در دنیای امروز سلامت دهان و دندان و زیبایی لبخند بیش از پیش اهمیت یافته است. دندان‌های مرتب و هماهنگ در کنار لبخند جذاب نه تنها اعتماد به نفس افراد را افزایش می‌دهد بلکه نمایانگر سلامت دندان‌ها نیز می‌باشد. در همین راستا درمان ارتودنسی به عنوان یک راهکار موثر نقش مهمی در بهبود ترتیب و موقعیت دندان‌ها دارد. اما مرتب کردن دندان‌ها و رفع ناهنجاری‌های فک بدون مراقبت‌های ارتودنسی دندان امکان پذیر نیست.
مراقبت‌های ارتودنسی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که به منظور حفظ سلامت دهان و دندان‌ها در طول درمان ارتودنسی انجام می‌شود. در این مقاله، به بررسی اهمیت مراقبت ارتودنسی در طول دوره درمان و نقش آن در حفظ سلامت دهان و دندان‌ها خواهیم پرداخت.
همچنین، مشکلات رایجی که ممکن است در طول درمان ارتودنسی پیش آید و راهکارهای پیشگیری از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای اطلاع از روش‌های مراقبت از ارتودنسی تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مراقبت‌های بعد از ارتودنسی
مراقبت‌های بعد درمان ارتودنسی از همان لحظه اول بعد از قرارگیری دستگاه ارتودنسی در دهان‌تان آغاز می‌شود. معمولا متخصص ارتودنسی در تهران نکات مهم در مورد مراقبت و نگهداری را به شما توضیح می‌دهد.
این مراقبت‌ها نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت دهان، بهبود نتایج درمان و جلوگیری از مشکلات احتمالی ایفا می‌کند. پس توصیه‌ها و دستورالعمل های ارتودنتیست را جدی بگیرید.
در این بخش مراقبت‌های ارتودنسی در طول درمان را برایتان شرح می‌دهیم:
1. مراقبت در روز اول ارتودنسی
در روز اول بعد از نصب ارتودنسی، بیمار درد خفیفی احساس می‌کند و دندان‌ها دچار حساسیت می‌شوند. برای کاهش درد و حساسیت می‌توانید مسکن های بدون نسخه مصرف کنید یا دهان‌تان را با محلول آب و نمک گرم بشویید.
مراقبت‌های هفته اول تفاوتی با مراقبت‌های روز نخست ندارد و بهتر است تا یک هفته با دقت فراوان مراقبت دندان‌هایتان باشید. در ادامه نکات مهم در مورد مراقبت‌های حین ارتودنسی را بخوانید.
2. رعایت بهداشت دهان و دندان در طول درمان ارتودنسی
دستگاه‌های ارتودنتیک مکان مناسبی را برای تجمع باکتری‌ها، جرم و رسوبات در محیط دهان فراهم می‌کنند. بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوره اهمیت ویژه ای دارد.
به طور منظم مسواک بزنید و از نخ دندان و دهانشویه مناسب استفاده کنید. روزانه 3 تا 4 باز مسواک بزنید به طوری که برای هر دندان حدود 10 ثانیه وقت بگذارید. در مواردی که امکان مسواک زدن ندارید دهان را به خوبی با آب بشویید.
3. استفاده از ابزارهای مخصوص برای تمیز کردن دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی
در مراقبت‌های حین ارتودنسی برای تمیز کردن دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی، ابزارهای مخصوص تهیه کنید. استفاده از انواع مسواک‌های مخصوص ارتودنسی و آب پاش دهان یا waterpik به شما کمک می‌کند به طور موثرتر و کامل‌تری دستگاه ارتودنسی و دندان‌های خود را تمیز کنید.
همچنین محصولاتی از قبیل خمیردندان مخصوص ارتودنسی، دهانشویه حاوی فلوراید و محلول ضد عفونی کننده دهان به شما کمک می‌کنند تا راحت‌تر بتوانید بهداشت دهان و دندان‌هایتان را در این مدت حفظ کنید.
