‌کند. اجازه دهید بیشتر توضیح دهیم.
شب‌ها و هنگام خواب کودک، ترشح بزاق کند و فعالیت باکتری‌ها آغاز می‌شود. به همین خاطر است که صبح‌ها دهان آنها بوی خوبی ندارد. این موضوع باعث ایجاد بوی بد دهان در نوزادها و کودکان نوپا هم می‌شود؛ چون این باکتری‌ها در دهان همه ، پیر و جوان، وجود دارند.
در این حالت، راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک بسیار ساده است و مسواک زدن و ترشح عادی بزاق کفایت می‌کند. اما اگر مسئله خشکی دهان باشد (با نام علمی زروستومیا)، بوی بد دهان موقتی نیست و می‌تواند مزمن باشد (به دلیل برخی داروها یا بیماری‌ها).
آلرژی یا عفونت گوش، حلق و بینی
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی هم می‌توانند منجر به بوی بد دهان کودک شوند. علاوه بر این، ترشحات پشت حلق و بینی مانند آلرژی یا عفونت سینوسی در کودکان هم می‌تواند این عارضه را ایجاد کند.
باکتری موجود در دهان از این ترشحات تغذیه و گازهای بدبو ایجاد می‌کنند. در این حالت، بوی بد دهان با آبریزش بینی، احتقان و تب همراه می‌شود. اگر چنین نشانه‌هایی را می‌بینید، پیش از امتحان راه‌های جلوگیری از بوی بد دهان کودکان، برای تایید تشخیص و درمان به پزشک اطفال مراجعه کنید.
تنفس از راه دهان
برخی مطالعات نشان می‌دهد که تنفس دهانی هم می‌تواند علت بوی بد دهان بچه ها باشد. در این حالت، به دلیل باز بودن دهان در تمام طول شب، دهان خشک شده و منجر به بوی بد در صبح می‌شود. این موضوع ممکن است موقتی، و به دلیل گرفتگی بینی کودک یا از روی عادت باشد.
برخی بیماری‌ها
برخی از بیماری‌ها از جمله دیابت، رفلاکس معده، برفک دهان و در موارد نادر مشکلات کبدی و کلیوی می‌توانند باعث بوی بد شوند. هالیتوز در بیشتر موارد جدی نیست، اما اگر دلایل رایج را خط زده‌اید و احتمال همین مورد را می‌دهید، برای رفع بوی بد دهان کودک باید با متخصص مشورت کنید.
وجود جسم خارجی در بینی
علت بوی بد دهان کودکان ممکن است یک شی خارجی باشد که که در بینی آنها گیر کرده. این بازیگوشی کودکان نوپا را همه‌مان می‌شناسیم که می‌تواند کار دست‌شان بدهد.
این اتفاق باعث التهاب، آبریزش بینی و بوی بد دهان می‌شود. اگر چنین احتمالی می‌دهید، و کودک تب و مخاط سبز تیره دارد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگر میخواهید راه درمان بوی بد دهان در بزرگسالان را بدانید حتما سری به مطلب علت بوی بد دهان در بزرگسالان بزنید.
راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک
استفاده از دمنوش نعنا و راهکارهای مشابه برای درمان این مشکل بسیار ساده و البته وسوسه‌انگیز است. اما این کارها مشکل را پنهان می‌کنند و آنقدرها هم موثر نیستند. روش رفع بوی بد دهان کودک به دلیل آن بستگی دارد. با این حال، نکات زیر اکثرا موفقیت‌آمیز خواهند بود:
رعایت بهداشت دهان و دندان را به کودک بیاموزید
بهترین راه برای جلوگیری از بوی بد دهان کودکان و مشکلات جدی‌تر این است که از آنها بخواهید حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را هربار به مدت دو دقیقه مسواک بزنند، و یکبار در روز از نخ دندان استفاده کنند.
هنگام مسواک زدن، مطمئن شوید که کودک تمام سطح هردندان و در امتداد خط لثه را مسواک می‌زند. همچنین زبان خود را هم خوب پاک می‌کند تا پوششی روی آن تشکیل نشود.
برای درمان بوی بد دهان کودکان نوپا و نوزادها، خود شما باید مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را برای آنها انجام دهید؛ و تا حدود 7 یا 8 سالگی بر روند بهداشت دهان و دندان آنها نظارت داشته باشید.