4. رعایت توصیههای غذایی
خوردن غذاهای سفت و چسبنده (مانند پفک و ته دیگ) و جویدن اجسام سخت (عادت جویدن مداد یا ناخن) با دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی ممنوع است& زیرا به دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی آسیب می‌رساند. بهتر است در طول مدت درمان غذاهای نرم مصرف کنید و غذا را به آرامی بجوید.
همچنین عادات غذایی که قبل از درمان ارتودنسی آغاز شده است باید تا پایان درمان و حتی مدتی بعد از ارتودنسی دندان ها ادامه داشته باشد. در این دوره سعی کنید مواد غذایی نرم و حاوی کلسیم، پتاسیم، ویتامین C و D مصرف کنید و از مصرف خوراکی‌های سفت و خشک و چسبنده اجتناب نمایید.
در جدول زیر لیست خوراکی‌های مجاز و ممنوع در حین دوره ارتودنسی آورده شده است:
| خوراکی‌ها و غذاهای مجاز | خوراکی‌ها و غذاهای ممنوع |
| سوپ
آش فرنی شله زرد پوره سیب زمینی لوبیا پخته ماکارونی و نودل برنج موز ژله و دسرهای نرم غذاهای دریایی بدون استخوان نان نرم شیر و ماست سبزیجات پخته یا نرم |
چیپس و پفک
آدامس شکلات و آبنبات سفت گز سوهان مربا ذرت، پاپ کورن و بلال آجیل و خشکبار یخ ته دیگ نان‌های تست یا سفت نوشابه قهوه غذاهای چرب خوراکی‌های حاوی دانه‌های ریز |
5. استفاده از بریس‌های مخصوص
اگر دندان‌های شما در اثر تماس با دستگاه ارتودنتیک حساسیت پیدا کرده‌اند، بهتر است از دندانپزشک بخواهید بریس‌های معمولی را بریس‌ها و براکت‌های مخصوص جایگزین کند. به این ترتیب حساسیت دندان‌ها کاهش یافته و احساس بهتری خواهید داشت.
6. مراجعه منظم به متخصص
در طول درمان مراجعه دوره‌ای به ارتودنتیست برای تنظیم‌ها و بررسی‌های مرتب وضعیت دستگاه و دندان‌ها به بهبود نتایج و جلوگیری از مشکلات جانبی کمک می‌کند.
این موضوع در مراقبت‌های حین ارتودنسی بسیار مهم است، زیرا در جلسات ویزیت دندانپزشک می‌تواند هر نوع مشکل پیش آمده را تشخیص داده و راه حل مناسبی برای رفع آن ارائه دهد.
7. مراقبت‌های لازم پس از اتمام دوره ارتودنسی
پس از ارتودنسی دندان‌ها تمایل دارند به حالت قبلی خود برگردند. بنابراین برای تثبیت دندان‌ها در جایگاه جدید و حفظ سلامت دهانی باید مراقبت بعد از ارتودنسی را به‌طور جدی دنبال کرد. نحوه مراقبت از دندان ارتودنسی شده به این صورت است:
استفاده از ریتینرها و نایت گارد: مهمترین مراقبت بعد از ارتودنسی که نقش مهمی در تثبیت دندان‌ها و جلوگیری از بازگشت به موقعیت قبلی آن‌ها دارد استفاده مرتب از ریتینرها و محافظ دندان شبانه طبق دستورالعمل ارتودنتیست است. مزایای استفاده از نگهدارنده ارتودنسی را اینجا بخوانید. همچنین در مورد استفاده از نگهدارنده و ریتینرها موارد زیر را حتما رعایت کنید:
- در 5 تا 6 ماه نخست نباید ریتینر را بیش از 12 ساعت از دهان خارج کنید.
- برای نگهداری ریتینرها از محفظه مخصوص استفاده کنید.
- هنگام ورزش و تفریحات آبی نگهدارنده را از دهان خارج کنید.
- به طور منظم نگهدارنده را با آب، مسواک نرم و صابون تمیز کنید.
مراجعه منظم به پزشک متخصص: بعد از برداشتن دستگاه ارتودنسی دندانپزشک فواصل زمانی برای مراجعات بعدی را برای شما تعیین می‌کند که معمولا هر 6 ماه یکبار است. در زمان‌های مشخص شده به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت سلامت دندان‌ها با دقت مورد ارزیابی قرار گیرد.
مراقبت‌های ارتودنسی در هنگام ورزش
در حین درمان ارتودنسی و بعد از آن شما محدودیتی برای ورزش کردن نخواهید داشت. با رعایت اصول و نکات ایمنی زیر می‌توانید ورزش و فعالیت‌های بدنی خود را در طول دوره درمان ارتودنسی ادامه دهید:
- خارج کردن دستگاه ارتودنسی متحرک از دهان هنگام ورزش
- پرهیز از ورزش‌هایی که احتمال صدمه به سر و صورت در آن‌ها زیاد است
- استفاده از محافظ دندانی در زمان ورزش
- رعایت احتیاط و پرهیز از حرکات خشن و پر خطر
- مراجعه به ارتودنتیست در صورت آسیب به دستگاه ارتودنسی یا ضربه دیدن دندان‌ها
- استفاده از ریتینرهای مخصوص برای انجام ورزش‌های آبی
- پرهیز از مصرف خوراکی‌هایی که ممکن است به دستگاه ارتودنسی آسیب بزند مانند نوشیدنی‌های انرژی زا
مراقبت‌های مربوط به اینویزیلاین (ارتودنسی متحرک نامرئی)
دستگاه اینویزیلاین، نوعی دستگاه ارتودنسی متحرک است که به منظور اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مراقبت‌های اینویزیلاین (ارتودنسی نامرئی) معمولا راحت‌تر از مراقبت‌های ارتودنسی ثابت است، زیرا دستگاه را می‌توان به راحتی از دهان خارج کرده و به خوبی تمیز کرد.
در مورد مراقبت از پلاک‌های ارتودنسی متحرک نامرئی، رعایت ساده به بهبود نتایج و پیشگیری از مشکلات احتمالی کمک می‌کند:
- پایبندی به استفاده منظم از دستگاه اینویزیلاین
- مسواک زدن روزانه 3 تا 4 بار، استفاده از نخ دندان و دهانشویه
- تمیز کردن منظم دستگاه ارتودنسی
- استفاده از محفظه‌های مخصوص نگهداری پلاک ارتودنسی متحرک
- تمیز کردن ارتودنسی متحرک با استفاده از آب، صابون و مسواک نرم
- مراجعه به دندانپزشک در صورت تغییر شکل و حالت دستگاه اینویزیلاین
- رعایت اصول تغذیه ای مراقبت‌های حین ارتودنسی
- خارج کردن پلاک ارتودنسی متحرک در زمان خوردن، آشامیدن و مراقبت‌های بهداشتی دهان و دندان
مراقبت‌های ارتودنسی ثابت و لینگوال
مراقبت‌های ارتودنسی ثابت و ارتودنسی لینگوال مشابه هم است و شامل همان مواردی است که در مورد مراقبت‌های بعد از ارتودنسی توضیح داده شد.
تنها ذکر این نکته الزامی است که در ارتودنسی لینگوال که بریس‌ها پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند باید تمیز کردن دندان‌ها و بریس‌ها را با دقت و وسواس بیشتری انجام دهید. به طوری که مطمئن شوید هیچگونه جرم یا ذرات مواد غذایی بین دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی باقی نمانده است.
همچنین چون هزینه ارتودنسی در این روش درمانی بیشتر است، برای جلوگیری از هزینه‌های جانبی و اضافی ترمیم دندان سعی کنید مراقبت‌های ارتودنسی لینگوال را جدی بگیرید. البته در ارتودنسی لینگوال محدویت‌های غذایی کمتر است که دندانپزشک به شما توضیح خواهد داد.