یک رژیم غذایی سالم، کامل و اصولی داشته باشید
در ضمن داشتن چنین رژیمی برای جلوگیری از بوی بد دهان کودکان، به آنها اجازه دهید از غذاهای شیرین و نشاسته‌ای (مانند چیپس) هم در حد اعتدال لذت ببرند. باکتری‌های دهان عاشق قند و نشاسته هستند، و محدود کردن این غذاها به رفع بوی ناخوشایند و پوسیدگی دندان کمک زیادی می‌کند.
قدرت نوشیدن آب زیاد و خوردن صبحانه برای رفع بوی بد دهان کودک را هم اصلا دست کم نگیرید. آب به ارسال پلاک، باکتری و ذرات غذا کمک کرده، و از خشکی دهان جلوگیری می‌کند. همچنین، وقتی بچه‌ها صبح می‌خورند، تولید بزاق تحریک می‌شود و بوی بد تا حد زیادی از بین می‌رود.
برای درمان بوی بد دهان کودکان، عادات اشتباه آنها را اصلاح کنید
اگر کودک‌تان “عادت” دارد که از راه دهان نفس بکشد، باید بدانید که بوی بد دهان تنها عارضه آن نخواهد بود و باید منتظر سایر عوارض سلامت دهان و دندان هم باشید. دندانپزشک‌های اطفال در این زمینه تخصص کافی را دارند، و می‌توانند شما را راهنمایی کند.
از آدامس‌های بدون قند کمک بگیرید
یکی دیگر از راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک این است که از او بخواهید بعد از غذا، میان وعده یا هر زمان که احساس می‌کند دهان‌اش خشک می‌شود، آدامس بدون قند بجود.
این روش برای اطفال مناسب نیست، اما برای بچه‌های بزرگ‌تری که آدامس را قورت نمی‌دهند یا آن را در مکان‌های عجیب و غریب رها نمی‌کنند، مفید است. جویدن آدامس ترشح بزاق را افزایش می‌دهد و باکتری‌های بدبو را از بین می‌برد.
نکته: آدامس‌های حاوی زایلیتول برای رفع بوی بد دهان کودک موثرترند، چون میزان پلاک، باکتری و احتمال پوسیدگی را کاهش می‌دهند.
از مراجعه منظم به دندانپزشکی غافل نشوید
دندانپزشک دندان‌ها و لثه‌های کودک شما را معاینه می‌کند تا از سلامت‌شان مطمئن شود. اگر هم کودک به ترمیم تاج یا پر کردن دندان احتیاج داشته باشد، آن را هم مشخص می‌کند.
این تشخیص‌های زودهنگام هم درمان را ساده و کمتر تهاجمی می‌کند؛ هم به جلوگیری از بوی بد دهان کودکان کمک می‌کند. پاک کردن پلاک‌های سخت‌شده هم علاوه بر بوی نامطبوع، به جلوگیری از پوسیدگی و التهاب لثه نیز کمک می‌کند.
اگر بوی بد دهان کودک ناشی از بیماری‌ست، با پزشک مشورت کنید
معمولا درمان بیماری به درمان بوی بد دهان کودکان کمک می‌کند. اگر هم دارویی باعث بروز این عارضه و خجالت کشیدن کودک شما می‌شود، با پزشک اطفال صحبت کنید و ببینید آیا داروی جایگزینی وجود دارد یا خیر.
چه زمان برای درمان بوی بد دهان کودکان به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر این بوی نامطبوع با دندان درد یا قرمزی، التهاب و خونریزی لثه همراه است، به دندانپزشکی مراجعه کنید. ممکن است کودک شما مشکلی مانند پوسیدگی دندان یا التهاب لثه داشته باشد که نیاز به درمان دارد. اگر هم تب دیدید، با پزشک اطفال تماس بگیرید. تب نشانه عفونت است، و برای درمان به آنتی بیوتیک نیاز دارد.
در هردو حالت، این پدیده یک مسئله اورژانسی نیست. نکات و راه های از بین بردن بوی بد دهان کودک که بالاتر گفتیم را امتحان کنید، تا ببینید مشکل برطرف می‌شود یا خیر. اگر اینطور نیست، در مراجعه بعدی به دندانپزشک فرزندتان، موضوع را با متخصص در میان بگذارید.