اهمیت مراقبت از دندان‌ها در طول ارتودنسی
مراقبت از دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی به عنوان یکی از جوانب بسیار مهم و حیاتی این درمان محسوب می‌شود. برخی از مهمترین اثرات این اقدام در سلامت دهان و موفقیت درمان ارتودنسی عبارت است از:
- حفظ بهداشت دهان و لثه: در دوره درمان ارتودنسی، دستگاه‌های ارتودنتیک به دندان‌ها و لثه اضافه می‌شوند. این کار مناطقی را در دهان ایجاد می‌کند که تمیز کردن آن‌ها سخت‌تر است. اگر مراقبت‌های منظم و دقیق از دهان و دندان‌ها صورت نگیرد، باکتری‌ها و پلاک‌ها روی دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی تجمع کرده و باعث التهابات لثه و آسیب به دندان‌ها می‌شوند. این موارد ممکن است حتی باعث آسیب های شدید تر و یا بروز خونریزی لثه شود.
- جلوگیری از خرابی دستگاه ارتودنتیک و طولانی شدن درمان: اگر مراقبت‌های لازم انجام شده و دندان‌ها به درستی تمیز نشوند، براکت‌ها و اتصالات دستگاه ارتودنتیک سریع‌تر خراب شده و نیاز به تعویض و تعمیرات مکرر پیدا می‌کنند. این موضوع می‌تواند طول دوره درمان و هزینه ارتودنسی را افزایش می‌دهد.
- پیشگیری از آسیب به سطح دندان‌ها: دستگاه ارتودنسی فشار و نیروی زیادی را به سطح دندان‌ها اعمال می‌کند. اگر دندان‌ها به درستی تمیز نشوند، تجمع جرم و پلاک می‌تواند به سطح دندان‌ها لطمه زده و آن‌ها را پوسیده کند. این موضوع نه تنها باعث افزایش مدت درمان می‌شود بلکه ظاهر ناخوشایندی نیز به دندان‌ها می‌دهد.
- حفظ ظاهر زیبایی: یکی از دلایل اصلی انجام ارتودنسی دندان، بهبود ظاهر دندان‌ها و زیبایی طرح لبخند است. اما اگر مراقبت‌های لازم از دندان‌ها در طول درمان انجام نشود، مشکلاتی مانند تغییر رنگ دندان‌ها و ایجاد لکه روی آن‌ها به وجود می‌آید. این مشکلات از زیبایی ظاهری دندان‌ها کاسته و باعث می‌شوند نظم و ترتیب دندان‌ها به چشم نیاید.
به طور خلاصه، مراقبت از دندان‌ها و حفظ بهداشت دهان در طول درمان ارتودنسی باید به طور جدی مدنظر قرار گیرد. این مراقبت‌ها به عنوان یک بخش اساسی از روند درمان باعث می‌شوند که فرد نتیجه دلخواه را به بهترین نحو کسب کرده و از مشکلات جانبی جلوگیری شود.
جمع‌بندی
اگر می‌خواهید درمان ارتودنسی شما را به نتیجه مطولب رسانده و دندان‌هایی سالم، زیبا و مرتب داشته باشید مراقبت‌های ارتودنسی را جدی بگیرید. مراقبت‌های ارتودنسی قبل از شروع درمان با انتخاب متخصص ارتودنسی آغاز شده و تا زمانی که دندان‌ها در موقعیت صحیح خود ثابت شوند ادامه دارد.
نحوی مراقبت از دندان‌ها در طول درمان ارتودنسی در تمام روش‌های ارتودنسی تقریبا مشابه است. یعنی بیمار باید بیش از حالت عادی به بهداشت دهان و دندان‌ها توجه کند، از مصرف غذاهای سفت و خشک و عادات مخرب مانند جویدن اشیا سخت بپرهیزد، به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کند و دستورالعمل‌ها و توصیههای دندانپزشک را با جدیت دنبال نماید.
